Układ Nerwowy

Flashcards for vocabulary and definitions related to the nervous system in Polish.

Rola układu nerwowego

Odbiera bodźce ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego, analizuje je i formuje odpowiedź oraz kontroluje i koordynuje pracę pozostałych układów narządów.

Neurony

Komórki nerwowe pełniące funkcję przekazywania informacji w postaci impulsów nerwowych.

Komórki glejowe

Komórki pełniące funkcje wspomagające w stosunku do neuronów (odżywiają, chronią i regenerują).

Dendryty

Przedłużenie perikarionu, które doprowadza impulsy nerwowe do perikarionu.

Perikarion

Część neuronu, która posiada jądro komórkowe i inne organele komórkowe.

Osłonka mielinowa

Dzięki niej akson przesyła impuls szybciej.

Akson

Odprowadza impuls nerwowy z perikarionu do neuronu/gruczołu/komórki mięśniowej.

Węzeł Ranviera

Wzmacnia impuls sygnału nerwowego.

Wzgórek aksonalny

Tu powstaje impuls nerwowy.

Neurony czuciowe

Receptor -> neuron -> ośrodkowy układ nerwowy.

Neurony ruchowe

Ośrodkowy układ nerwowy -> neuron -> narząd wykonawczy.

Neurony pośredniczące

Między neuronami czuciowymi i ruchowymi.

Podział układu nerwowego

Ośrodkowy (mózgowie, rdzeń kręgowy) i obwodowy (autonomiczne, somatyczne).

Polaryzacja

Błona komórkowa neuronu jest spolaryzowana, jej wewnętrzna strona naładowana jest ujemnie, a zewnętrzna dodatnio.

Depolaryzacja

W wyniku bodźca progowego błona neuronu ulega depolaryzacji. Kanały sodowe są otwarte.

Repolaryzacja

Kanały potasowe są otwarte i dochodzi do przemieszczania się K+ na zewnątrz komórki.

Hiperpolaryzacja

Kanały potasowe zaczynają się zamykać, pompa sodowo-potasowa przywraca rozmieszczenie jonów.

Synapsy

Komórki nerwowe przekazują sobie impulsy nerwowe za pomocą nich.

Synapsy elektryczne

Połączenie szczelinowe, przepływ jonów między neuronami.

Synapsy chemiczne

Pęcherzyki synaptyczne uwalniają neuroprzekaźniki do szczeliny synaptycznej.

Neuroprzekaźniki

Adrenalina, serotonina, dopamina, glicyna, GABA.

Położenie mózgowia

Znajduje się w części mózgowej czaszki (mózgoczaszce).

Ochrona mózgowia

Czaszka, opony mózgowo-rdzeniowe, płyn mózgowo-rdzeniowy.

Podział mózgowia

Kresomózgowie, międzymózgowie, pień mózgu, móżdżek.

Kresomózgowie

Dwa półkule połączone ciałem modzelowatym.

Międzymózgowie - wzgórze

Odbiera bodźce i przesyła je do kory mózgowej.

Międzymózgowie - podwzgórze

Odpowiada za czynności niezależne od naszej woli.

Śródmózgowie

Ośrodki reakcji wzrokowych i słuchowych.

Rdzeń przedłużony

Ośrodki czynności odruchowych, regulacji czynności serca.

Móżdżek

Koordynacja ruchowa i napięcie mięśniowe.

4 płaty mózgowe

Czołowy (ruch), ciemieniowy (czucie), potyliczny (wzrok), skroniowy (słuch).

Położenie rdzenia kręgowego

Znajduje się w kanale kręgowym wewnątrz kręgosłupa.

Ochrona rdzenia kręgowego

Na zewnątrz istota szara, otoczona istotą białą. Chroni go kręgosłup.

Rola rdzenia kręgowego

Przewodzi informację między mózgiem a resztą ciała, kontrola odruchów.

Obwodowy układ nerwowy - nerwy

Nerwy czaszkowe (12 par) i nerwy rdzeniowe (31 par).

Nerwy czuciowe

Przewodzą impulsy z narządów do OUN (włókna czuciowe).

Nerwy ruchowe

Przewodzą impulsy z OUN do narządów wykonawczych (włókna ruchowe).

Nerwy mieszane

Mają włókna ruchowe i czuciowe.

Łuk odruchowy

Droga impulsu od receptora do efektora.

Odruchy warunkowe

Nie są dziedziczone, zachodzą z udziałem kory mózgowej.

Odruchy bezwarunkowe

Są wrodzone, automatyczne, zachodzą z udziałem rdzenia kręgowego.

Odruchy warunkowe - klasyczne

Reakcja na bodziec, który wcześniej był obojętny.

Odruchy warunkowe - instrumentalne

Zachowania wzmacniane przez kary i nagrody.

Pamięć krótkotrwała sensoryczna

Utrzymywanie informacji przez krótki czas.

Somatyczny układ nerwowy

Odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego, ruchy świadome.

Autonomiczny układ nerwowy

Odbiera bodźce z wnętrza ciała, reguluje pracę narządów wewnętrznych.

Układ współczulny

Aktywuje się podczas stresu, przeważa w dzień, walka lub ucieczka.

Układ przywspółczulny

Aktywuje się podczas relaksu, przeważa w nocy, gromadzi energię.

Układ współczulny - budowa

Krótki neuron przedzwojowy, długi neuron zazwojowy.

Układ przywspółczulny - budowa

Długi neuron przedzwojowy, krótki neuron zazwojowy.

Higiena układu nerwowego

Regularny sen, aktywność fizyczna, zdrowa dieta.

Biologiczne znaczenie snu

Resynteza glikogenu, odnawianie synaps, przenoszenie informacji do pamięci długotrwałej.

Faza snu REM

Szybkie ruchy gałek ocznych, nieregularny oddech, śnimy.

Faza snu NREM

Brak szybkich ruchów gałek ocznych, regularny oddech.

Efekty uboczne substancji psychoaktywnych

Agresja, utrata pamięci, uszkodzenie narządów, choroby psychiczne.

Uzależnienie

Silne pragnienie zażywania substancji lub wykonywania czynności.

Choroby neurologiczne

Alzheimer, Parkinson, depresja, schizofrenia, zaburzenia odżywiania.

Alzheimer

Powstanie nieprawidłowych form białek w neuronach (tau i beta-amyloid).

Parkinson

Zanik komórek dopaminergicznych w mózgu.

Depresja

Utrata radości z życia, obniżone samopoczucie, myśli samobójcze.

Schizofrenia

Fałszywy obraz świata, zaburzenia myślenia, halucynacje.

Zaburzenia odżywiania

Nieprawidłowe nawyki żywieniowe, obsesyjne myśli o jedzeniu.

Anoreksja

Celowe ograniczanie spożycia.

Bulimia

Napad objadania się, po którym następują zachowania kompensacyjne.

Zaburzenie z napadami objadania się (BED)

Regularne epizody objadania się, bez zachowań kompensacyjnych.

Elektroencefalografia (EEG)

Rejestruje aktywność elektryczną mózgu.

Tomografia (CT)

Tworzy obrazy przekrojowe ciała za pomocą promieniowania rentgenowskiego.

Rezonans (MRI)

Tworzy szczegółowe obrazy struktur ciała za pomocą pola magnetycznego.