Aardrijskunde havo 5 hoofdstuk 1 wereld globalisering

containerisatie

ontwikkeling waarbij goederen op grote schaal in containers met een standaard afmeting worden vervoerd

dimensie

invalshoek vanwaaruit je een bepaald onderwerp bekijkt: de economische, sociaal-culturele, demografische, politieke, of fysisch-geografische

globalisering

proces waarbij gebieden op aarde steeds meer met elkaar verbonden raken

economische globalisering

het verschijnsel dat productie en handel zich op mondiale schaal organiseren en dus niet meer plaatsgebonden zijn

informatietechnologie en communicatietechnologie ICT

alle technieken die het mogelijk maken informatie van het ene punt naar het andere punt te verspreiden

multinationale onderneming (mno)

groot bedrijf met vestigingen in meerdere landen

tijd-ruimtecompressie

proces waarbij de relatieve afstand tussen plaatsen door de moderne transport- en informatietechnologie daalt

transporttechnologie

technische voorzieningen die samenhangen met het verplaatsen van goederen en mensen

handelsbelemmeringen

door de overheid opgelegde maatregelen die handel tussen landen moeilijker maakt

offshoring

het verplaatsen van werkzaamheden van een bedrijf naar een ander land

productieketen

het geheel dat een product aflegt van idee of grondstof tot het uiteindelijk product

vrijemarkteconomie

economisch systeem waarbij bedrijven zelf bepalen wat ze maken of aanbieden, en dat is primair gericht op winst

vrijhandel

handel waarbij zo weinig mogelijk handelsbelemmeringen zijn

Wereldhandelsorganisatie (WTO)

internationale organisatie, opgericht om de vrijhandel te bevorderen

afwenteling in ruimte en tijd

wanneer de negatieve gevolgen van economische ontwikkeling worden doorgeschoven naar andere gebieden en naar toekomstige generaties

global shift

het verschuiven van het economische zwaartepunt in de wereld, bijvoorbeeld van landen rond de Noord-Atlantische Oceaan naar landen rond de Grote Oceaan

industrialisatie

proces waarbij de industrie een steeds belangrijker middel van bestaan wordt

interactietheorie

theorie die de vestiging van bedrijven verklaart door te kijken naar de interactie tussen de drie factoren: het vervoer, de aanwezigheid van geschikte arbeidskrachten, en de wensen van bedrijven

ruilvoet

de verhouding tussen de prijzen van de export en de import; als de exportproducten hoogwaardiger worden, stijgt de prijs en verbetert de ruilvoet

lingua franca

de voertaal in een gebied waar meerdere talen worden gesproken, op wereldschaal is dat het Engels

arbeidsmigratie

verhuizen naar een ander gebied of plaats om daar te gaan werken

arbeidsmigrant

iemand die naar een familie in een kenniseconomie komt wonen en werken

selectieve migratie

migratie van groepen mensen die geselecteerd zijn op basis van bijvoorbeeld gezondheid, leeftijd, opleidingsniveau

transnationale netwerken

netwerk tussen twee landen en economische, politieke en sociaal-culturele gebieden

amerikanisering

de wereldwijde verspreiding van de Amerikaanse levensstijl en cultuur

cultuurgebied

gebied op aarde met overeenkomsten in hun cultuur

homogenisering

de wereld gaat steeds meer op elkaar lijken

geografische ligging

de positie van een gebied ten opzichte van andere gebieden

lokalisering

de drang van mensen om een eigen cultuur vast te houden

identiteit

het karakter van een gebied of land en de bewoners

concurrentie

de strijd tussen bedrijven onderling om een sterke positie op de markt te krijgen

exportsubsidie

een toeslag om producten op de wereldmarkt goedkoper te kunnen aanbieden

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

beleid om voedselzekerheid te garanderen door vaste prijzen voor boeren en consumenten en productieregels

inkomenssubsidie

een toeslag per hectare voor boeren die duurzaam en verantwoord produceren

productiesubsidie

een toeslag op de marktprijs voor bepaalde producten als vlees, tarwe, wijn en melk met als doel de productie te verhogen

protectie

importheffingen

schaalvergroting

proces waarbij er steeds minder, maar veel grotere bedrijven zijn

vrijhandel

handel waarbij zo min mogelijk handelsbelemmeringen, zoals invoerrechten, bestaan

zelfvoorzieningsgraad

de verhouding tussen productie en consumptie (een zelfvoorzieningsgraad van 200 procent betekent dat er twee keer zoveel geproduceerd wordt dan geconsumeerd)

agri-business

grootwinkelbedrijf en/of supermarkten die wereldwijd op zoek zijn naar goedkope inkoop en een gelijkwaardige productieketen, inclusief transport, handel en verkoop beheersen

grondgebonden landbouw

landbouw waarbij koeien in de wei grazen en het voer van het bedrijf zelf geproduceerd wordt

opbrengst

de opbrengst per dier of per hectare

structuur

gemiddelde grootte van een boerenbedrijf

bedrijfsbeëindiging

boeren stoppen met hun bedrijf

biologische landbouw

landbouw zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest werken, diervriendelijker en duurzamer

innovatie

manier waarbij er met inzet van de landbouw ook geld verdiend wordt met recreatie, zorg, of natuur (voor het behoud van het natuurvriendelijke landschap)

landschappelijke kwaliteit

de aantrekkelijkheid van het landschap

specialisatie

werkwijze waarbij je bezighoudt met één enkele productietak

verduurzaming

proces van milieu- en diervriendelijk produceren, waarbij aan bepaalde kwaliteitsnormen voldaan wordt