💪⚙️ Fizjologia - Oko 👁️❓

Work in progress...

1. 👁 Gałka oczna;

2. 🛡 Aparat ochronny oka;

3. 🔛 Aparat ruchowy oka.

🧩❓ Co wchodzi w skład narządu wzroku (organum visus)?

Zabezpieczenie przed:

• 🏹 urazami mechanicznymi;

• 🦠 drobnoustrojami;

• 🧼 higiena oka (nawilżenie i oczyszczanie).

🛡👁 Jaka jest rola aparatu ochronnego oka?

1. 👁 Oczodół;

2. 😞 Powieki;

3. 🪞 Spojówka;

4. 😭 Narząd łzowy

5. 🪢 Powięzie oczodołu;

6. 🌻 Ciało tłuszczowe;

7. 🪾 Rzęsy.

🧩🛡 Wymień główne elementy aparatu ochronnego oka [7].

7 kości:

1. 👩‍🦲 Czołowa;

2. 🌉 Jarzmowa;

3. 💀 Szczękowa;

4. 🗑 Sitowa;

5. 🔻 Klinowa;

6. 😭 Łzowa;

7. 👅 Podniebienna.

🦴🌍 Z ilu i jakich kości zbudowany jest oczodół (orbita)?

1. 🐊👁 Kanał wzrokowy (dla nerwu wzrokowego i tętnicy ocznej);

2. 👁🗻 Szczelina oczodołowa górna (dla nerwów czaszkowych III, IV, V/1, VI, splotu szyjnego współczulnego i żyły ocznej górnej i dolnej).

🕳👁 Wymień dwa najważniejsze otwory oczodołowe i główne struktury przez nie przechodzące.

• 🗿 Twardówka;

• 📐 Rogówka.

👁🫟 Co wchodzi w skład błony zewnętrznej ściany gałki ocznej?

1. 🍽 Naczyniówka;

2. 🪾 Ciało rzęskowe;

3. 🌈 Tęczówka (+ źrenica).

🫟❓ Co wchodzi w skład błony naczyniowej?

🏐 Siatkówka.

🫟👁 Co wchodzi w skład błony wewnętrznej ściany gałki ocznej?

1. 🥇 Komora przednia;

2. 🥉 Komora tylna;

3. 🥃 Komora ciała szklistego.

🇩🇪👁 Wymień 3 przestrzenie (komory) wewnątrz gałki ocznej.

💪🪾 Polega na skurczu mięśni ciała rzęskowego, co prowadzi do rozluźnienia włókien obwódki rzęskowej Zinna i zaokrąglenia soczewki.

👁🔍ak zachodzi akomodacja oka przy patrzeniu na obiekt bliski?

🫳🪾 Polega na rozluźnieniu mięśni ciała rzęskowego, co prowadzi do napięcia włókien obwódki rzęskowej Zinna i spłaszczenia soczewki.

👁🔭 Jak zachodzi akomodacja oka przy patrzeniu na obiekt daleki?

1. 🪈 Pręciki;

2. 💩 Czopki;

3. 🧲 Komórki dwubiegunowe;

4. 🧶 Komórki zwojowe.

🧩🏐 Wymień cztery rodzaje komórek nerwowych budujących siatkówkę.

🫟 Barwnik to rodopsyna.

⚙ Odpowiadają za widzenie zarysów przedmiotów, adaptację do ciemności (widzenie czarno-białe), ruch i orientację w przestrzeni.

🗺 Są najliczniejsze na obwodzie i brak ich w plamce.

Podaj:

• 🫟 barwnik;

• ⚙ funkcję;

• 🗺 lokalizację pręcików.

🫟 Barwnik to jodopsyna (barwnik czerwony, niebieski i zielony).

⚙ Odpowiadają za widzenie kształtu i barwy, oraz ostrość widzenia.

🗺 Są najliczniejsze w plamce i mniej liczne na obwodzie.

Podaj:

• 🫟 barwnik;

• ⚙ funkcję;

• 🗺 lokalizację czopków.

⚙⚡ W stanie ciemności otwarte są kanały sodowe bramkowane cGMP (cGMP-gated Na+ channels), co powoduje napływ jonów Na+ (prąd ciemniowy) i utrzymanie potencjału błonowego na poziomie −30 mV. Uwalniany jest glutaminian, który hamuje komórkę dwubiegunową.

🪈⚙ Jak działa fotoreceptor (pręcik) w ciemności?

Skup się na przepływie jonów, potencjale; neuroprzekaźniku i jego działaniu.

♻🫟 Rodopsyna ulega izomeryzacji (11-cis-retinal przekształca się w 11-trans-retinal). Aktywuje to enzym, który rozkłada cGMP, co powoduje zamknięcie kanałów sodowych. Hamowanie komórki dwubiegunowej zostaje wyłączone, co ją pobudza.

💡⚙ Co się dzieje w fotoreceptorze pod wpływem światła?

📐✅ Stosunkiem odległości, z jakiej badany może odczytać dany rząd znaków (d), do odległości (D), z jakiej ten sam znak powinien odczytywać: V=d/D.

🔪👀 Jak wyraża się siłę ostrości wzroku (V) zgodnie z zasadą Badania Ostrości Wzroku?

👀🏕 Ocena obuocznego widzenia przestrzennego u dzieci w wieku 2,5 do 5 lat.

😎🎨 Do testu używa się specjalnych tablic i okularów z jednym szkłem zielonym, a drugim czerwonym.

🆑❓ Do czego służy test TNO i jakiego sprzętu wymaga?

• 💡 Odruch na światło (zwężenie źrenicy przy oświetleniu, z reakcją bezpośrednią i konsensualną);

• 🔛 Odruch akomodacyjno-konwergencyjny (zwężenie źrenic i konwergencja gałek przy przeniesieniu wzroku z dali na bliski obiekt).

👁👋 Wymień i krótko opisz dwa główne odruchy źreniczne.

⚡💪 Unerwienie: włókna przywspółczulne ze zwoju rzęskowego.

⚡💪 Jakie unerwienie posiada mięsień zwieracz źrenicy (odpowiada za zwężenie źrenicy)?

🔛👀 W 9 pozycjach, co pozwala ocenić czynność 6 mięśni poruszających gałką oczną (4 mięśnie proste i 2 skośne).

🔛👀 W ilu podstawowych pozycjach ocenia się ruchomość gałek ocznych podczas badania?

1. 🔜 W prawo: mięsień skośny dolny oka lewego;

2. 🔝 Do góry: mięsień prosty górny oka prawego.

🔝🔜 Jakie mięśnie są odpowiedzialne za ruch gałek ocznych przy spojrzeniu w prawo i do góry?

• ⚡️ Nerw wzrokowy (II);

• 🩸 Tętnica oczna.

🧩🕳 Jakie struktury przechodzą przez kanał wzrokowy (canalis opticus)?

• ⚡ Nerwy czaszkowe III, IV, V/1 (nerw oczny), VI;

• ⚡ Splot szyjny współczulny;

• 🩸 Żyła oczna górna i dolna.

🧩🕳 Jakie struktury przechodzą przez szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior)?

• 🦴🌉 Powierzchnia oczodołowa kości jarzmowej;

• 🦴🕊 Skrzydło większe kości klinowej.

🦴🌏 Które kości budują głównie ścianę boczną oczodołu?

• 😞 Powieka;

• 🔗 Spojówka;

• 😭 Narząd łzowy;

• 🌻 Ciało tłuszczowe;

• 💪 Mięśnie (4 proste, 2 skośne i oczodołowy).

🧩🌏 Wymień główne elementy zawarte we wnętrzu oczodołu, oprócz gałki ocznej [5].

• 😞 Spojówka powiekowa (tylna powierzchnia powiek);

• 👁 Spojówka gałkowa (przednia powierzchnia gałki ocznej).

🧩📍 Wymień i zlokalizuj dwie główne części spojówki.

• 😭 Gruczoł łzowy;

• 🥺 Gruczoły łzowe dodatkowe.

🧩😭 Co wchodzi w skład części wydzielniczej narządu łzowego [2]?

• 😪 Punkt łzowy;

• 😢 Kanalik łzowy;

• 🥺 Woreczek łzowy;

• 🤧 Przewód nosowo-łzowy.

😭🔚 Co wchodzi w skład części odprowadzającej narządu łzowego?

💪⚡ Mięsień prosty boczny.

💪⚡ Który mięsień gałki ocznej jest unerwiony przez nerw odwodzący (VI)?

💪⚡ Mięsień skośny górny.

💪⚡ Który mięsień gałki ocznej jest unerwiony przez nerw bloczkowy (IV)?

💪⚡ Mięsień prosty górny (unosi, przywodzi, rotuje na wewn.) , mięsień prosty przyśrodkowy (przywodzi) , mięsień skośny dolny (odwodzi, unosi, rotuje na zewn.) , mięsień prosty dolny (obniża, przywodzi, rotuje na zewn.).

💪⚡ Które mięśnie gałki ocznej są unerwione przez nerw okoruchowy (III) i jakie ruchy wykonują?

📐📍 Pomiędzy twardówką (błoną zewnętrzną) a tęczówką i ciałem rzęskowym (błoną naczyniową).

📐📍 Gdzie anatomicznie zlokalizowany jest kąt przesączania (miejsce odpływu cieczy wodnistej)?

🔍🪢 Włókienka (obwódka Zinna), które łączą torebkę soczewki z wyrostkami ciała rzęskowego.

🔍🪢 Co utrzymuje soczewkę w odpowiedniej pozycji?

🫩👤 To utrzymujące się wrażenie wzrokowe przez pewien czas po ustaniu bodźca świetlnego.

🫩👤 Co to jest powidok (kontrast następczy)?

👤➖ Powidok negatywny.

👤❓ Jaki typ powidoku powstaje pod wpływem światła o barwie dopełniającej i charakteryzuje się tym, że barwa widzianego powidoku jest inna niż źródłowego koloru?

🫟🧑‍🦯 Wykazanie obecności plamki ślepej (doświadczenie Mariotte’a).

❌⭕ Do czego służy test polegający na wpatrywaniu się w krzyżyk i powolnym zbliżaniu obrazka, aż krążek znika z pola widzenia?

📐👀 Mierzy pole widzenia (przestrzeń, jaką ogarnia wzrokiem oko nieruchome) i pozwala wyliczyć pole widzenia w jednostkach kątowych.

🔍👀 Co to jest perymetria (Badanie pola widzenia)?

📐❗ ∼100^∘.

👀👩‍🦲 Jaki jest prawidłowy zakres pola widzenia w kierunku skroni?

• 🌫🪟 Zmętnienia w ciele szklistym;

• 🦠⚡ Choroby nerwu wzrokowego (jaskra);

• ⚠🏐 Uszkodzenia i zwyrodnienia siatkówki;

• 🚧🩸 Zakrzep/zator naczyń;

• 🏞🩸 Wylewy krwi.

⚠👁 Wymień przykłady patologii, które można wykryć podczas badania dna oka (oftalmoskopii).

📏👁 20/200 do 20/400.

🔪👁 Jaka ostrość wzroku w USA jest oficjalnie uznawana za prawną ślepotę (legal blindness)?

⚡👁 Nerw wzrokowy (II).

👋💡 Jaka jest droga aferentna (czuciowa) odruchu na światło?

⚡💪 Nerw okoruchowy (III) (włókna przywspółczulne).

👋💡 Jaka jest droga eferentna (ruchowa) odruchu na światło, która prowadzi do zwężenia źrenicy?

Patrzenie w lewo i do dołu.

Który ruch gałek ocznych (główny kierunek spojrzenia) angażuje mięsień prosty dolny lewego oka i mięsień skośny górny prawego oka?

Nerw wzrokowy (II) i tętnica oczna.

Jakie krytyczne struktury nerwowo-naczyniowe przechodzą przez Kanał nerwu wzrokowego?

Nerwy czaszkowe (głównie III, IV, VI), włókna współczulne oraz żyły (oczne).

Jakie struktury przechodzą przez Szczelinę oczodołową górną?

Żyła do dołu skrzydłowo-podniebiennego, nerw jarzmowy i nerw podoczodołowy.

Jakie struktury przechodzą przez Szczelinę oczodołową dolną?

Ochrona mechaniczna (powieki, rzęsy) oraz nawilżenie i oczyszczanie (narząd łzowy, spojówka).

Jaka jest podstawowa funkcja aparatu ochronnego oka?

Spojówka powiekowa (wewnętrzna powierzchnia powiek) i spojówka gałkowa (przednia powierzchnia twardówki).

Wymień i zlokalizuj dwie części spojówki.

Główny gruczoł łzowy i gruczoły dodatkowe (część wydzielnicza) oraz punkt łzowy, kanaliki, woreczek łzowy i przewód nosowo-łzowy (drogi odprowadzające).

Z jakich elementów składa się narząd łzowy?

Cztery proste (górny, dolny, przyśrodkowy, boczny) i dwa skośne (górny, dolny).

Ile i jakich mięśni zewnętrznych gałki ocznej tworzy aparat ruchowy?

Nerw okoruchowy (III).

Który nerw czaszkowy unerwia mięśnie proste: górny, dolny, przyśrodkowy oraz mięsień skośny dolny?

Nerw odwodzący (VI).

Który nerw unerwia mięsień prosty boczny?

Nerw bloczkowy (IV).

Który nerw unerwia mięsień skośny górny?

Rogówka i twardówka.

Co wchodzi w skład błony włóknistej (zewnętrznej) ściany gałki ocznej?

Tęczówka, ciało rzęskowe i naczyniówka.

Co wchodzi w skład błony naczyniowej (środkowej)?

Siatkówka.

Co wchodzi w skład błony wewnętrznej gałki ocznej?

Mięsień rzęskowy (kluczowy w akomodacji) i produkcja cieczy wodnistej.

Wymień dwie główne funkcje ciała rzęskowego.

Z komory tylnej przez źrenicę do komory przedniej, a odpływ następuje przez kanał Schlemma i beleczki do układu żylnego.

Jaka jest droga krążenia cieczy wodnistej?

Utrzymanie prawidłowego ciśnienia wewnątrzgałkowego i odżywianie struktur oka (np. soczewki) dyfuzją.

Jaka jest rola cieczy wodnistej w oku?

Skurcz mięśnia rzęskowego → rozluźnienie włókien obwódki Zinna → zaokrąglenie i pogrubienie soczewki (skupienie obrazu na bliż).

Jaki jest mechanizm akomodacji dla patrzenia z bliska?

Krystaliny (do 90% białek soczewki).

Jakie białka odpowiadają za przezroczystość i własności optyczne soczewki?

Agregacja krystalin i utrata ich struktury, prowadząca do spadku przezroczystości (leczenie chirurgiczne – wymiana soczewki).

Jaka jest patofizjologia zmętnienia soczewki (zaćmy)?

Pręciki (widzenie skotopowe, obwodowo) i czopki (widzenie barwne, ostre, w plamce żółtej).

Wymień dwa typy fotoreceptorów i scharakteryzuj ich główne funkcje.

Rodopsyna (pręciki) i jodopsyna (czopki w 3 wariantach: czerwony, zielony, niebieski).

Jakie barwniki wzrokowe zawierają odpowiednio pręciki i czopki?

Wysoki poziom cGMP utrzymuje kanały sodowe otwarte (ciemny prąd), a błona jest względnie zdepolaryzowana, utrzymując wydzielanie glutaminianu (hamującego komórki dwubiegunowe).

Jak działa pręcik w ciemności?

Aktywacja transducyny → fosfodiesteraza obniża cGMP → zamknięcie kanałów Na+ → hiperpolaryzacja błony → spadek wydzielania glutaminianu → pobudzenie komórek dwubiegunowych.

Jak działa kaskada fototransdukcji w pręciku pod wpływem światła?

Krótkowzroczność (ogniskowanie przed siatkówką), dalekowzroczność (ogniskowanie za siatkówką), astygmatyzm (ogniskowanie w wielu liniach/osiach).

Wymień trzy główne zaburzenia refrakcji oka.

Nerw wzrokowy (II) i tętnica oczna.

Jakie struktury przechodzą przez kanał nerwu wzrokowego?

Nerwy czaszkowe (III, IV, VI, V1) oraz żyły (oczne).

Co przechodzi przez szczelinę oczodołową górną?

Nerw jarzmowy, nerw podoczodołowy i naczynia (tętnica podoczodołowa/szczelinowa).

Jakie struktury przechodzą przez szczelinę oczodołową dolną?

Mięśnie gałkoruchowe, powięzie oczodołowe (okostna, pochewka gałki ocznej, przegroda), ciało tłuszczowe (funkcja amortyzująca) oraz naczynia i nerwy.

Co znajduje się w oczodole oprócz gałki ocznej (która stanowi ok. 1/4 objętości)?

Spojówka powiekowa.

Jak nazywa się cienka warstwa komórek wyściełająca wewnętrzną stronę powiek?

Worek spojówkowy (przestrzeń między powieką a gałką oczną).

Do jakiej przestrzeni aplikuje się krople do oczu (widocznej po odchyleniu powieki dolnej)?

Punkt łzowy → kanaliki łzowe (górny i dolny) → woreczek łzowy → przewód nosowo-łzowy → jama nosowa.

Jaka jest droga odpływu łez z oka?

Ponieważ nadmiar łez spływa przewodem nosowo-łzowym do nosa.

Dlaczego podczas płaczu pojawia się "katar"?

4 mięśnie proste i 2 mięśnie skośne.

Ile i jakie mięśnie zaliczamy do grupy mięśni zewnętrznych gałki ocznej?

Nerw okoruchowy (III).

Który nerw unerwia mięsień prosty górny, dolny, przyśrodkowy oraz skośny dolny?

Nerw odwodzący (VI).

Który nerw unerwia mięsień prosty boczny?

Nerw bloczkowy (IV).

Który nerw unerwia mięsień skośny górny?

Obniża, przywodzi i rotuje gałkę oczną (mimo nazwy "górny", jego główną funkcją wertykalną jest obniżanie).

Jaką funkcję pełni mięsień skośny górny?

Unosi, odwodzi i rotuje gałkę oczną.

Jaką funkcję pełni mięsień skośny dolny?

Twardówka i rogówka.

Co wchodzi w skład błony zewnętrznej (włóknistej) gałki ocznej?

Jest to tkanka nieprzezroczysta (w przeciwieństwie do rogówki).

Czy twardówka jest tkanką przezroczystą?

5 warstw.

Z ilu warstw komórek zbudowana jest rogówka?

Ponieważ uszkodzenia powodują powstawanie blizn, które są nieodwracalne i obniżają przezierność (co może wymagać przeszczepu).

Dlaczego degeneracja lub uraz rogówki jest tak poważnym problemem klinicznym?

Tęczówka, ciało rzęskowe i naczyniówka.

Co wchodzi w skład błony naczyniowej?

Produkcja cieczy wodnistej oraz udział w akomodacji (poprzez mięsień rzęskowy).

Jakie są dwie główne funkcje ciała rzęskowego?

Przez kanał Schlemma (i beleczki) do układu żylnego.

Jakim kanałem nadmiar cieczy wodnistej odpływa z komory przedniej oka do krwi?

Rowek zębaty.

Co stanowi granicę między częścią wzrokową (tylną) a niewzrokową (przednią) siatkówki?

Komora przednia, komora tylna i komora ciała szklistego.

Wymień trzy przestrzenie wewnątrz gałki ocznej.

Krystaliny (białka rozpuszczalne w wodzie).

Jakie białka stanowią do 90% białek soczewki i zapewniają jej przezierność?

Agregacja krystalin (tworzenie się złogów/zlepów) oraz stres oksydacyjny (produkcja białek nierozpuszczalnych).

Jakie dwa mechanizmy prowadzą do zmętnienia soczewki (zaćmy)?

Brak naczyń krwionośnych i kanalików, co uniemożliwia dostarczenie komórek naprawczych do wnętrza soczewki.

Dlaczego soczewka nie ma zdolności do regeneracji po uszkodzeniu/zmętnieniu?

Skurcz mięśnia rzęskowego → rozluźnienie włókien obwódki Zinna → soczewka staje się bardziej kulista (zaokrągla się).

Co dzieje się z aparatem akomodacyjnym podczas patrzenia na obiekt bliski (akomodacja do bliży)?

Rozluźnienie mięśnia rzęskowego → napięcie włókien obwódki Zinna → soczewka ulega spłaszczeniu.

Co dzieje się z aparatem akomodacyjnym podczas patrzenia w dal?

Jodopsyna (w czopkach) i rodopsyna (w pręcikach).

Jakie barwniki światłoczułe znajdują się w czopkach i pręcikach?

Z części białkowej (opsyna) i pochodnej witaminy A (retinal, w transkrypcie "disretina").

Z jakich dwóch elementów składają się barwniki wzrokowe (rodopsyna/jodopsyna)?

Otwarte są kanały sodowe (dzięki obecności cGMP), komórka jest zdepolaryzowana i stale uwalnia neurotransmiter (glutaminian).

W jakim stanie znajduje się fotoreceptor (pręcik) w ciemności?

Światło aktywuje barwnik → aktywacja transducyny → aktywacja fosfodiesterazy → rozkład cGMP do GMP → zamknięcie kanałów sodowych → hiperpolaryzacja.

Jaki jest mechanizm transdukcji sygnału pod wpływem światła (co się dzieje z kanałami jonowymi)?