Einhverfurófsröskun (autism spectrum disorder)

Greiningarskilmerki A

Viðvarandi skert geta til boðskipta og félagslegs samspils við margvíslegar aðstæður, eins og kemur fram í öllu eftirtöldu, hvort heldur við núverandi aðstæður eða fyrr á lífsleiðinni (dæmum er ætlað að vera lýsandi en ekki tæmandi):

A1-A3

1. Skortur á félagslegri og tilfinningalegri gagnkvæmni sem spannar allt frá því að beita óvenjulegum aðferðum við að hefja samskipti, að geta ekki haldið uppi samræðum né deilt hugðarefnum sínum, tilfinningum eða líðan, yfir í að eiga ekkert frumkvæði að félagslegu samspili eða geta ekki brugðist við frumkvæði annarra að samskiptum.

2. Skortur á látbragði/svipbrigðum/bendingum sem notuð eru í félagslegu samspili, allt frá til dæmis erfiðleikum við að samhæfa tal og óyrt boðskipti, óvenjulegu augnsambandi og líkamstjáningu eða skertri getu til að skilja eða nota látbragð yfir í algjöran skort á svipbrigðum og óyrtri tjáningu.

3. Skortur á getu til að mynda, viðhalda og skilja tengsl manna á milli, allt frá því að eiga til dæmis erfitt með að sýna viðeigandi hegðun við mismunandi félagslegar aðstæður, eiga erfitt með að taka þátt í ímyndunarleik eða eignast vini yfir í að sýna jafnöldrum engan áhuga.

Greiningarskilmerki B

Afmörkuð og endurtekningasöm hegðunarmynstur, áhugasvið eða athafnir sem einkennast af endurtekningu og birtast í að minnsta kosti tveimur af eftirfarandi einkennalýsingum, hvort heldur við núverandi aðstæður eða fyrr á lífsleiðinni

B1-B4

1. Steglt eða endurtekið tal, hreyfingar eða notkun hluta (svo sem einföld stegld hreyfimynstur, bergmæli eða sérkennilegir frasar hjá einstaklingi eða að hann raðar upp leikföngum eða snýr hlutum).

2. Krafa um að allt sé í föstum skorðum, ósveigjanlegar venjur eða ritúalbundin yrt eða óyrt hegðunarmynstur (svo sem að komast í verulegt uppnám vegna smávægilegra breytinga, eiga erfitt með að skipta um viðfangsefni, sýna ósveigjanleika í hugsun eða því hvernig öðrum er heilsað og þurfa alltaf að fara sömu leið eða borða sama matinn á hverjum degi).

3. Afar þröng, fastmótuð áhugasvið sem sinnt er af óvenjulegum ákafa eða frá óhefðbundnu sjónarhorni (svo sem að tengjast mjög ákveðið eða vera jafnvel gagntekin(n) af óvenjulegum hlutum, eiga sér sérlega afmörkuð áhugamál eða hjakka ávallt í því sama).

4. Sterk eða mjög lítil viðbrögð við skynáreitum eða óvenjulegur áhugi á skynrænum þáttum í umhverfinu (svo sem að sýna lítil viðbrögð við sársauka/hita/kulda en afar sterk neikvæð viðbrögð við ákveðnum hljóðum eða áferð, lykta af hlutum eða snerta þá óhóflega mikið, heillast af ljósum eða einhverju sem hreyfist).

Greiningarskilmerki C

Einkennin verða að hafa komið fram snemma í barnæsku (þótt þau komi oft ekki í ljós að fullu fyrr en félagslegar kröfur fara fram úr takmarkaðri getu barnsins en fyrir kemur að fólk geti hulið þau seinna á lífsleiðinni með því að temja sér ákveðnar aðferðir til þess)

Greiningarskilmerki D

Einkennin verða að valda klínískt marktækri hömlun í mannlegum samskiptum, vinnu eða á öðrum mikilvægum sviðum daglegs lífs.

Greiningarskilmerki E

Þessi vandamál er ekki hægt að skýra betur með þroskahömlun (röskun í greindarþroska) eða almennri þroskaseinkun. Þroskahömlun og röskun á einhverfurófi fara oft saman; til þess að greina þær hjá sama einstaklingi þurfa félagsleg tjáskipti að vera takmarkaðri en skýra megi í ljósi þroskastöðu hans.

Tilgreina þarf

núverandi alvarleika m.t.t. skerðingar í félagslegum boðskiptum og afmörkuðum, endurtekningarsömum hegðunarmynstrum:

• Þörf á stuðningi

• Þörf á verulegum stuðningi

• Þörf á mjög verulegum (very substantial) stuðningi