OUN

Ile jest nerwów rdzeniowych

31 par

Podział układu autonomicznego

• współczulny

• przywspółczulny

Ośrodki czuciowe

• korowe

• podkorowe (wzgórze)

• jądra czuciowe (w pniu mózgu i rdzeniu kręgowym)

Co obejmuje układ ruchowy?

• mięśnie i kości

• neuron ruchowy obwodowy/DOLNY NEURON RUCHOWY: komórki ruchowe ROGÓW PRZEDNICH rdzenia kręgowego i komórki jąder ruchowych nerwów czaszkowych z nefrytami

• neuron ruchowy ośrodkowy/GÓRNY NEURON RUCHOWY: komórki ruchowe PÓL RUCHOWYCH KORY MÓZGU z neurytami → droga piramidowa (korowo-rdzeniowa i korowo-jądrowa)

• układ pozapiramidowy

• móżdżek

• twór siatkowaty

• ośrodki kojarzeniowe (scalające i asocjacyjne)

Rodzaje włókien nerwowych

DOśrodkowe = sensoryczne

ODśrodkowe = motoryczne

Odruchy głębokie

• na rozciąganie (monosynaptyczny)

• z mięśnia dwugłowego C5-C6

• promieniowy (mięsień ramienno-promieniowy) C5-C6

• z mięśnia trójgłowego C7-C8

• kolanowy (czworogłowy uda + więzadło rzepki) L2-L4

• skokowy (mięsień trójgłowy łydki + ścięgno Achillesa) S1

Długości włókien w układzie autonomicznym

• w sympatycznym: przedzwojowe < pozazwojowe (OUN jest blisko zwojów sympatycznych, np. przykręgowe)

• w parasympatycznym: przedzwojowe > pozazwojowe (zwoje w ścianach narządów)

Histologiczna budowa OUN

• istota szara = ciała komórek nerwowych + komórki glejowe

• istota biała = wypustki ciał komórek nerwowych

Nerwy międzyżebrowe

• gałęzie przednie nerwów rdzeniowych piersiowych

• nie tworzą splotów

• część włókien łączy się z gałęzią przednią nerwu rdzeniowego C8 → splot ramienny

• gałąź przednia ostatniego nerwu rdzeniowego piersiowego = nerw podżebrowy

Skład nerwów obwodowych

• skórne = dendryty komórek zwojów międzykręgowych + neuryty komórek zwojów przykręgowych

• mięśniowe = neuryty komórek ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego + włókna czuciowe (dendryty komórek zwojów międzykręgowych)

• mieszane (komórki macierzyste w rogu przednim, w komórkach pseudojednąbiegunowych zwojów międzykręgowych i w komórkach zwojów przykręgowych)

Jądro pośrednio–boczne

• ośrodek układu współczulnego

• róg boczny rdzenia kręgowego

• C8-L2/3

• w istocie szarej pośredniej bocznej, uwypukla ją tworząc róg boczny

Jądro pośrednio-przyśrodkowe/krzyżowe przywspółczulne

• rdzeniowy ośrodek układu przywspółczulnego

• S2-S4

• w istocie szarej pośredniej bocznej

• nie tworzy rogu

Ośrodki układu przywspółczulnego

• jądro pośrednio-przyśrodkowe

• jądra przywspółczulne nerwów czaszkowych w pniu mózgu: III, VII, IX, X

Gałąź łącząca biała

• gałąź nerwu rdzeniowego do zwoju przykręgowego

• neuryty komórek jądra pośrednio-bocznego rogu bocznego rdzenia kręgowego + dendryty komórek zwoju międzykręgowego (czuciowe)

• dalszy bieg włókien za zwojem:

  → włókna międzyzwojowe → następny zwój przykręgowy

  → nerw trzewny → zwój przedkręgowy

• włókna pozazwojowe długie: naczyniowe i narządowe

Gałąź łącząca szara

• włókna współczulne pozazwojowe

• od zwoju przykręgowego do nerwu rdzeniowego

Części układu autonomicznego

• ośrodkowa: jądra współczulne i przywspółczulne

• obwodowa: włókna przedzwojowe (neuryty komórek w jądrach autonomicznych), zwoje autonomiczne i włókna pozazwojowe (neuryty komórek w zwojach autonomicznych)

Rdzeń kręgowy

• istota biała - obwodowo (drogi nerwowe → sznury przednie, boczne i tylne oraz spoidło białe)

• istota szara - centralnie (ciała komórek nerwowych i komórki glejowe)

• istota szara pośrednia: rogi przednie (komórki ruchowe: alfa- i gamma-motoneurony) i rogi tylne (komórki czuciowe)

Rozwój układu nerwowego

Płytka nerwowa → rynienka nerwowa → cewą nerwową → rdzeń kręgowy

Komórki rynienki nerwowej → grzebienie nerwowe → zwoje czuciowe nerwów czaszkowych, parasympatyczne, międzykręgowe, układu autonomicznego, ciałka przyzwojowe, komórki Schwanna, opony miękkiej i pajęczej, chromafinowe rdzenia nadnerczy, barwnikowe, odontoblasty, przegroda aortowo-płucna serca, komórki C tarczycy, składniki szkieletowe i łącznotkankowe Łuków skrzelowych

Mezenchyma otaczającą cewę nerwową → kręgosłup

Tkanka łączna otaczającą rdzeń → 3 opony rdzenia

Komórki płyt podstawnych

• największe: dobrzusznie, dzielą się na sznur przedni i boczny, strefa somatomotoryczną rdzenia kręgowego (komórki ruchowe)

• jądro pośrednio-boczne

• jądro pośrednio-przyśrodkowe

• strefa wisceromotoryczna rdzenia kręgowego (mięśnie gładkie i gruczoły)

Co się rozwija z płyt podstawnych?

• słup przedni

• słup boczny

Co się rozwija z płyt skrzydłowych?

• słup tylny: komórki czuciowe, strefa somato- i wiscerosensoryczna rdzenia kręgowego

• sznury przednio-boczne: tworzą twór siatkowaty (cały pień mózgu i część rdzenia)

Rozwój mózgu

Część głowowa pierwotnej cewy nerwowej → pierwotny pęcherzyk mózgowy → przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie

Pierwszy i drugi pęcherzyk → kresomózgowie i międzymózgowie (mózg)

Trzeci pęcherzyk → tyłomózgowie pierwotne → rdzeniomózgowie (→ rdzeń przedłużony) i tyłomózgowie wtórne (→ most i móżdżek)

Kresomózgowie (po bokach komory III) → komory boczne

Międzymózgowie (między wzgórzami) → komora III

Śródmózgowie → wodociąg mózgu

Tyłomózgowie → komora IV

Rowek graniczny w międzymózgowiu → bruzda podwzgórza

Płyta skrzydłowa → wzgórze

Płyta podstawna → podwzgórze

Przodomózgowie → kresomózgowie i międzymózgowie

Kresomózgowie jest z istoty szarej, tylko gałka blada jest z podwzgórza

Bruzda wzrokowa → dołek z pęcherzykami ocznymi (zawiązek siatkówki) → zawiązek nerwu wzrokowego → kielich wzrokowy

Co się rozwija z płyt podstawnych?

• części podstawnej pnia mózgu

• jądra ruchowe nerwów czaszkowych

Co się rozwija z płyt skrzydłowych?

• części grzbietowej pnia mózgu

• jądra czuciowe nerwów czaszkowych

Drogi w CSN

• spoidłowe/komisuralne: łączą ośrodki prawy i lewy, na tym samym poziomie

• kojarzeniowe/asocjacyjne: łączą ośrodki lekko oddalone, po tej samej stronie

• rzutowe/projekcyjne: łączą odległe ośrodki, najczęściej po przeciwnej stronie (wstępujące-czuciowe i zstępujące-ruchowe)

Drogi ruchowe

• piramidowe: impulsy ruchów dowolnych/celowych, droga korowo-rdzeniowa i korowo-jądrowa

• pozapiramidowe: impulsy ruchów mimowolnych, np. chodzenie i oddychanie

Granica między pniem mózgu a rdzeniem przedłużonym

• dolny brzeg otwory wielkiego kości potylicznej

• płaszczyzna pozioma na górnym brzegu pola kojarzeniowego pierwszej pary nerwów rdzeniowych

• dolny brzeg skrzyżowania piramid

Zawartość otworu międzykręgowego

• nerw rdzeniowy

• zwój międzykręgowy/rdzeniowy

• gałąź rdzeniową

• żyły łączące sploty żylne kręgowe wewnętrzne z zewnętrznymi

• gałąź oponowa nerwu rdzeniowego

Co zawiera przestrzeń podpajęczynówkowa?

• płyn mózgowo-rdzeniowy

• korzenie przednie i tylne nerwów rdzeniowych

• więzadła ząbkowane C1-L3

Zbiornik krańcowy

Między stożkiem rdzeniowym L1-L2 a końcem opony pajęczej S2-S3 jest poszerzona przestrzeń podpajęczynówkowa

Pobiera się z niego płyn mózgowo-rdzeniowy

Droga nakłucia lędźwiowego

1. Skóra

2. Tkanka podskórna

3. Mięśnie głębokie grzbietu

4. Więzadło żółte

5. Blaszka zewnętrzna opony twardej

6. Przestrzeń nadtwardówkowa

7. Blaszka zewnętrzna opony twardej

8. Opona pajęcza

9. Zbiornik krańcowy

Budowa wewnętrzna

Rdzeń kręgowy: istota szara w środku, istota biała na zewnątrz

Mózg: istota biała w środku, istota szara na zewnątrz

Z rogu tylnego wychodzą drogi wstępujące:

• drogi rdzeniowa-wzgórzowa przednia i boczna: neuryty jądra własnego rogu tylnego

• droga rdzeniowo-pokrywowa i rdzeniowo-siatkowa: neuryty jądra własnego rogu tylnego

• droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna: neuryty jądra piersiowego (z tej samej strony)

• droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia: neuryty komórek jądra własnego rogu tylnego (z przeciwnej strony)

Włókna korzeni tylnych wchodzące do rdzenia kręgowego

• większa wiązka: włókna z receptorów czucia głębokiego i powierzchownego (dotyk i ucisk) oraz z narządów wewnętrznych

• mniejsza wiązka: włókna z receptorów bólu, zimna i ciepła

Podział Rexeda istoty szarej

1: pierwotne rdzeniowe pola projekcyjne (receptory somatyczne i trzewne)

2-3: ból, układ bramkujący

4-6: integracja impulsów z prioprioreceptorów i dróg piramidowych, ból i temperatura

7: neurony kojarzeniowe, rdzeniowe ośrodki wegetatywne

8: neurony pośredniczące, wpływa na zmianę czynności ruchowych przez zmianę aktywności gamma-motoneuronów, kończy się tu droga siatkowo-rdzeniowa i większość dróg własnych rdzenia

9: pierwotne rdzeniowe pole ruchowe

10: otacza kanał kręgowy

Co tworzy spoidło białe?

• włókna spoidłowe

• drogę korowo-rdzeniową przednią

• drogę rdzeniowo-nóżdżkową przednią

• drogę rdzeniowo-wzgórzowo-korową

• drogę rdzeniowo-pokrywową

• drogę rdzeniowo-siatkową

Tętnice rdzenia kręgowego

• z boków: gałęzie rdzeniowe (tętnic kręgowych, szyjnych wstępujących i głębokich, tarczowych dolnych, międzyżebrowych najwyższych i tylnych, lędźwiowych, biodrowo-lędźwiowych, krzyżowych bocznych) → gałąź przednia i tylna kanału kręgowego (w kanale kręgowym) → tętnica korzeniowa przednia i tylna (na powierzchni zwoju rdzeniowego)

• z góry: tętnice rdzeniowe (od tętnicy kręgowej, 1 przednia [przy nici końcowej to tętnica koncowa] i 2 tylne [przy nici końcowej łączy się z tętnicą rdzeniową przednia gałęzią łukowatą zespalającą)

  Krew do szeregów parzystych tętnic jest doprowadzana przez gałęzie tętnicze poprzeczne, tworzące wieniec naczyniowy (vasocorona)

  Tętnicę rdzeniowe → gałęzie środkowe (istota szara) i obwodowe (istota biała)

Największa tętnica korzeniowa

Tętnica wielka/Adamkiewicza

Po lewej stronie, między częścią piersiową a lędźwiową

Zaopatruje zgrubienie lędźwiowe i końcówkę rdzenia kręgowego

Żyły rdzenia kręgowego

• żyły rdzeniowe głębokie/wewnetrzne → (wychodzą przez szczelinę pośrodkową przednią) żyły środkowe → rogi przednie, istota szara pośrednia i istota biała

• żyły obwodowe → (wychodzą na powierzchnię zewnętrzną rdzenia) istota biała i rogi tylne

Żyły korzeniowe → sploty żylne kręgowe wewnętrzne → sploty żylne kręgowe zewnętrzne → żyły krzyżowe, lędźwiowe, międzyżebrowe tylne i kręgowe

Drogi nerwowe rdzenia kręgowego - sznur przedni

I. Drogi wstępujące

1. droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia

2. droga rdzeniowo-siatkowa

II. Drogi zstępujące

1. droga korowo-rdzeniowa przednia

2. droga pokrywowo-rdzeniowa

3. droga siatkowo-rdzeniowa przyśrodkowa

4. droga oliwkowo-rdzeniowa

5. droga przedsionkowo-rdzeniowa

II. Drogi własne

1. pęczek własny sznura przedniego

2. pęczek bruzdowo-brzeżny

Drogi nerwowe rdzenia kręgowego - sznur boczny

I. Drogi wstepujace

1. droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna

2. droga rdzeniowo-pokrywowa

3. droga rdzeniowo-siatkowa

4. droga rdzeniowo-szyjna

5. droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia i tylna

6. droga rdzeniowo-oliwkowa

II. Drogi zstepujace

1. droga korowo-rdzeniowa boczna

2. droga czerwienno-rdzeniowa

3. droga siatkowo-rdzeniowa boczna

4. droga oliwkowo-rdzeniowa (na pograniczu sznura bocznego i przedniego)

5. droga opuszkowo-siatkowo-rdzeniowa

6. droga mostowo-siatkowo-rdzeniowa

7. droga przedsionkowo-rdzeniowa

IlI. Drogi własne

1. pęczek własny sznura bocznego

2. droga grzbietowo-boczna (na granicy sznura bocznego i tylnego)

Drogi nerwowe rdzenia kręgowego - sznur tylny

I. Drogi wstępujące

1. pęczek smukły

2. pęczek klinowaty

II. Drogi własne

1. pęczek własny sznura tylnego

2. pęczek międzypęczkowy

3. pęczek przegrodowo-brzeżny

Opony mózgowia

• miękka: unerwiona czuciowo i autonomicznie, nerwy regulują krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego i ciśnienie wewnątrzczaszkowe, nie czuć bólu

• pajęcza: NIEunaczyniona, NIEunerwiona

• twarda: blaszka zewnętrzna/okostnowa i wewnętrzna/oponowa/mózgowa, niezrośnięte: zatoki żylne, zagłębienia Meckela z nerwem trójdzielnym, siodło tureckie, woreczki śródchłonkowe

Wypustki opony twardej

• sierp mózgu

• namiot móżdżku

• sierp móżdżku

• przepona siodła

Zatoki żylne opony twardej (brak mięśniówki i zastawek)

• górny zespół: zatoka strzałkowa górna i zatoka prosta → spływ zatok → zatoki poprzeczne i zatoka potyliczna

Żyły wypustowe (krew z górnego zespołu zatok do żył powierzchownych czaszki): ciemieniowa, sutkowa, kłykciowa, potyliczna + sploty żylne: kanału nerwu podjęzykowego

• dolny zespół: zatoka klinowo-ciemieniowa, żyła oczna górna, gałąź górna żyły ocznej dolnej i żyła środkowa siatkówki → zatoka jamista → zatoka skalista górna i dolna, splot żylny podstawny, otworu owalnego i szyjno-tętniczy, żyła wypustowa otworu poszarpanego

Co przechodzi przez światło zatoki jamistej?

• tętnica szyjna wewnętrzna

• splot jamisty (splot współczulny wokół tętnicy szyjnej wewnętrznej)

• nerw odwodzący

Co znajduje się w ścianie bocznej zatoki jamistej?

• nerw okoruchowy

• bloczkowy

• oczny

• szczękowy

Unaczynienie opony twardej

Oddzielne unaczynienie niż mózgowie

• dół przedni: tętnica oponowa przednia, gałąź czołowa tętnicy oponowej środkowej

• dół środkowy: tętnica oponowa środkowa, gałęzie oponowe od tętnicy łzowej, tętnica oponowa dodatkowa

• dół tylny: tętnica oponowa tylna, gałąź ciemieniowa tętnicy oponowej środkowej, gałąź oponowa tętnicy potylicznej i kręgowej

Unerwienie opony twardej

• dół przedni: gałąź oponowa nerwu szczękowego

• dół środkowy: gałąź oponowa nerwu żuchwowego

• dół tylny: gałąź namiotu nerwu ocznego, gałęzie nerwu kolcowego, gałęzie oponowe nerwu błędnego i podjęzykowego, gałęzie nerwów rdzeniowych C1-C3

Unaczynienie mózgowia

• Tętnica kręgowa w dole tylnym czaszki oddaje: tętnicę rdzeniowa tylną (powierzchnia komorowa rdzenia przedłużonego, pęczek smukły i klinowaty), przednia (piramidy rdzenia przedłużonego) i dolną tylną móżdżku (rdzeń przedłużony, korzenie nerwu językowo-gardłowego i błędnego, móżdżek, splot naczyniówkowy komory IV)

• Gałęzie mózgowe tętnicy podstawnej: tętnice dolne przednie móżdżku (most, korzenie nerwu odwodzącego, twarzowego, przedsionkowo-ślimakowego, móżdżek, splot naczyniówkowy komory IV), tętnice błędnika (ucho wewnętrzne), gałęzie do mostu (most, korzenie nerwu odwodzącego, twarzowego, przedsionkowo-ślimakowego), tętnice górne móżdżku (most, konary mózgu, wzgórki dolne, móżdżek), tętnice tylne mózgu: część przedzespoleniowa, zazespoleniowa, korowa (→ tętnica przyśrodkowa [→ ciemieniowo-potyliczna i ostrogowa] i boczna [→ skroniowo-potyliczna]

Tętnica tylna mózgu

Gałęzie: naczyniowkowe, środkowe i korowe

Zaopatrza:

• konary mózgu

• niskowzgórze

• tył podwzgórza

• szyszynkę

• sploty naczyniówkowe komory III i bocznej

• blaszkę pokrywy

• ogon jądra ogoniastego

• wzgórze i ciała kolankowate

• dół torebki wewnętrznej

• płat skroniowy, potyliczny, ciemieniowy

Do oddaje tętnica szyjna wewnętrzna?

• tętnicę łączącą tylną (= szyjna wewnętrzna + tylna mózgu): pasmo wzrokowe, guz popielaty, wzgórze, podwzgórze

• tętnicę naczyniówkową przednią: splot naczyniówkowy komory bocznej, hak zakrętu przyhipokampowego, ciało migdatowate, ogon jądra ogoniastego, jądro soczewkowate, tylna odnoga torebki wewnętrznej, podwzgórze, ciało kolankowate boczne, pasmo wzrokowe, konar mózgu

• tętnica środkowa mózgu (przedłużenie szyjnej wewnętrznej) [część klinowa, wyspowa i korowa]: jądro soczewkowate, torebka wewnętrzna, jądro ogoniaste, płat skroniowy, czołowy, ciemieniowy, wyspowy

• tętnica przednia mózgu (gałąź końcowa) → tętnica łącząca przednia, gałęzie środkowe i korowe: głowa jądra ogoniastego, odnoga przednia torebki wewnętrznej, płat czołowy i ciemieniowy

Źródło częstych krwotoków w nadciśnieniu tętniczym

Uszkodzenie torebki wewnętrznej, zaopatrywanej przez tętnicę prążkowiowe boczne

Powoduje porażenie i niedoczulicę

Koło tętnicze mózgu / Willisa = tętnice szyjne wewnętrzne + kręgowe

• po 2 tętnice mózgu tylne i przednie

• 2 tętnice łączące tylne i 1 przednia

• 2 tętnice szyjne wewnętrzne

Efekt Baylissa

Rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych mózgu, aby utrzymać prawidłowe ciśnienie

Unaczynienie rdzenia przedłużonego

Gałęzie tętnic kręgowych i tętnicy podstawnej:

• gałęzie tętnicy dolnej tylnej móżdżku - część grzbietowo-boczna

• gałęzie tetnicy dolnej przedniej móżdżku - powierzchnia boczna

• gałęzie tętnicy rdzeniowej przedniej - część przyśrodkowa

• gałęzie przypośrodkowe kręgowe od tętnicy podstawnej - część przyśrodkowa

Unaczynienie mostu

Gałęzie tętnicy podstawnej:

• gałęzie przypośrodkowe - część brzuszno-przyśrodkowa

• gatezie okalajace/obwodowe długie - część grzbietowa

• gałęzie okalajace krótkie - część brzuszno-boczna

Unaczynienie móżdżku

Parzyste tętnice układu kręgowo-podstawnego:

• tętnicę dolne tylne móżdżku (od tętnic kręgowych) - cześć dolno-tylna

• tętnicę dolne przednie móżdżku (od tętnicy podstawnej) - część dolno-przednia

• tętnicę górne móżdżku (od tętnicy podstawnej) - część górna

+

• tętnica migdałka móżdżku (od tetnicy kregowej)

• tętnica dolna środkowa móżdżku (od tetnicy podstawnej)

Unaczynienie śródmózgowia

• gałęzie tętnicy podstawnej i jej odgałęzień (tętnicy tylnej mózgu, górnej móżdżku)

• drobne gałązki od tętnicy łączącej tylnej i naczyniówkowej przedniej (gałęzie międzykonarowe od: tętnicy podstawnej, tylnej mózgu, naczyniówkowej tylnej)

Unaczynienie wzgórza

2/3 od tętnicy mózgu tylnej, 1/3 od tętnicy szyjnej wewnętrznej:

• grupa przyśrodkowa: tętnica przyśrodkowa (od tętnicy mózgu tylnej)

• grupa boczna: tętnica naczyniówkowa przednia (od tętnicy szyjnej wewnętrznej), tętnica naczyniówkowa tylna (od tętnicy mózgu tylnej)

• grupa przednio-boczna: tętnica guzowo-wzgórzowa (od tętnicy łączącej tylnej), tętnice wzgórzowo-dziurkowane (od tętnicy mózgu tylnej)

• grupa tylno-boczna: tętnica kolankowo-wzgórzowa (od tętnicy mózgu tylnej)

Unaczynienie nadwzgórza i splotu naczyniówkowego komory III

gałęzie naczyniówkowe tętnicy tylnej mózgu

Unaczynienie podwzgórza, pasma i skrzyżowania wzrokowego

• gałęzie od tetnicy łączącej przedniej i tylnej

• tętnicy przedniej i tylnej mózgu

• tętnicy szyjnej wewnętrznej

Unaczynienie kresomózgowia

Gałęzie środkowe:

• tętnica przednia mózgu: odnoga przedniej torebki wewnętrznej i głowa jądra ogoniastego

• tętnica środkową mózgu: gałka blada, skorupa, głowa i ogon jądra ogoniastego, kolano torebki wewnętrznej, odnoga przednia i tylna

• tetnica naczyniówkowa przednia: odnoga tylnej torebki wewnętrznej, ogona jądra ogoniastego, skorupa, gałka blada, ciało migdałowate

• tętnica tylna mózgu: dół torebki wewnętrznej i jądra ogoniastego

Gałęzie korowe:

• tętnica przednia mózgu: zakręt czołowy, przedśrodkowy, zaśrodkowy, prosty, oczodołowy, placki ciemieniowy górny, wszystko w przyśrodkowej półkuli przed przedklinkiem

• tętnica środkowa mózgu: płat czołowy, ciemieniowy, zakręt skroniowy, oczodołowy

• tętnica tylna mózgu: płat potyliczny, płacik ciemieniowy, zakręt skroniowy dolny, potyliczno-skroniowy, hipokampa, klinek, przód przedklinka

Żyły głębokie mózgu

żyła przegrody przezroczystej przedniej + wzgórzowo-prążkowiowa górna + naczyniówkowa górna = żyła wewnętrzna mózgu

żyła wewnętrzna mózgu prawa + lewa = żyła wielka mózgu → zatoka prosta

Żyły powierzchowne mózgu

• żyły górne mózgu (boczne i przyśrodkowe) → zatoka strzałkowa górna

• żyły dolne mózgu (przednie, środkowe [przednia, środkowa głęboka i środkowa powierzchowna mózgu] i tylne) → zatoki żylne opony twardej / żyła podstawna / żyła wielka mózgu

• żyły zespalające górna i dolna

• żyła podstawna

Żyły móżdżku

• żyła górna i dolna robaka

• Żyły górne i dolne półkuli móżdżku

Skład pnia mózgu

• rdzeń przedłużony

• most

• śródmózgowie

• międzymózgowie

Czym są jądra oliwki dolne?

Ośrodki układu pozapiramidowego

Co jest w części brzusznej rdzenia przedłużonego?

Droga piramidowa:

• korowo-rdzeniowa: bardziej brzusznie, wytwarza piramidy, pokryta włóknami łukowatymi zewnętrznymi, w skrzyżowaniu piramid krzyżuje się 80% włókien

• korowo-jądrowa: neuryty do jąder ruchowych nerwu językowo-gardłowego, błędnego, dodatkowego i podjęzykowego

Gdzie leży jądro ruchowe nerwu podjęzykowego?

W rdzeniu przedłużonym, w słupie tylno-przyśrodkowym jąder ruchowych nerwów czaszkowych, poniżej trójkąta nerwu podjęzykowego, na dnie komory IV

Gdzie leży parasympatyczne jądro grzbietowe nerwu błędnego?

W rdzeniu przedłużonym, w słupie tylno-przyśrodkowym jąder ruchowych nerwów czaszkowych, z boku jądra ruchowego nerwu podjęzykowego

Czym są oddzielone jądra nerwu podjęzykowego i błędnego?

Jądrem wsuniętym

Gdzie leży jądro dwuznaczne i co to?

W rdzeniu przedłużonym, w miejscu trójkąta nerwu błędnego

Jest to wspólne jądro ruchowe nerwu językowo-gardłowego i błędnego

W co przedłuża się jądro dwuznaczne?

Jądro dwuznaczne → jądro czaszkowe nerwu dodatkowego → jądro rdzeniowe nerwu dodatkowego

Gdzie leży jądro grzbietowe nerwu językowo-gardłowego?

Nad jądrem grzbietowym nerwu błędnego

Jest utożsamiane z parasympatycznym jądrem ślinowym dolnym

Gdzie leży jądro samotne i co to?

Między jądrem grzbietowym nerwu błędnego a jądrami przedsionkowymi nerwu przedsionkowo-ślimakowego

To wspólne jądro czuciowe nerwu twarzowego, językowo-gardłowego i błędnego

Gdzie leży jądro rdzeniowe nerwu trójdzielnego i co to?

Obok jądra samotnego

Dochodzą do niego neuryty ze zwoju półksiężycowatego/Gassera

Jądra własne rdzenia przedłużonego, w części brzusznej

• dolne oliwki

• dodatkowe oliwki grzbietowe i brzuszne

Jądra rdzenia kręgowego, w części grzbietowej

• smukłe

• klinowate

• tworu siatkowatego

Jakie drogi dochodzą do jąder własnych części podstawnej mostu?

czołowo- / ciemieniowo- / potyliczno- / skroniowo-mostowa

Jakie drogi odchodzą do jąder własnych części podstawnej mostu?

mostowo-móżdżkowe (jądra pośredniczą w drogach korowo-mostowo-móżdżkowych)

Jądra nerwów czaszkowych w nakrywce mostu

• ruchowe nerwu dodatkowego (we wzgórku twarzowym)

• zawijają się na nim neuryty jądra ruchowego nerwu twarzowego = kolano nerwu twarzowego

• jądro ślinowe górne

• jądro ruchowe nerwu trójdzielnego/żwaczowe (pod miejscem sinawym)

• jądro czuciowe górne nerwu trójdzielnego = jądro mostowe nerwu trójdzielnego

• jądro samotne

• jądra nerwu przedsionkowo-ślimakowego: ślimakowe brzuszne i grzbietowe

• jądra przedsionkowe nerwu przedsionkowo-ślimakowego: górne, dolne, przyśrodkowe i boczne

Jądra własne nakrywki mostu

• tworu siatkowatego

• ciała czworobocznego

• oliwki górne

• wstęgi bocznej

9 płacików robaka móżdżku

5 na powierzchni górnej:

• języczek móżdżku

• płacik środkowy

• czub

• spadzistość

• liść robaka

4 na powierzchni dolnej:

• guz robaka

• piramida robaka

• czopek robaka

• grudka

9 płacików móżdżku

5 na powierzchni górnej:

• przewiązka języczka

• skrzydło płacika środkowego

• płacik czworokątny

• płacik prosty

• płacik półksiężycowaty górny

4 na powierzchni dolnej:

• płacik półksiężycowaty dolny

• płacik dwubrzuścowy

• migdałek móżdżku

• kłaczek

Jądra móżdżku

• zębate

• czopowate

• kulkowate

• wierzchu (w robaku)

Podział filogenetyczny móżdżku

• dawny = jądro wierzchu + płat grudkowo-kłaczkowy, równowaga

• stary = jądro kulkowate + czopowate + płat przedni i tylny, napięcie mięśni

• nowy = jądro zębate + płat środkowy, połączenie móżdżku z korą mózgową

Połączenia móżdżku

• konar dolny/ciało powrózkowate: łączy z częścią grzbietową rdzenia przedłużonego

• konar środkowy/ramię mostu: łączy z częścią postawną mostu

• konar górny/ramię łączące: łączy z nakrywką śródmózgowia

• zasłona rdzeniowa górna: między konarami górnymi móżdżku: łączy z nakrywką śródmózgowia

Funkcje móżdżku

• wykonywanie ruchów dowolnych i zautomatyzowanych

• równowaga

• napięcie mięśniowe

• koordynacja ruchowa

Komora IV

Poszerzenie światła pierwotnej cewy nerwowej w obrębie tyłomózgowia

Przez zachyłek boczny wydostaje się część splotu naczyniówkowego (koszyczek Bochdaleka)

Zachyłek przedni = komora Arancjusza

Zachyłek tylny = pozazasówkowy

Funkcje międzymózgowia

• centralizacja bodźców czuciowych

• przekaźnik do kory mózgowej

• łączy nadrzędne ośrodki wegetatywne

Skład międzymózgowia

Cześć górną = wzgórzomózgowie = wzgórze lewe i prawe + nadwzgórze (prążek rdzenny, uzdeczka, szyszynka, spoidło tylne) + zawzgórze

Część dolną = podwzgórze = część wzrokowa + guzowa + suteczkowa

Jądra podwzgórza

• suteczkowate przyśrodkowe i boczne

• przedsuteczkowate

• pole tylne z guzem popielatym: jądro lejka, brzuszno-przyśrodkowe, grzbietowo-przyśrodkowe, guzowe-suteczkowe, boczne guza

• wzrokowe

• przykomorowe

• skrzyżowania

• płciowodwupostaciowe

• pole przedwzrokowe przyśrodkowe i boczne

• pole boczne

Funkcje podwzgórza

• neurosekrecja i kontrola czynności przysadki

• czynności wegetatywne

• termoregulacja

• pobieranie pokarmu i wody

• czynności płciowe

• emocje

• sen

Jądra wzgórza

• przednie: przednio- brzuszne/grzbietowe/przyśrodkowe, włókna z pęczka suteczkowo-wzgórzowego, hipokampa i zakrętu obręczy

• przyśrodkowe: włókna z kory płata czołowego, układu limbicznego i podwzgórza

• boczne: grzbietowe (połączenia z korą zakrętu obręczy i płacików ciemieniowych), tylne (neuryty do pól płata ciemieniowego)

• brzuszne: przednie (włókna z ciała prążkowanego, tworu siatkowatego, wzgórza, móżdżku), pośrednie (włókna z jądra zębatego, czerwiennego i gałki bladej), tylne (wstęga przyśrodkowa, rdzeniowa i trójdzielna)

• poduszki: dolne, przyśrodkowe, boczne i przednie (włókna z jąder wzgórza)

• pośrodkowe: przykomorowe wzgórza, przytaśmowe, łączące=zrost międzywzgórzowy (połączenia z tworem siatkowatym, jądrami podwzgórza, układem limbicznym i korą mózgowa)

• śródblaszkowe: środkowo-pośrodkowe (połączenia z prążkowiem i korą mózgu)

• siatkowate (włókna do jąder wzgórza)

Połączenia wzgórza z korą mózgu

• konar przedni wzgórza: płat czołowy i zakręt obręczy

• tylny: płat skroniowy, potyliczny i ciemieniowy

• górny: płat czołowy i ciemieniowy

• dolny: pętla konarowa

Budowa niskowzgórza

• istota biała = pola Forela (H, H1, H2)

• istota szara = jądro niskowzgórzowe + warstwa niepewna + jądro pola Forela (ośrodki układu pozapiramidowego)

Zachyłki komory III

• wzrokowy

• lejka

• woreczkowy

• szyszynkowy

• nadszyszynkowy

Twór siatkowaty

Drogi doprowadzające: łączą wszystkie części mózgowia z tworem siatkowatym

Drogi odprowadzające: łączą twór siatkowaty z korą, mózgowiem i rdzeniem kręgowym

Zawiera on: hamujący układ podwzgórza, aktywujący układ śródmózgowia, hamujący układ mostu

Funkcje tworu siatkowatego

• utrzymywanie świadomego stanu czuwania + odbieranie bodźców

• koordynuje pracę pnia mózgu i rdzenia kręgowego

• zawiera wszystkie jądra nerwów czaszkowych → tworzenie odruchów

• zawiera ośrodki: oddechowy, sercowy, naczyniowo-ruchowy, pokarmowy, moczowy

• stale pobudza motoneurony rogów przednich rdzenia kręgowego → nieustanna gotowość na przyjęcie bodźca

• w czasie snu → spadek aktywności