Biologie h1 HAVO3

Welke term beschrijft het totale interne vloeistofmilieu (weefselvloeistof en bloedplasma) dat door uitscheidingsorganen op een constante samenstelling wordt gehouden?

inwendige milieu

Welk belangrijke orgaan is verantwoordelijk voor de opslag van glycogeen, de gedetailleerde verwerking van voedingsstoffen uit de spijsvertering, en het ontgiften van schadelijke stoffen in het bloed?

lever

De van de huid is de buitenste barrière die het lichaam beschermt tegen fysieke beschadigingen, schadelijke micro-organismen en het verlies van vocht.

oppervlakte van de huid

Hoe noemen we het vermogen van het lichaam om zich te verdedigen tegen ziekteverwekkers en infecties, dat zowel aangeboren (natuurlijk) als verworven (kunstmatig) kan zijn?

immuniteit

Wat is de microscopische, functionele eenheid van de nier die essentieel is voor het filteren van bloed en het produceren van urine, waarmee afvalstoffen uit het lichaam worden verwijderd?

nefron

Welke belangrijke leverfunctie omvat de aanmaak van een vloeistof die helpt bij de vertering en opname van vetten in de dunne darm door deze te emulgeren?

galproductie

Wat zijn de signaalstoffen die in endocriene klieren worden geproduceerd en via de bloedbaan specifieke cellen en organen bereiken om diverse lichaamsfuncties te reguleren, zoals groei, metabolisme en voortplanting?

hormonen

Welk hormoon, geproduceerd door de alvleesklier, stimuleert de opname van glucose uit het bloed door cellen en de omzetting van overtollige glucose in glycogeen voor opslag in de lever en spieren?

insuline

Welk hormoon, eveneens geproduceerd door de alvleesklier, zorgt ervoor dat opgeslagen glycogeen in de lever wordt afgebroken en wordt omgezet in glucose, waardoor het bloedsuikerniveau stijgt wanneer dit nodig is?

glucagon

Hoe noemen we moleculen, vaak op het oppervlak van cellen of virussen, die het immuunsysteem van een individu kunnen activeren en een specifieke afweerreactie teweegbrengen?

antigenen

Wat zijn de specifieke eiwitten (immunoglobulines) die door plasmacellen (geactiveerde B-lymfocyten) worden geproduceerd en vrijgegeven in de bloedbaan om specifieke antigenen te herkennen, te binden en te neutraliseren?

antistoffen

Hoe worden micro-organismen (zoals bacteriën, virussen, schimmels of parasieten) genoemd die de capaciteit hebben om van het ene individu naar het andere over te gaan en ziekte te veroorzaken?

overdraagbare ziekteverwekkers

Welke vorm van immuniteit wordt verkregen door het direct toedienen van reeds gevormde antistoffen (bijvoorbeeld van een ander mens of dier), wat directe maar tijdelijke bescherming biedt?

passieve immunisatie

Welke vorm van immuniteit ontstaat wanneer het eigen immuunsysteem reageert op een blootstelling aan antigenen (via een infectie of vaccinatie) en daarbij zelf antistoffen en geheugencellen produceert, wat leidt tot langdurige bescherming?

actieve immunisatie

Hoe noemen we de medische procedure waarbij beschadigd of disfunctioneel weefsel of een orgaan van een patiënt wordt vervangen door gezond weefsel of een orgaan van een donor?

transplantatie

Wat is de immuunrespons die optreedt wanneer het lichaam van de ontvanger de cellen of weefsels van een getransplanteerd orgaan of weefsel als 'vreemd' herkent en aanvalt, vaak leidend tot functieverlies van het transplantaat?

afstotingsreactie

Welke specifieke eiwit- of suikermoleculen op het oppervlak van rode bloedcellen zijn bepalend voor de ABO-bloedgroep van een individu?

bloedfactoren A en B

Welk specifiek eiwit, aanwezig op het oppervlak van rode bloedcellen, bepaalt of iemands bloed als 'resuspositief' (Rh+) of 'resusnegatief' (Rh-) wordt geclassificeerd?

resusfactor

Een conditie waarbij de bloedtoevoer naar de weefsels onvoldoende is, wat resulteert in een verminderde aanvoer van zuurstof en essentiële voedingsstoffen en een ophoping van afvalstoffen, staat bekend als .

slechte bloeddoorstroming

Welk weefseltype, gelegen direct onder de lederhuid, dient als opslagplaats voor vet (reservevoedsel) en fungeert tevens als belangrijke isolatielaag tegen warmteverlies en als schokdemper?

onderhuids bindweefsel

Wat is het proces waarbij vocht via zweetklieren op de huid wordt afgegeven, wat door verdamping helpt bij het afvoeren van overtollige lichaamswarmte?

uittreding van zweet

De algemene fysiologische reactie waarbij zweetklieren geactiveerd worden om transpiratievocht af te scheiden met als hoofddoel het reguleren van de lichaamstemperatuur, wordt genoemd.

zweten

Welke categorie van stoffen, variërend van medicijnresten tot afbraakproducten van het metabolisme, wordt actief door de lever uit de bloedbaan gefilterd en onschadelijk gemaakt?

schadelijke stoffen

Hoe noemen we de specifieke groep schadelijke stoffen, zowel van interne als externe oorsprong, die extreem toxisch kunnen zijn en waarvoor de lever een cruciale rol speelt in hun neutralisatie en verwijdering uit het lichaam?

giftige stoffen

Wat is de zure vloeistof die door klieren in de maagwand wordt geproduceerd, bestaande uit zoutzuur en enzymen, essentieel voor de chemische vertering van voedsel en het doden van ziekteverwekkers?

maagsap

Welke gespecialiseerde organen, zoals ogen, oren, neus, tong en huid, zijn verantwoordelijk voor het waarnemen van prikkels uit de externe en interne omgeving en het omzetten van deze prikkels in signalen voor het centrale zenuwstelsel?

zintuigen

Het proces waarbij de zuurgraad (pH-waarde) van het bloed en andere lichaamsvloeistoffen nauwkeurig wordt gehandhaafd, voornamelijk door de gecombineerde werking van de longen (CO2-uitscheiding) en de nieren (uitscheiding van zuren en basen), wordt genoemd.

pH-regulatie

De uiteindelijke, opgenomen moleculen (zoals glucose, aminozuren en vetzuren) die na het spijsverteringsproces vanuit de darm via het bloed naar de lever worden getransporteerd voor verdere verwerking, opslag of distributie, noemen we .

spijsverteringsproducten

Wat is de complexe en gecoördineerde respons van het immuunsysteem, bestaande uit zowel aangeboren als adaptieve mechanismen, die gericht is op het elimineren van ziekteverwekkers, toxines of andere lichaamsvreemde indringers?

immunologische reactie

Welke bundels van zenuwvezels (axonen) vormen een essentieel onderdeel van het perifere zenuwstelsel en zijn verantwoordelijk voor het overbrengen van elektrische signalen tussen het centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam, inclusief spieren, organen en zintuigen?

zenuwen

Welk aspect van de immuunrespons richt zich specifiek op het beschermen van de huid, de eerste verdedigingslinie, tegen externe indringers zoals bacteriën en virussen?

huidafweer

Essentiële stoffen zoals koolhydraten, vetten, eiwitten, vitaminen en mineralen, die na opname in het lichaam door de lever worden verwerkt, omgezet of opgeslagen om energie en bouwstoffen te leveren, noemen we .

voedingsstoffen

Hoe wordt het complexe systeem van productie, afgifte en regulatie van hormonen in het lichaam genoemd, dat een cruciale rol speelt bij het handhaven van homeostase en de coördinatie van fysiologische processen?

hormoonhuishouding

Het geheel van veranderingen en invloeden die farmaceutische middelen uitoefenen op de fysiologische processen en functies van diverse organen en systemen in het lichaam wordt beschreven als het .

effect van medicatie

Welke leverfunctie omvat de centrale rol in het reguleren van de stofwisseling door het beheren van enzymactiviteiten, de afbraak en synthese van macronutriënten en het vrijmaken of opslaan van energiebronnen?

ondersteuning van metabolisme

Wat is het fysiologische proces waarbij een organisme actief zijn interne lichaamstemperatuur binnen bepaalde veilige grenzen houdt, ongeacht de omgevingstemperatuur, door middel van mechanismen zoals zweten of rillen?

thermoregulatie

Welke vitale functie van de lever omvat het herkennen en afbreken van verouderde of beschadigde rode bloedcellen, waarbij hemoglobine wordt afgebroken tot componenten zoals bilirubine, een galkleurstof?

afbraak van rode bloedcellen

De verhoging van de lichaamstemperatuur boven de normale waarden, vaak als een gereguleerde respons van het immuunsysteem om de groei van ziekteverwekkers te remmen en het afweermechanisme te versterken, noemen we .

koorts

Hoe noemen we de kleine gladde spiertjes (musculi arrectores pili) die aan elke haarzak zijn verbonden en die, bij samentrekking, ervoor zorgen dat de haren rechtop gaan staan (kippenvel), wat een isolerend laagje lucht creëert en een overblijfsel is van temperatuurregulatie bij zoogdieren?

haarspiertjes (musculi arrectores pili)

Wat is het continue proces waarbij oude, dode cellen van de bovenste huidlaag worden afgestoten en vervangen door nieuwe cellen die vanuit de basale laag (kiemlaag) van de opperhuid worden gevormd, essentieel voor huidherstel en -gezondheid?

vernieuwing van de huid

Het inherente vermogen van het menselijk lichaam, via zijn immuunsysteem, om zich effectief te beschermen tegen en te verzetten tegen de binnendringing en proliferatie van ziekteverwekkende micro-organismen en de door hen veroorzaakte ziekten, staat bekend als .

weerstand tegen infecties

Welke diverse celtypen (zoals keratinocyten, melanocyten, Langerhanscellen) vormen de bouwstenen van de huid en zijn cruciaal voor haar structurele integriteit, beschermende functies, pigmentatie en immuunrespons?

huidcellen

Waar bevindt de lever zich voornamelijk in de buikholte van het menselijk lichaam?

aan de rechterzijde van het lichaam (rechtsboven in de buikholte)

Welk vitaal fysiologisch systeem omvat het hart, de bloedvaten en het bloed zelf, en is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof, voedingsstoffen, hormonen en afvalstoffen door het gehele lichaam?

bloedsomloop

Hoe noemen we het duurzame vermogen van het adaptieve immuunsysteem om na een eerste blootstelling aan een specifiek antigeen, dit antigeen bij een volgende blootstelling sneller en effectiever te herkennen en te bestrijden?

immunologisch geheugen

Welke leverfunctie omvat het bewaren en reguleren van de voorraad essentiële mineralen, zoals ijzer en koper, die van vitaal belang zijn voor diverse lichaamsfuncties en processen?

opslag van mineralen

De specifieke fysiologische of gedragsmatige reacties die een organisme uitvoert als gevolg van de waarneming en interpretatie van externe of interne prikkels door de zintuigen, staat bekend als een .

zintuiglijke respons

Het complexe samenspel van hormonale systemen, sensorische input (zoals het evenwichtsorgaan), en zenuwmechanismen die samenwerken om de interne stabiliteit en de fysiologische balans van het lichaam te handhaven, wordt omschreven als het .

behouden van evenwicht / homeostase

Welke buisvormige structuren, bestaande uit slagaders, aders en haarvaten, vormen een netwerk door het hele lichaam en zijn essentieel voor het transport van bloed met zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen?

bloedvaten

Welke tweetalige organen in de buikholte zijn cruciaal voor het filteren van afvalstoffen uit het bloed, het handhaven van de water- en zoutbalans, en het produceren van urine?

nieren

Welke vitale organen in de borstkas zijn primair verantwoordelijk voor de gasuitwisseling tussen het bloed en de buitenlucht, waarbij zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide wordt afgegeven?

longen

Welk orgaansysteem omvat de neus, keel, luchtpijp, bronchiën en longen, en is verantwoordelijk voor het proces van ademhaling, inclusief de inademing (inhalatie) en uitademing (exhalatie) van lucht?

ademhalingsstelsel