Teorie temperamentu

Gerard Heymans, Enno Wiersma

Pierwsze empiryczne badania nad temperamentem - twórcy

3 podstawowe cechy temperamentu

• aktywność

• emocjonalność

• funkcja pierwotna/wtórna ?

  (typy temper. rozumiane są tu jako TYPY CHARAKTERU)

Założenia pierwszych empirycznych badań nad temperamentem

Iwan Pawłow

Typologia temperamentu Pawłowa autor xd

U podłoża różnic i stałości zachowania leżą:

2 PODSTAWOWE PROCESY NERWOWE:

• pobudzenie

• hamowanie

(temp. to inaczej typ ukł. nerwowego powstały z 4 cech ukł. nerwowego)

Założenia typologii temper. Pawłowa

Ernst Kretschmer (krecik ;p)

Konstytucjonalna typologia temp. - autor

Ludzie o danym typie budowy ciała mają określone skłonności do chorób psych.

Założenia konstytucjonalnej typologii temp.

Jeffrey Gray

Temp. jako przejaw mechanizmów anatomo-fizjologicznych - autor

2 podstawowe wymiary temperamentu to

• lęk

• impulsywność

BIS (behavioral inhibition system) - behawioralny układ hamujący leży u podstaw LĘKU

BAS (behavioral activation system) - behawioralny układ aktywujący leży u podstaw IMPULSYWNOŚCI2

Założenia temp. jako przejawu mechanizmów anatomo-fizjologicznych

Alexander Thomas i Stella Chess

Interakcyjna teoria temperamentu dziecka - autorzy

Podstawą był New York Longitudinal Study, badania podłużne nad temp. niemowląt

3 konstelacjami temperamentalnymi:

• temperament łatwy

• temp. wolno rozgrzewający się

• temp. trudny

(temp to styl zachowania)

Założenia interakcyjnej teorii temp. dziecka

Mary Rothbart, Douglas Derryberry

Rozwojowa teoria temp. - autorzy

Reaktywność i samoregulacja to podstawowe konstrukty temp. W miarę rozwoju samoregulacja wywiera coraz większy wpływ regulując reaktywność

Założenia rozwojowej teorii temp.

Jerome Kagan

Koncepcja temp. zahamowanego i niezahamowanego - autor

Temp. to dziedzicznie uwarunkowane profile zachowania i funkcjonowania biologicznego, już od najwcześniejszego dzieciństwa.

Jedyną cechą, która się nie zmienia w trakcie rozwoju jest nieśmiałość/lękliwość vs. śmiałość/towarzyskość

Koncepcja powstała na podst. badań dzieci od 2 mies. do 7 lat

Założenia koncepcji temp. zahamowanego i niezahamowanego

Arnold Buss, Robert Plomin

Teoria emocjonalności, aktywności i towarzyskości - autorzy

Temp. to obecne od wczesnego dzieciństwa cechy osobowości

Założenia teorii emocjonalności, aktywności i towarzyskości

Marvin Zuckerman

Teoria poszukiwań doznań - autor

Istnieją RI w optymalnym poziomie stymulacji, osiągnięcie tego poziomu jest warunkiem pozytywnego stanu emocjonalnego.

W skład poszukiwania stymulacji (w znaczeniu uwarunkowanym indywidualnym doświadczeniem) wchodzą wymiary:

• poszukiwania grozy i przygód

• poszukiwania przeżyć

• rozhamowanie

• podatność na nudę

Założenia teorii poszukiwania doznań

Robert Cloninger

Psychobiologiczny model temp. - autor

Podstawą były badania pacjentów psychiatrycznych, wśród których wyodrębniono 2 syndromy:

• lęk poznawczy

• lęk somatyczny

Założenia psychobiologicznego modelu temp.

Jan Strelau, Tadeusz Tomaszewski i in.

Regulacyjna teoria temp. - autorzy

Podst. wymiary temp. to:

• żwawość

• perseweratywność

• wrażliwość sensoryczna

• reaktywność emocjonalna

• wytrzymałość

• aktywność

Założenia regulacyjnej teorii temp.