Functie- en kernwoorden voor het eindexamen Nederlands (havo/vwo) | Quizlet

aanbeveling

positief advies of raad, aanprijzing

aanleiding

omstandigheid die ertoe leidt dat er iets gebeurt

aanvaardbaar

iemand kan een argument of een betoog aanvaardbaar vinden: hij vindt het dan goed genoeg, acceptabel (een minder aanvaardbaar argument of betoog noem je aannemelijk of waarschijnlijk)

achtergrond

verborgen reden, dieperliggende oorzaak

advies

raad, raadgeving, wat je tegen een ander zegt om hem te helpen bij een probleem

afweging

met zorg voor- en nadelen beoordelen, overwegen, erover nadenken

alternatief

een andere mogelijkheid (een andere verklaring, een andere oplossing

alvorens

voordat

anekdote

kort, kenmerkend verhaal dat vaak als voorbeeld of introductie wordt gebruikt

aspect

kant van een zaak, facet, kant vanwaaruit je iets bekijkt

beantwoording

het antwoord geven op iets, voldoen aan verwachtingen, overeenkomen met iets

beargumenteren

verdedigen of onderbouwen van de stelling, uitlichten of toelichten met argumenten

begripsomschrijving

definitie, reeks kenmerken van het begrip

beoordelen

iets goed of slecht vinden

beschouwing

een beschouwende tekst (of een deel ervan) waarin de schrijver verschillende interpretaties, verklaringen, opinies, opvattingen of standpunten over een kwestie geeft. De schrijver wil de lezer laten nadenken over de kwestie, zodat de lezer zelf zijn eigen mening kan vormen.

beschrijving

een opsomming van wat je kunt waarnemen

betoog

een betogende tekst (of een deel ervan) heeft een standpunt dat de schrijver onderbouwt met een of meerdere argumenten. De schrijver wil met zijn betoog de lezer van zijn standpunt overtuigen. Tegenargumenten worden alleen genoemd om ze te weerleggen

bevestigen

iets bekrachtigen, iets beamen, instemmen met iets

bevinding

uitkomst van een onderzoek of waarneming; constatering

bewering

opvatting, mening, iets wat beweerd wordt, verdediging van een mening

bewijsvoering

redenering waarmee je jouw mening wilt bewijzen

bezwaar

tegenargument, afwijzende mening, bedenking, het noemen van een moeilijkheid

compromis

een oplossing waarbij beide partijen iets moeten inleveren, een middenweg vinden tussen twee tegengestelde meningen

concessie

dat wat je toegeeft of opgeeft om een conflict op te lossen, toegeving of tegemoetkoming aan de wensen van de tegengestelde partij

conclusie

gevolgtrekking, wat je afleidt uit bepaalde gegevens, slotsom (nieuwe informatie, in tegenstelling tot een samenvatting waarin gegevens worden herhaald)

conform

volgens, gelijk aan

consensus

situatie dat je samen dezelfde mening hebt, het met elkaar eens zijn, overeenstemming

consistent

met elkaar kloppend, op een logische manier samenhangend

constatering

vaststelling (zo is het en niet anders), waarneming

controversieel

verschil van mening uitlokkend

definitie

begripsomschrijving, reeks kenmerken van het begrip

dilemma

situatie dat je niet weet wat je moet kiezen, moeilijke keuze tussen mogelijkheden die allebei nadelen hebben

doelstelling

bedoeling, wat je wilt bereiken, het streven naar iets

effect(en)

gevolg(en), uitwerking(en), impact

evident

zeer duidelijk, overduidelijk, voor de hand liggend

factor

omstandigheid dat invloed uitoefent op iets: iets wat iets veroorzaakt, oorzaak

gevolg

resultaat, wat voortkomt uit een oorzaak

historische achtergrond

feiten uit het verleden met (verstrekkende) gevolgen voor nu

hoofdgedachte

het belangrijkste wat de schrijver vertelt geformuleerd in één zin

hypothese

onderstelling, veronderstelling, vermoeden, stelling die men als waarheid aanneemt of die men nog moet bewijzen, vooropgezette mening

illustratie

voorbeeld (van een verschijnsel of concrete situatie)

intrinsiek

als iets uit jezelf komt, innerlijk, wezenlijk

inzake

wat betreft, om aan te geven wat het onderwerp is

kanttekening

kritische opmerking, commentaar

karakteriseren

kenmerken noemen, eigenschappen aanwijzen

kenschetsen

opnoemen wat iets of iemand kenmerkt, beschrijven

kritiek

commentaar, positieve of negatieve beoordeling

louter

enkel en alleen, puur, slechts

maatschappelijke omstandigheden

sociale situatie

motiveren

uitleggen of verklaren waarom iets is zoals het is

nuancering

het minder zwart-wit voorstellen van een zaak

objectief-subjectief

zakelijk-persoonlijk (aan de subjectieve woordkeus kun je makkelijker iemands opvatting of betrokkenheid bij een onderwerp vinden; objectief taalgebruik wijst op afstandelijkheid)

onderschrijven

het eens zijn met iets, zeggen dat het klopt, bevestigen, beamen, instemmen

ontkenning

het niet erkennen, niet bekennen, het beweren dat het niet waar is, het loochenen

ontkrachting

een argument van zijn kracht beroven, de weerlegging van een argument

ontwikkeling

groei, een aantal stappen verder komen, ontwerpen en produceren, kennis en beschaving bijbrengen

oorzaak

(een factor) waardoor iets gebeurt

oplossing

beredeneerd antwoord op een vraagstuk

opsomming

het op de rij af noemen, een reeks

optie

wat je wilt bereiken, gewenste mogelijkheid

opvatting

mening, oordeel, stelling, visie

overeenkomsten

punten van overeenstemming, van gelijkheid, overeenstemmende aspecten

paradox

schijnbare tegenstelling, schijnbare tegenspraak

precair

twijfelachtig, onzeker, zorgelijk, ongunstig

probleemstelling

de hoofdvraag waarop de tekst antwoord geeft; vraagstuk

proces

opeenvolgende gebeurtenissen, manier van behandeling; verloop, voortgang, ontwikkelingsgang, beloop

randvoorwaarde

noodzakelijke, maar niet voldoende voorwaarde; bijkomstige voorwaarde die echter wel noodzakelijk is voor het te bereiken doel

reden of verklaring

argument, waarom iemand iets doet, de verklaring die hij geeft voor zijn daad

redenering

gedachtegang, het maken van een gevolgtrekking op basis van argumenten. Synoniem voor argumentatie(schema)

relativeren

beweren of bewijzen dat iets minder belangrijk is, op het betrekkelijke van iets wijzen

relevant

belangrijk voor het onderwerp waar het over gaat, aan de orde, van toepassing

samenvatting

korte weergave van het voorafgaande (geen nieuwe informatie), beknopte herhaling van gegevens

sedert

sinds, vanaf dat moment, vanaf een bepaalde tijd

signaalwoord

verbindingswoord, woord dat een verband aangeeft tussen twee alinea's, zinnen of zinsgedeelten

strekking

boodschap, kern, belangrijkste inhoud

substantieel

wezenlijk, aanzienlijk, behoorlijk

tegenstelling

het tegengesteld zijn aan iets

tegenwerping

bedenking, bezwaar, tegenargument

tendens

richting waarin iets zich ontwikkelt, neiging

theorie

stelsel van grondregels en principes (=overtuigingen die de basis vormen van je handelen, van je acties, grondbeginselen)

toegeving

het erkennen dat je verkeerd zat

toekomstvisie

kijk op verwachte ontwikkelingen

toelichting

nadere verklaring, uitleg; met voorbeelden of bewijzen of redenen uitleggen

toepassing

het in praktijk brengen van iets, het gebruik in de praktijk, het aanwenden

toonzetting, taal-of woordgebruik

manier waarop iemand zich schriftelijk uitdrukt (zoals objectief, subjectief, ironisch, sarcastisch, afstandelijk, emotieloos, kritisch, onpersoonlijk, verbitterd en verwijtend)

uitdiepen

grondig onderzoeken, grondig bespreken

uiteenzetting

een uiteenzettende tekst (of een deel ervan) waarin alleen feiten en een uitleg staan. De schrijver wil iets uitleggen, beschrijven, verklaren of mededelen. Hij wil de lezer informatie geven over een kwestie of over de stand van zaken of over de gang van zaken

uitgangspunt

punt vanwaar men uitgaat, uitgangspositie of vertrekpunt, vanuit dat punt begint men te denken of te redeneren, veronderstelling die men aanneemt

uitleg(gen)

zeggen hoe iets werkt, verduidelijken van een bepaald begrip of verschijnsel (je kunt iets uitleggen door details te noemen of door een voorbeeld of reden aan te geven waarom iets zo is)

uitweiding

een terzijde, (lang) praten over bijzaken want je verlaat het onderwerp

uitwerking

het aanvullen en nauwkeuriger vertellen, verduidelijken (met voorbeelden), helder maken, er dieper op ingaan; (ook:) resultaat, effect

unaniem

met instemming van iedereen, iets waar iedereen het over eens is

vaststelling

als feit waarnemen of als waarheid beschouwen, constatering

vergelijking

zaken naast elkaar zetten om te kunnen oordelen over verschillen (vergelijk tegenstelling) en overeenkomsten

verklaring

iets helder maken, uitleg, reden, argument; plechtige uitspraak

veronderstelling

aanname, gedachte

verschil

het onderscheid, de afwijking, waarin het ene afwijkt van het andere, verschil van mening

verwerking

het goed in zich opnemen, in een andere vorm brengen

verzwegen argument

veronderstelling in een argumentatie

visie

kijk, mening, opvatting, hoe je zaken beschouwt