functieleer

Psychologie als begripsomschrijving

2 Griekse woorden; Psyche & logos: zielkunde of de wetenschap v.d. geest

Vrije wil volgens Plato

Geest ≠ onderhevig aan dezelfde wetten als lichaam

Dualisme

Een filosofische positie waarbij men lichaam en geest als 2 aparte entiteiten beschouwt.

Mind-body problem

De interactie tussen lichaam & geest (als 2 aparte entiteiten)

Ontologisch

In termen van de aard v.h. zijn

Epistemologisch

In termen van wat we kunnen kennen/weten

Monisme

Een filosofische positie waarbij men de geest en het lichaam als 2 aspecten/onderdelen van eenzelfde entiteit aanziet.

Materialisme (versie monisme)

De versie v.h. Monisme waarbij de nadruk ligt op het ontologisch aspect: Enkel het fysische bestaat echt

Reductionisme

Wat voortkomt uit het epistemologisch aspectvan materialisme: alles wordt herleidt tot 1 soort werkelijkheid

Idealisme (versie monisme)

De versie v.h. Monisme waarbij de nadruk op het epistemologische aspect ligt: we kennen de werkelijkheid enkel via onze zintuigen & eigen denken

Solipsisme

Wat voortkomt uit het idealisme: elke geest zit opgesloten in zijn eigen "bubbel", met zijn eigen leef- en betekeniswereld

Panpsychisme

Het ontologisch aspect v.h. Idealisme dat tot het idee leidt dat alles in de natuur een ziel heeft

Psychofysica (def. Fechner)

De exacte wetenschap v.d. Functionele relatie tussen lichaam en geest

Psychologie als hedendaags begrip

De wetenschap v.h. gedrag en de factoren die dit beïnvloeden.

Gedragsdeterminanten

Factoren die gedrag beïnvloeden

Black box

Verborgen gedragsdeterminanten

Pareidolia

Het zien van betekenisvolle voorwerpen in vormloze prikkels

Nomothetische benadering i.d. Psychologie

De benadering waarbij men zoekt naar algemene wetten (die voor iedereen hetzelfde zijn)

Idiografische benadering i.d. Psychologie

De benadering waarbij men op zoek gaat naar specifieke factoren (die individueel verschillend kunnen zijn)

Occam's razor

Het principe dat je gegevens moet verklaren met zo eenvoudig en weinig mogelijk factoren.

Soort wetenschap van de psychologie

Zowel natuurwetenschap(verklaren) als

geesteswetenschap(begrijpen). (gedragsverschijnselen)

De methodenleer (1)

De leer over hoe men psychologische fenomenen wetenschappelijk moet onderzoeken. (1ste basisdomein in psychologie)

De functieleer (2)

De studie van de algemene-menselijke functies of capaciteiten; zoals waarneming, denken, taal, leren, emotie, … (2de basisdomein)

De persoonlijkheidsleer (3)

De studie waarin men de individuele persoonlijkheidskenmerken bestudeert (3de basisdomein)

De ontwikkelingsleer (4)

De studie van de ontwikkeling van de mens van geboorte tot de dood in al zijn aspecten: functies, persoonlijkheid en gedrag (4de basisdomein)

De gedragsleer (5)

De studie van de gehele mens in zijn wisselwerking met de omgeving (fysisch en sociaal) (5de basisdomein)

Tabula rasa

De beschouwing van de mens als een onbeschreven blad (John Locke)

Esse est percipi

Zijn is waargenomen worden

Rationalisme

De filosofische stroming die stelt dat alle kennis voortkomt uit het verstand.

Empirisme

De filosofische stroming die stelt dat alle kennis voortkomt uit zintuiglijke ervaringen

Immaterialisme

Een vorm van idealisme (hoe de geest de materie voortbrengt)

Molyneux' probleem

Een gedachte-experiment in de filosofie dat de vraag opwerpt of een persoon die blind geboren is en plotseling het vermogen krijgt om te zien, in staat zou zijn om objecten alleen door middel van het gezichtsvermogen (of o.b.v. andere zintuigen) te herkennen en onderscheiden.

Impressies

sensaties / gewaarwordingen

Ideeen

Herinneringen in het geheugen + verbeelding

Sensorische zenuwbanen

Zintuiglijke: leiden van zintuig naar centraal zenuwstelsel (afferente banen), ze staan in voor aanvoer zintuiglijke prikkels nr hersenen

Motorische zenuwbanen

Leiden van cent.zenuwss. naar spieren (efferente banen), ze staan in voor afvoer v. bevelen naar spieren (waar responsen uitgevoerd worden)

Sensoriële kwaliteiten

De zintuiglijke kwaliteiten van de mens;reuk, smaak, gezicht, gehoor en tastzin

Onbewuste inferentie

het proces waarbij het brein automatisch en onbewust mentale stappen zet om tot een waarneming of handeling te komen

Frenologie

De (reeds achterhaalde) methode om iemands persoonlijkheid en vaardigheden af te lezen van de knobbels van iemands schedel

Substractiemethode

Het identificeren van mentale basisprocessen door vergelijking van condities die maar op 1 component van elkaar verschillen; dit vormt de basis voor de mentale chronometrie

Mentale chronometrie

De meting van de tijdsduur van mentale basisprocessen

Intentionaliteit

De zingevende betrokkenheid (elk mentaal fenomeen heeft inhoud) van het subject op het object.

Aktpsychologie

Het uitgangspunt van de fenomenologie; psychologische fenomenen zijn geen inhouden maar activiteiten of functies

introspectie

Het "in zichzelf kijken" om de inhouden van het bewustzijn te analyseren

Appreceptie

De activiteit van onze geest die van binnenuit werkt (gelijkaardig met aandachtsfunctie) zonder directe externe prikkels

Psychische causaliteit

Bewuste handelingen die veroorzaakt worden door bewuste gedachten of intenties

Fysische causaliteit

het concept van oorzaak en gevolg in de fysieke wereld

Preferentiële methode

De systematische introspectie door sterk getrainde observatoren

Stimulusfout

Een fout die optreedt wanneer een persoon een verkeerde reactie geeft als gevolg van een verkeerde interpretatie (introspectieve beschrijvingen) van een stimulus.

Nativisme

tijd en ruimte zijn essentieel voor alle waarnemingen (Mach en Kant)

Trial and error

Het gedrag wordt efficiënter, foutieve responsen worden geleidelijk geëlimineerd. Vb.: Kat in puzzle box

Law of effect

responsen gevolgd door een beloning worden versterkt, responsen gevolgd door een straf worden geëlimineerd.

Operante conditionering

d.m.v. een bekrachtigende prikkel, gebeurtenis gaat men goed gedrag aanmoedigen

Atomistisch

het ontrafelen van iets in elementaire bouwstenen

Experiëntieel

Het gebruik van introspectie om bewustzijnsinhouden te analyseren

Gestaltpsychologie

Gestalt > Duits woord voor 'gehele' vorm (v.d. psychologie)

Apparent motion

Een schijnbare beweging/illusie dat stilstaande prikkels lijken voort te bewegen

Phi motion

je ziet geen afzonderlijke objecten, maar snel flikkerende prikkels die op zich een nieuw gestalt aannemen

Aha-Erlebnis/Plots inzicht

het duikt als 1 geheel op uit het niets (>< trial-and-error)

Behavorisme

Psychologische stroming gekenmerkt door exclusieve focus op externe stimuli

Klassieke conditionering (1,2,3 fasen)

Fase 1: UCS -> UCR Een ongeconditioneerde stimulus lokt een ongeconditioneerde respons uit Vb. Voedsel -> speekselafscheiding Fase 2: CS-UCS -> UCR Een geconditioneerde stimulus samen met een ongeconditioneerde stimulus lokt een ongeconditioneerde respons uit Vb. Bel + voedsel -> speekselafscheiding Vb. Bel + voedsel -> speekselafscheiding Fase 3: CS -> CR Een geconditioneerde stimulus lokt een geconditioneerde respons uit. Vb. Bel -> speekselafscheiding

Psychic reflex

Als een neutrale stimulus (vb. belletje) herhaaldelijk samen aangeboden wordt met een betekenisvolle stimulus (vb. voedsel), lokt de neutrale stimulus na verloop van tijd een nieuwe respons uit die ze voorheen niet uitlokte (vb. speekselv.)

Gedragsmodificatie

Therapie waarbij ervan uit wordt gegaan, dat gedrag in belangrijke mate door leren en ervaring tot stand komt

Cognitieve psychologie

Het is een tak van de psychologie die zich met cognitie bezighoudt, dus met al die psychische processen die te maken hebben met zaken als begrip, kennis, herinneringen en geheugen, problemen oplossen en informatieverwerking.

Informatieverwerking

Door een soort computer opvatten van psychologische werking tussen S en R. In de eenvoudigste variant is er een centrale verwerkingseenheid (CPU) tussen Stimulus (input) en Respons (Output).

Etholoog

Onderzoekt het gedrag van dieren

TOTE:Test-Operate-Test-Exit

basiseenheid van recursief gedrag: je bouwt voort.

Cybernetica

Controletheorie met 'feedback' mechanismen enz