Les 12 Crisis van de 14e eeuw

Zie PPT op chamillo

Wat was het gevolg van de bevolkingsgroei tot 1300 voor de voedselvoorraad?

Problemen voedselvoorraad

Hoe kwamen de problemen met voedselvoorraden in de late middeleeuwen?

• Door ontginningen → nu enkel schrale gronden

• Ontbossing → erosie

• Drooglegging → grondwaterschaarste

Wanneer waren er misoogsten door een natte periode en wat was het gevolg hiervan?

• 1313 - 1317

• Bevolking verzwakt

Hoe kwam de pest in Europa? (oorsprong + wnr in Vlaanderen)

• Oorsprong: Azië à steppe

• Via handelsroutes, pelgrimages verspreid

• 1349: ook in Vlaanderen

Wat was de oorzaak van de pest en in welk dier leeft het vooral?

• bacterie yersinia pestis

• Leeft in vlooien knaagdieren

Welke 2 soorten waren er gedurende de periode van 1347-1350?

• Builenpest

• Longpest

Wat zijn de kenmerken van de builenpest?

• Meest voorkomende

• Builen

• Niet 100% fataal

Wat zijn kenmerken van de Longpest?

• Minder frequent

• 100% fataal

Wat waren maatregelen tegen de pest in de periode van 1347-1350?

• Aderlatingen → humorenleer

• Slechte lucht verdrijven, huizen uit roken

• Quarantaine

• Pestdokters

Wat was de impact van de pest op korte termijn?

• Pogroms op Joden

• Flagellanten

Wat waren de gevolgen van de pest op lange termijn?

• Minder landbouwgronden

• Veranderingen in arbeidsomstandigheden

  • Tekort arbeiders → meer onderhandelen → meer loon

  • Moeilijker om aan gronden van heren te binden

Wat was de reactie van Eduard III op de inname van Guyenne?

Hij eiste de Franse troon op.

Wat markeert het begin van de Honderdjarige Oorlog?

De troonclaim van Eduard III in 1337.

Wat is het historische belang van de Honderdjarige Oorlog?

Eerste grote internationale oorlog in westerse geschiedenis.

Wie had het voordeel tijdens de eerste fase van de Honderdjarige Oorlog (1337–1360)?

De Engelsen

Welke slagen hebben de Engelsen gewonnen in Fase 1 van de honderdjarige oorlog? (plaats + jaartal)

• 1346: Crécy

• 1356: Poitiers

• (Onder leiding Black Prince)

Wat gebeurde er met de Franse koning Jan de Goede na de Slag bij Poitiers?

Gevangen genomen door de Engelsen en pas vrijgelaten na betaling van een groot losgeld.

Hoe eindigde de eerste fase van de Honderdjarige Oorlog?

In 1360 werd een vredesverdrag gesloten tussen Engeland en Frankrijk (Vrede van Brétigny).

Wat kan je zeggen over fase 2 van de Honderjarige oorlog? (+ jaartal)

• 1360-1415

• Herovering Fransen + Engelse reactie

Waarom kwam er een machtswissel in Engeland aan het begin van fase 3 van de honderdjarige oorlog?

Door ongenoegen en politieke spanningen werd Hendrik IV de nieuwe koning van Engeland.

Wat kan je zeggen over fase 3 van de honderdjarige oorlog voor de Engelse? (+ jaartal)

• 1415-1453

• 1415: Azincourt

• Bezetting Normandië + Parijs

• steun van de Bourgondische hertog Filips de Goede

Wie speelde een beslissende rol in de Franse ommekeer tijdens fase 3 van de honderdjarige oorlog?

Jeanne d’Arc

Wat gebeurde er in 1429 ivm de honderdjarige oorlog?

De Fransen behaalden een keerpunt met de overwinning bij Orléans en Reims.

Wat gebeurde er met Jeanne d’Arc in 1431?

Ze werd gevangen genomen door de Bourgondiërs, aan de Engelsen overgedragen en op de brandstapel terechtgesteld.

Wat veranderde er in 1435 met het Verdrag van Atrecht?

hertog van Bourgondië (Filips de Goede) → Terug naar Franse

Wat markeert het officiële einde van de Honderdjarige Oorlog?

Franse overwinning in de Slag bij Castillon in 1453.

Wat was het gevolg voor Frankrijk op economisch vlak van de honderdjarige oorlog?

Strijd in Frankrijk → weinig landbouwproductie.

Wat was het gevolg voor Frankrijk op politiek vlak van de honderdjarige oorlog?

• Militair: minder belang ruiterij, wel staand leger

• Herstel vertrouwen in Frans koningshuis

  • Permanente belasting: taille

  • Bourgondiërs terug loyaal

Wat was het gevolg voor Engeland van de honderdjarige oorlog?

• Rozenoorlog (1455 -1485)

• Verzwakte monarchie, macht adel en parlement

Waarom was de honderdjarige oorlog een economische ramp voor Vlaanderen?

Lakenindustrie sterk afhankelijk was van Engelse wol.

Wat gebeurde er met het economisch centrum uit Vlaanderen na de honderdjarige oorlog?

Het economische zwaartepunt verschoof van Vlaanderen naar de Noordelijke Nederlanden en Engeland.

Wat was de Babylonische ballingschap van de paus?

Tussen 1309 en 1377 verbleven 7 pausen in Avignon in plaats van Rome.

Hoe begon de Babylonische ballingschap?

In 1309 verhuisde paus Clemens V onder druk van de Franse koning naar Avignon.

Wat gebeurde er in 1377 met paus Gregorius XI?

Hij keerde terug naar Rome, maar stierf in 1378.

Wat was een gevolg van de pausresidentie in Avignon?

De pausen kregen meer macht en centraliseerden het kerkelijk bestuur.

Waarom waren veel Franse kardinalen ontevreden met Urbanus VI?

Omdat hij in Rome resideerde en hun invloed in het kardinalencollege verminderde.

Wat deden de ontevreden kardinalen in 1378?

Stellen zelf paus aan: Clemens VII → Avignon

Wat gebeurde er in 1409 op het Concilie van Pisa?

Er werd een derde paus aangesteld om het conflict op te lossen, maar dat verergerde het schisma.

Wat was het doel van het Concilie van Konstanz (1414–1418)?

Het beëindigen van het Westers Schisma.

Wat gebeurde er met de verschillende pausen tijdens het concilie?

Alle pausen werden afgezet. → Martinus V

Welke kerkelijke misstanden pakte het concilie van Konstanz ook aan?

Simonie (verkoop van kerkelijke ambten) & aflatenhandel.

Wat bevestigde het concilie over de macht van het concilie?

Het concilie werd erkend als het hoogste kerkelijke orgaan dat zelfs een paus kan afzetten.

Wat wad de impact van het Westers Schisma (1378-1418)

• Kritiek op kerk

  • Geen morele leider

  • Corruptie

  • Ontstaan reactie (Moderne Devotie, Jan Hus, John Wycliffe)