KOMPAN Unang Pagsusulit

WIKA

Isang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog at simbolo, pasalita man o pasulat, na ginagamit sa pakikipagkomunikasyon.

Lingua

Salitang Latin na nangangahulugang “DILA” o “WIKA”

Tama

TAMA o MALI

Ang wika ay isang behikulo ng kaisipan, damdamin, layunin, at kultura.

Instrumento ng pagkaka-unawaan

Kahalagahan ng Wika #1

Nagpapahayag ng Kultura

Kahalagahan ng Wika #2
- Naipapasa ang tradisyon, kasaysayan, at kaalaman.

Nagpapadama ng Emosyon

Kahalagahan ng Wika #3

Simbolo ng pagkakakilanlan

Kahalagahan ng Wika #4

Gleason (1961)

Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit sa pakikipagtalastasan ng mga taong nasa iisang kultura.

Finnocchiaro (1964)

Ang wika ay isang sistemang arbitraryo ng simbolong pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga taong natutuhan ang ganoong kultura upang makipagtalastasan o di kaya'y makipag-ugnayan.

Sturtevant (1968)

ang wika ay isang sistema ng mga simbolong arbitraryo ng mga tunog para sa komunikasyong pantao.

Brown (1980)

Ang wika ay masasabing sistematiko, set ng mga simbolikong arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultura, pantao, at natatamo ng lahat ng tao.

Hill (1976)

Ang wika ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at padron na lumilikha at simetrikal na estraktura.

Bouman (1990)

Ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa isang partikular na layunin na ginagamitan ng mga berbal at biswal na signal para makapagpahayag.

Webster (1990)

Ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at naiintindihan ng isang maituturing na komunidad.

Sinasalitang Tunog

Gamit ang aparatong pangwika ng tao (baga, dila, ngipin, vocal cords, atbp.)

Likas

Ang lahat ng tao ay likas na may kakayahang matutong magsalita.

Masistemang Balangkas

May ponolohiya (tunog), morpolohiya (salita), at sintaks (pangungusap).

Pinagkakasunduan

Nabubuo sa pamayanang gumagamit nito sa mahabang panahon.

Dinamiko

Patuloy na nagbabago at umuunlad kasabay ng panahon.

Kaugnay ng Kultura

Sumasalamin at nagpapanatili ng kultura, paniniwala, at kaalaman ng isang lipunan.

Teoryang Batay sa Tunog ng Kalikasan

• NATURALISTIC

• Nakabatay mula sa tunog mula sa kalikasan, hayop, at damdamin

Bow-wow

Galing sa tunog ng hayop

Pooh-pooh

Mula sa bulalas ng damdamin

Ding-dong

Mga bagay na may sariling Tunog

Teoryang Batay sa Gawaing Pisikal

• Nagsimula sa pakikipag-ugnayan

Yo-he-ho

Mula sa tunog na nalilikha sa pagtutulungan sa trabaho

Ta-ta

Mula sa kumpas o galaw na ginaya ng dila

La-la

Mula sa musika o pag-ibig

Social Interactionist

Pangangailangan sa pakikipag-ugnayan

Maka-agham at Makabagong Panananw

• MODERN LINGUISTICS

• Ayon sa agham, utak, at likas na kakayahan ng tao

Evolutionary

Unti-unting pag-unlad ng utak

Innateness Theory (Noam Chomsky)

Paglikha ng salita upang makipag-usap at kailangan sang-ayon ang lahat

Panrelihiyon at Mistikong Panananw

Nag-ugat sa relihiyon, paniniwala, at mahika

Hokus-pokus

Nagmula sa mahika, ritwal, at seremonaryang pananalita

Teoryang Biblikal

Galing sa Diyos ang Wika

Ta-ra-ra-boon-de-ay

Mula sa mga ritwal na may kasamang awitin, sayaw, at galaw

Teoryang Batay sa Kultura at Paglakbay

Pagbabago ng wika dahil sa paggalaw at pagkalat ng tao sa iba’t-ibang lugar

Barayti ng Wika

Pagkakaroon ng natatanging katangian na nauugnay sa partikular na uri ng sosyo-sitwasyonal

John C. Catford (1965)

Nagbigay ng dalawang uri ng barayti ng wika ayon sa A Linguistic Theory of Transaction

Permanenteng Barayti ng Wika

Anyo ng Wika na matatag at patuloy na ginagamit ng isang grupo o komunidad

Diyalekto

Ginagamit sa isang partikular na lugar o rehiyon

Idyolek

Ginagamit ng isang indibidwal sa pagsasalita o pagbigkas

Sosyolek

Ginagamit ng isang grupo o pangkat ng lipunan

Gay Lingo

Code-switching at kadalasan ginagamit ng mga miyembro ng LGBTQIA++

Konyo

Pianghalong salita ng Tagalog at Ingles o Taglish

Jejemon

Jejespeak o pamamaraan ng pagsusulat na gumagamit ng pinaghalong simbolo at malalaki at maliliit na letra

Etnolek

Kadalasang ginagamit ng mga tribo

Ekolek

Ginagamit sa loob ng tirahan

Pansamantalang Barayti ng Wika

Ginagamit lamang sa tiyak na panahon o lugar

Register

Pagbabago ng wika batay sa partikular na layunin o okasyon

Professional Register

Pormal na pagsasalita sa isang business meeting

Casual Register

Kaswal na usapan kasama ang mga kaibigan

Estilo

Tumutukoy sa tono o estilyo batay sa relasyon ng mga nag-uusap

Moda

Paraan ng paghatid ng mensahe, maaring pasalita, pasulat, o digital

Pidgin

Ginagamit ng dalawang tao na may magkaibang unang wika upang magkaintindihan

Creole

Isang Pidgin na naging unang wika ng isang komunidad

Jargon

Espesyalisadong bokabularyo na ginagamit ng partikular na grupo o propesyon

1521

Taon kung kelan dumating si Magellan sa Pilipinas.

Ferdinand Magellan

Portugese na eksplorador na naglakbay upang patunayan na bilog ang mundo at angkinin ang korona ng Espanya.

Miguel Lopez de Legazpi (1565)

Kastila na nagpatumba ng sistemang Raja sa Luzon

Raja Humabon

Raja na sumalubong kay Magellan noong 1521

333 Years

Ilang taon sinakop ang Pilipinas ng mga Espanyol?

Haring Philip the II

Pinasimulan ang pagturo ng wikang kastila sa mga katutubong pilipino

14 Patinig

Ilan ang PATINIG ng sinaunang sistema ng pagsusulat.

3 Katinig

ilang ng KATINIG ng sinaunang sistema ng pagsusulat.

Doctrina Christiana (1593)

Kauna-unahang aklat na inilimbag sa Pilipinas gamit ang silograpiko.

Padre de Placencia at Padre Domingo

Mga nagsulat ng Doctrina Christiana

Vocabulario Dela Lengua Tagala (1613)

Kauna-unahang talasalitaan sa wikang Tagalog

Padre Pedro de San Buenaventura

Nagsulat ng Vocabulario Dela Lengua Tagala

Pasyon

Aklat na binabasa tuwing mahal na araw patungkol sa pagkasakit ni Hesu-Kristo.

God, Gold, Glory

3 G’s

1872

Taon kung kailan nagsimula ang mga propagandista sa kanilang kilos laban sa mga Espanyol

La Solidaridad (Disyembre 13, 1888)

Paraan kung saan pinapahayag ng mga propagandista ang kondisyon ng Pilipinas sa ilalim ng pamamahala ng Espanya.

Graciano Lopez-Jaena

Namuno ng La Solidaridad

The Triumvirate of Filipino Propagandists

Mga nanguna sa paghihimagsikan at pagtitiwali sa mga kamay ng Espanyol

Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda

• Nagsulat ng mga nobelang Noli me Tangere at El FIlibusterismo

Graciano Lopez-Jaena

• Pinuno ng La Solidaridad

• Unang Propagandistang nakarating sa Espanya

Marcelo H. Del-PIlar

• Malaking kritiko sa mga Espanyol

• Editor ng La Solidaridad

• Pinatapon ng mga Espanyol noong 1888

Kataastaasang Kagalanggalang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan

Ano ang ibig sabihin ng KKK?

Andres Bonifacio

• SUPREMO NG KATIPUNAN

• Ama ng Rebolusyonaryong Pilipino

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

Tula na sinulat ni Andres Bonifacio

Treaty of Paris

Ano ang kasunduan na kung saan ay binenta ng mga Espanyol ang Pilipinas sa halagang 20 MILYON DOLLARS?

Manila Bay Mock Battle

pakikipag-ugnayan sa lupa na naganap sa pagtatapos ng Digmaang Espanyol-Amerikano.

Agosto 13, 1898

Kailan naganap ang Mock Battle?

Almirante George Dewey

• Kauna-unahang gobernador heneral ng panahon ng Amerikano

Public School System

Ano ang itinayo ng mga Amerikano upang makapag-aral ang mga Pilipino?

PNU o Philippine Normal University

Pmpublikong paaralan noong panahon ng Amerikano

Thomasites

• Mga sunadlo na naging guro upang ituro ang wikang ingles

Barkong Thomas

Barko na sinakyan ng mga Thomasites

500

Unang bilang ng Thomasites na pinadala ng mga Amerikano noon

TRUE

Sa panahong ito, maaraing makilahok ang mga Pilipino sa SENADO at naging Demokratiko ang sistema ng pamahalaan.

William Cameron Forbes (1908-1913)

• Sumunod na gobernador Heneral kay Almirante George Dewey

• Nagpahayag sa pagnanais na turuan ang mga Pilipino na magpahayag sa wikang Ingles

Henry Jones Ford

• Isang pulitko at negosyante

• Gumastos ng malaki para mapalitan ng wikang ingles ang wikang kastila

• Paghahanap ng Gurong Amerikano

• Pagsasanay sa mga Pilipinong maaring magturo ng Ingles

Layunin 1-2 ng mga Amerikano

• Asignaturang Ingles sa Kurikulum ng lahat ng antas ng edukasyon

• Pagbabawal sa paggamit ng bernakular

Layunin 3-4 ng mga Amerikano

• Paglalathala ng mga pahayagang lokal

• Pagsasalin ng mga teksbuk sa wikang Ingles

Layunin 5-6 ng mga Amerikano

Pag-alis ng wikang Espanyol sa mga paaralan

Layunin 7 ng mga Amerikano

Lope K. Santos (1934)

• Ama ng bariralang Filipino

Manuel L. Quezon

• Pangulo ng Komonwelt ng Pilipinas noong Nobyembre 1935

• Natalo sila Emilio Aguinaldo at Gregoryo Aglipay sa eleksyon

Surian ng Wikang Pambansa (1936)

• Nabuo noong Unang Asemblea ng Pilipinas

• Artikulo XIV, Seksyon 3 ng 1935 Konstitusyon