PH-ld2-temperamentsontwikkeling

De centrale bevinding uit de Dunedin studie

3-jarige kinderen verschillen zijn heel voorspellend voor de volwassen leeftijd

centrale bevinding rond phstructuur uit Dunedin studie voor ongecontroleerde, geremde en goed aangepaste cluster

OG= impulsiever antisocialer onbetrouwbaarder
G= geremd en minder pos affect: overcontrolled
GA= gem volwassene die zich vlot aanpast

centrale bevinding rond sociaal functioneren uit Dunedin studie voor ongecontroleerde, geremde cluster

OG= meer conflicten/werkloosheid
G= kleiner sociaal netwerk

centrale bevinding rond sociaal psychiatrische stoornissen kindertijd uit Dunedin studie voor ongecontroleerde cluster

meer externaliserende problemen

centrale bevinding rond sociaal psychiatrische stoornissen adolescentie uit Dunedin studie voor ongecontroleerde cluster en geremde

OG= meer extern en internaliserende problemen
G= meer internaliserende problemen

centrale bevinding rond sociaal psychiatrische stoornissen jongvolwassenheid uit Dunedin studie voor ongecontroleerde cluster en geremde

OG= ATS
G= meer depressie

centrale bevinding rond crimineel gedrag jongvolwassenheid uit Dunedin studie voor ongecontroleerde cluster

meer zelfgerapporteerde misdaad en strafblad

sterktes Dunedin studie

1. pioniersstudie betekenis vroege individuele verschillen vr later functioneren
2. grootschalige evidentie

zwakte Dunedin studie

geen modelmatige representatie uitsluitend gedragsschaaltjes en beoordelingen obv observatie het meetaspect was dus niet geënt op een conceptueel of theoretisch kader → specifieke maten die kaderen binnen conceptueel model nodig

verschillende temperamentsmodellen

1. Thomas & Chess 9dim model
2. Buss&Plomin Easi-model
3. Rothbart R-Z model

dimensies T&C

Regelmaat

Activiteit

Aanpassen

Toenadering

Drempelwaarde

Afleidbaarheid

Taakvolhardendheid

Intensiteit

Stemmingskwaliteit

dimensies B&P

Emotionaliteit

Activiteit

Sociabiliteit

Impulsiviteit

Rothbart dimensies

R= negatief affect en surgency
Z= effortful control volgehouden aandacht inhiberen van gedrag en volhouden taken

T&C sterkes

1. baanbrekend
2. vandaag nog vertegenwoordigd

T&C zwaktes

1. weinig empirische evidentie negen dimensionele structuur
2. onderwaardering voor motivationele en emotionele componenten temperament

B&P sterktes

1. ontwikkelde EAS vragenlijst = kort brede leeftijdsrange en goede psychometrische eigenschappen
2. criteria temperament als belangrijke verdienste

B&P zwakte

1. te enge visie op temperament: sommige belangrijke componenten als zelfregulatie niet vertegenwoordigd

R sterkte

1. vaak gebruikt in wetenschappelijk temperamentsonderzoek

R zwaktes

1. psychometrische zwakheden
2. verschillende vragenlijsten per leeftijd bemoeilijkt longitudinaal onderzoek

gelijkenissen drie modellen

we komen bij de drie modellen op vier gemeenschappelijke dimensies: Emotionaliteit Extraversie Activiteit en Doorzetting

drie domeinen van verschil bij de drie temperamentsmodellen

1. aard en aantal dimensies
2. verschillende klemtoon emotionele en aandachtsprocessen
3. verschillende onderzoekstradities: vragenlijsten/observaties

klemtoon T&C

gedragsstijlen

klemtoon B&P

vroege erfelijke aspecten van persoonlijkheid

temperament als ontwikkelings voorloper van volwassen ph toevoeging 5 criteria voor een temperaments-trek

5 criteria temperamentstrek B&P

1. erfelijk
2. stabiel tijdens kindertijd
3. continuïteit tot in volwassenheid
4. evolutionair adaptieve functie
5. terug te vinden in gen verwante diersoorten

klemtoon R

toevoeging emotionele motivationele en aandachtsprocessen op T&C

T&C onderzoeksstrategie

vragenlijst aangepast leeftijd kind

B&P onderzoeksstrategie

meting doorheen kindertijd adhv dezelfde schaal

R onderzoeksstrategie

andere instrumenten obv leeftijd kind

samenhang tussen temperament van het kind en opvoedingsvariabelen.

directe associaties= hoog op pos affect en zelfregulatie → meer responsief opvoedgedrag

modererende variabelen in samenhang temperament kind en opvoedingsvariabelen

leeftijd: jongere kinderen kunnen nog op meer responsief gedrag rekenen van de moeder indien slecht gedrag

temperament moeder: link irriteerbaarheid kind en gevoel incompetentie bij de moeder

SES: sterkere link temperament kind en opvoeding moeder bij hoge SES en meer sensitiviteit om af te stemmen bij hoge SES

voorbeeld van samenhang tussen temperament van het kind en opvoedingsvariabelen

kinderen die hoog scoren op Harm Avoidance en moeders die hoog scoren op Personal involvement evolueren hun kind naar minder sociaal competent door mogelijke maladaptieve over involvement.

Evidentie voor het FFM bij kinderen vanuit bottom-up

dimensies onderzoeken die onderliggende zijn aan geheel aan individuele verschillen die geobserveerd worden bij kinderen -> 3/4 beschrijvingen kan gesitueerd worden binnen Big Five

Evidentie voor het FFM bij kinderen vanuit top-down

volwassenen als instrument gebruiken bij jongere leeftijdsgroepen juist bij peer-nominatiestudies minder gediff ph structuur gevonden

waarom bij peer-nominatiestudies minder gediff phstructuur?

1 beperkte cognitieve cap
2 aard evaluatie
3 geselecteerde nominatieschalen/procedure

Empirische gegevens (vb. factorladingmatrix) rond de structuur van persoonlijkheid bij kinderen en jongeren kunnen interpreteren.

factorlading patroon adolescenten heel gelijkaardig aan de volwassenen

Inzicht hebben in de relatie tussen temperament en persoonlijkheid.

klassieke visie zegt dat het een sequentiële relatie is (eerst temperament dan persoonlijkheid) empirische evidentie zegt dat het twee talen voor hetzelfde fenomeen zijn. Temperament meer lexicon voor jongere groepen en persoonlijkheid adolescentie. allebei vroeg observeerbaar zowel stabiel als veranderend.