Kaarten: Farmacologie: lijst geneesmiddelen | Quizlet

Propranolol - Pindolol - Atenolol

PZS: Beta-antagonisten = BETA-BLOKKERS
- niet-selectief (B1 en B2): propranolol en pindolol
=> niet voor astma/COPD patiënten vanwege
bronchoconstrictie
- selectief (B1): atenolol
=> effecten op hart (B1):
- zijn inverse antagonisten: HR zal dalen in rust
propranolol en atenolol zijn volledig inverse agonisten: risico van te sterk effect.
pindolol is een partieel inverse antagonist en is dus veiliger
- lagere CO
- minder O2 verbruik => beter nuteffect
- minder vrijstelling renine (RAAS) -> BD daalt

bijwerkingen:
- inspanningsintolerantie
- Bronchoconstrictie bij niet selectieve
- verbergt tremoren bij diabetes (probleem voor vroege diagnose)

INDICATIE:
- ritmestoornissen
- hypertensie (oa bij kat bij hyperthyroïdie):
=> hyperthyroïdie: meer Beta-R -> HR stijgt en inotroop
=> B-blokker: vermindert toename Beta-R en inhibeert
omzetting van T4->T3 en doet T4->rT3 in de plaats
- HCM
- na myocardinfarct
- hypertensie door bijniertumor die Adrenaline verhoogt

Bethanechol

PZS: muscarine agonist
PS-mimetica
=> bij blaas- en darmatonie, verhoogt de motiliteit

Pilocarpine

PZS: muscarine agonist
PS-mimetica
=> bij glaucoom, er treedt myosis op waardoor er betere afvoer is van het oogvocht

Atropine en Scopolamine

PZS: muscarine ANTagonist
PS-lytica
Werking:
- Hart: tachycardie (door inhibitie n. vagus)
- Klieren: inhibitie secretie
- GSC: inhibitie contractie
- Oog: midriasis
=> bij:
- premedicatie van anesthesie (minder secreties bij intubatie en voorkomen van cardiovasculaire depressie)
- Astma/COPD (minder mucussecretie)
- GIS: spasmen (vb. buscopan)
- Emesis -> enkel voor motion-sickness -> effect op vestibulair
- Oogonderzoek (midriasis)
- intox. met ACh inhibitoren

Butylscopolamine

PZS: muscarine ANTagonist
PS-lytica
=> spasmen in GIS
vb.: Buscopan

Ipratropium

PZS: muscarine ANTagonist
PS-lytica
=> SAMA (Short Acting Muscarin Antagonist) -> 3-6u werking
Minder mucussecretie voor Astma/COPD
gebruik: acuut bij aanval (puffer)

Tiotropium

PZS: muscarine ANTagonist
PS-lytica
=> LAMA (Long Acting Muscarin Antagonist) -> 12u werking
Minder mucussecretie voor Astma/COPD
gebruik: standaard 2x daags als therapie (puffer)

Glycopyrrolaat

PZS: muscarine ANTagonist
PS-lytica
minder bijwerkingen dan de andere muscarine antagonisten
=> bij keizersnede bij de teef als preanestheticum
! want gaat niet door de placentabarrière !

Rocuronium

PZS: Neuromusculaire blokker
antagonist van Nicotine R
niet-depolariserend
=> spierrelaxatie bij operaties en intubatie
nadeel: lange werking -> weinig gebruikt
heeft geen analgetische of anestetische werking!

Suxamethonium

PZS: Neuromusculaire blokker
antagonist van Nicotine R
depolariserend
=> spierrelaxatie bij operaties en intubatie
FASE 1: spierspasmen door openen van Na+ kanalen en depolarisatie
FASE 2: Slappe paralyse door trage, onvolledige repolarisatie

Noradrenaline

PZS: Niet-selectieve alpha- en beta-agonisten
voorkeur voor alfa>>beta
alfa: VC -> BD stijgt -> opgemerkt door baroR -> reflectoire bradycardie => daarom weinig gebruikt

Adrenaline

PZS: Niet-selectieve alpha- en beta-agonisten
voorkeur voor beta>>alfa
beta:
- hart: inotroop en chronotroop => Hogere CO
- GSC: relaxatie -> Bronchodilatatie en VD bij skeletspieren
- Beta3 -> lipolyse
indien hoge D: ook effect op alfa:
- VC in periferie -> BD daling bij beta wordt gecompenseerd
- glycogenolyse

! wel daling van nuteffect -> na bepaalde tijd zal er uitputting zijn en is er hartdecompensatie !

=> gebruik bij:
- bronchospasmen
- anafylactische shock (Epi-Pen)
- combo met lokale anesthetica: blijft lokaler en werkt langer (Lidocaïne)
- oppervlakkige bloedingen

Fenylefrine

PZS: Niet-selectieve alpha- en beta-agonisten
=> Neusdecongestiva bij rhinitis
vnl alfaR -> VC -> minder transudaat

Dobutamine

PZS: Niet-selectieve beta-agonisten
=> bij cardiogene shock of myocardinsufficiëntie
vnl het effect op BetaR van het hart: inotroop en chronotroop

Atipamezole

PZS: Alfa-2-selectieve ANTaganonisten
=> antisedatie => snellere recovery

Diazepam - Midazolam - Zolazepam

CZS: Minor tranquilizers = Benzodiazepines = Anxiolytica
Anti-epileptica
werkt in op GABA-R als allosterische agonist waardoor GABA makkelijker kan binden en zijn inhiberend effect uitoefenen

=> Anxiolyse - premedicatie (sedatief) - myorelaxatie - anti-epileptisch (enkel acuut)

=> Anti epileptisch: enkel acuut bij een status epilepticus:
- diazepam rectaal
- midazolam intranasaal

Zolazepam is enkel in combinatie met Tiletamine (een ketaminederivaat)

Bijwerkingen:
- geen analgesie
- synergisme met pentobarbital
synergisme van midazolam met erythromycine voor zelfde CYP -> toxisch
- incoördinatie
- door placentabarrière

Chronisch gebruik:
- tolerantie
- afhankelijkheid door conformatiewijzigingen van R
- rebound-effect

Xylazine - Romfidine - Detomidine - (Dex)medetomidine

CZS: Alfa-2-agonisten
- presynaptische alfaR: sedatie en algesie (door negatieve feedback naar NA uitstoot dus minder prikkeloverdracht)
- postsynaptische alfaR: inhibitorisch tov NA (enkel zo in CZS)

de Gm staan van minst selectief (meest nevenwerkingen) naar meest selectief (minst nevenwerkingen)

-zeer potente sedativa
Diersoortverschillen in potentie door verschillende R'en:
=> HK>>>Kat>Hond>Paard>>>Varken(bijna geen effect)
MAC (minimale alveolaire conc.) -> dosis van gasanesthetica
kan dus omlaag

- Analgesie: lagere D van opioïden nodig

- Myorelaxatie: enkel centrale werking

- Emesis: CRTZ gestimuleerd -< nuttig indien men dier wil doen braken bij intoxicatie
hierom dieren dus uitvasten voor operatie

-CV:
FASE 1: (10min)
alfa 1: VC -> BP stijgt -> reflectoire bradycardie
risico AV blok
hart gesensitiseerd voor catecholamines ( risico op
arrythmie)
FASE 2:
VD -> BP daalt
stimulatie n. vagus
Sedatief effect

Thiopental - Pentobarbital - Fenobarbital

CZS: Barbituraten
werkt in op GABA-R als allosterische agonist waardoor GABA makkelijker kan binden en zijn inhiberend effect uitoefenen

=> CZS depressie, inhibeert vnl. RAS (reticular activating system) maar in hoge D ook ademhaling (risico op sterfte)
<-> Benzo's kunnen niet zo ver gaan

Dosissen:
- Lage D: sedatie
- Gemiddelde D: anesthesie
- Hoge D: uitgesproken CZS depressie
- OD: apneu en sterfte

! geen analgetisch effect ! => altijd combineren met analgetica

voordelen:
- CV is stabiel
- spierrelaxatie

- indien met S-groep: thiopental -> meer lipofiel -> beter Vd
- indien met aromatische groep: phenobarbital -> anticonvulsief

toepassingen:
- Thiopental: inductie en onderhoud van anesthesie
oppassen bij Greyhound met CYP deficientie
- Pentobarbital: euthanasie door apneu
- Fenobarbital: anti-epilepticum of langdurige sedatie bvb bij tetanus

Ketamine - Tiletamine

CZS: Dissociatieve anesthetica
Cyclohexylamines

Inhibitor van NMDA R (R voor Glu) -> allosterische binding => geen prikkeloverdracht meer van het excitatoire Glu

Dissociatief:
Selectieve onderbreking van associatiebanen

Effect:
- anesthesie
- analgesie: vnl somatisch, weinig visceraal
- geen myorelaxatie
- reflexen blijven behouden

Nevenwerkingen:
- hallucinatie
- uitdrogende ogen -> cornea-ulcers
- spierrigiditeit bij hoge D

Ketamine:
- brede therapeutische-toxische range
- inductie anesthesie en onderhoud bij korte ingrepen
- niet voor Varken

Tiletamine:
- combo met zolazepam
- wel voor varken
-werkt langer en potenter

Propofol

CZS:
werkt in op GABA-R als allosterische agonist waardoor GABA makkelijker kan binden en zijn inhiberend effect uitoefenen

enkel KHD

vaak combo met benzylalcohol -> langer houdbaar ( kat is hieraan gevoelig)

- inductie voor gasanesthesie of korte ingrepen
- anesthesie
- spierrelaxatie
- GEEN analgesie

Toxiciteit:
- CV depressie en hypotensie
- inductieapneu
- Septicemie door benzylalcohol
- Heinzbodies bij kat door denaturatie van Hb
- passage door placenta

Alfaxalone

CZS:
werkt in op GABA-R als allosterische agonist waardoor GABA makkelijker kan binden en zijn inhiberend effect uitoefenen

gelijkaardig aan propofol

Triple Drip

combo van 3 Gm:
- Xylazine (of andere alfa2 agonisten)
- Ketamine
- GCE (guaiacol glycerine ether) => myorelaxatie

=> goede combo van anesthesie - analgesie - spierrelaxatie

Fenobarbital en Primidone

Anti-epilepticum:
Barbituraat
werkt in op GABA-R als allosterische agonist waardoor GABA makkelijker kan binden en zijn inhiberend effect uitoefenen => hyperpolarisatie

Primidone is de prodrug van fenobarbital

EPILEPSIE:
geen evenwicht tss excitatoire NT (Glu) en inhibitoire NT (GABA) -> te veel excitatoir of te weinig inhibitorisch
anticonvulsief (dankzij aromatische ring)

1ste keus bij chronische therapie

nevenwerking:
-auto-inductie van CYP enzym -> stimuleert eigen afbraak en er is dus tolerantie opbouw
-sederend
-ataxie
-polyfagie
-PU/PD
-anemie/pancytopenie (herstelt normaal wel na enkele weken gebruik)
-...

Dosis moet geleidelijk worden opgebouwd en geavalueerd om de 14d om de dosis aan te passen tot er adequaat effect is

- KBr: als adjuncttherapie => meer hyperpolarisatie door verhoogde instroom van anionen

- Levetiracetam: als adjuncttherapie

Imepitoïne

Anti-epilepticum:

alternatief 1ste keus preparaat

Slechts partiële agonist van de GABA R -> minder potent

vergelijkbaar met fenobarbital maar met minder bijwerkingen

Levetiracetam

Anti-epilepticum:
ondersteunend Gm bij fenobarbital of Imepitoïne

goed voor individuen die anders niet reageren op behandeling met die medicatie (refractair)

Werking:

Bindt vrijgestelde Glu in synaptische spleet voor ze hun R kunnen binden => minder excitatoir effect

Gabapentine en pregabaline

Anti-epilepticum:
=> inhiberen Ca++kanalen -> geen influx en dus geen vrijstelling van NT (Glu)
-> bij neurogene pijn en post-operatieve analgesie, osteoartritis en anti-epilepticum -> niet als 1ste keus

Opioïden

Agonisten van de opioïd-R thv van de synaps van de nociceptor en de ascenderende baan

Receptoren:
1. µ-receptor: meest analgesie, ook sedatie maar ook AH depressie en is het meest verslavend
2. delta-receptor: spinale analgesie en AH-depressie
3. kappa-receptor: sedatie, lichte analgesie

allemaal zorgen ze voor minder motiliteit in GIS

effecten:
- Analgesie
- Sedatie
- Excitatie ( paradoxaal bij OD)
- AH-depressie
- Antitussief
- GIS -> stimulatie CRTZ (emesis)
- GIS -> verlaagde motiliteit

TOLERANTIE -> D verhogen voor = effect
AFHANKELIJKHEID EN WITHDRAWAL

Indicaties:
- premedicatie (analgesie en anesthesie)
- cocktailanesthesie
- analgesie
- sedatie

Morfine

Opioïden:
VOLLE AGONIST
van µ en kappa
POTENTIE: 1

intra-operatief
korte T1/2 -> bij korte ingrepen

Tramadol

Opioïden:
AGONIST
variabele efficaciteit tss individuen en minder werking bij honden (door versch in CYP)
POTENTIE: 0.1

Methadon

Opioïden:
VOLLE AGONIST
POTENTIE: 3
langere werking dan morfine maar minder sedatie en minder emesis

- voor post-op pijn bestrijding
( net zoals tramadol en partiele agonisten en NSAIDS)
<-> tijdens op. : morfine en fentanyl)

alfentanyl < FENTANYL < sufentanyl < carfentanyl

Opioïden:
VOLLE AGONIST

POTENTIE: fentanyl: 80

=> bij intra-operatief, premed., evt chronische pijnbestrijding via plijsters.

Carfentanyl voor grote dieren (olifanten) NOOIT bij paard (zorgt voor CV collaps en sterfte tot gevolg)

Etorfine

idem aan carfentanyl

Loperamide

Opioïden:
stimulatie van µ
inhibitie van GIS-motiliteit en secretie
verminderde ACh vrijstelling
=> anti-diarree

GEEN ANALGESIE OF SEDATIE -> want raakt niet door bloed-hersenbarrière

Buprenorfine

Opioïden:
PARTIËLE AGONIST (minder analgesie, wel veiliger)
van µ en kappa
POTENTIE: 30 -> door meer affiniteit voor µ

=> bij rechtstaande ingreep bij paard, als antidoot voor OD van een volle agonist

lange T1/2 -> bij lange ingrepen

Butorphanol

Opioïden:
PARTIËLE AGONIST voor µ
VOLLE AGONIST voor kappa
POTENTIE:7
-> een van de meest gebruikte analgetica en anesthesie als adjuncttherapie
=> bij rechtstaande operatie bij paard, evt antitussief bij KHD

korte T1/2 -> bij korte ingrepen

Codeïne

Opioïden:
anti-tussief

Apomorfine

Opioïden:
-> dopamine agonist => stimuleert CRTZ => emesis
vnl bij honden die iets toxisch hebben opgenomen om ze te doen braken

Naloxone - Naltrexone

Opioïden:
ANTAGONISTEN
-> geen intrinsiek effect maar wel affiniteit voor dezelfde R
=> bij OP van alle opioïden

Gas-anesthetica

Werking:
activatie van TREK-1 ion-kanalen -> K+ efflux => hyperpolarisatie en membraanstabilisatie => moeilijkere prikkeloverdracht
absorptie en excretie is via longen (evt. toxiciteit bij de biotransformatie)

MAC (minimum alveolaire conc.): conc. van anestheticum die zorgt voor immobilisatie bij 50% van de patiënten bij een pijnprikkel.

indien MAC 1.2-1.4 -> inhibitie bij 95%

MAC van 1.4-1.8 gebruikt bij anesthesie

MAC is omgekeerd evenredig aan de potentie van een anestheticum

PC (partitie coëfficiënt): oplosbaarheid van anestheticum
olie/gas PC -> recht evenredig met potentie
bloed/gas PC -> omgekeerd evenredig met snelheid van inductie en de recovery

EFFECTEN:
- anesthesie
- spierrelaxatie
- potentialisatie van NM-blokkers
- CV-depressie
- Respiratoire depressie
- Hang-over effect

N2O

Gas-anestheticum:
- snelle inductie en recovery (door lage bloed/gas PC)
- weinig analgesie
- veilig (weinig CV en resp. depressie)

weinig in DGK, meestal in combo met andere

Halothaan

Gas-anestheticum:
verouderd en vervangen
zeer potent
toxisch voor lever
Maligne hyperthermie (spierrigiditeit)

Isofluraan

Gas-anestheticum:
- goede potentie
- veel gebruikt als onderhoudsanestheticum
- vervanger van halothaan (betere spierrelaxatie en snelle recovery en inductie)

Sevofluraan - desfluraan

Gas-anestheticum:
- zeer snelle inductie en recovery (heeft de laagste bloed/gas PC)
- onderhoudsanesthesie bij korte ingrepen

Procaïne

Lokaal anestheticum:
- ester -> snel afgebroken (tot PABA, dit is een bouwsteen van THF en werkt dus het AB sulfonamide tegen)
-urticaria
- synergie met Penicilline G

Tetracaïne

Lokaal anestheticum:
-ester
- bij oftalmologie om de cornea te verdoven

Lidocaïne

Lokaal anestheticum:
-amide
verschillende formulaties
verschillende toepassingen: inflitratieanesthesie, anti-arrythmisch, larynxspasmen bij kat voor intubatie,...

Mepivacaïne

Lokaal anestheticum:
-amide
potenter
=> epiduraal, geleiding, intra-articulair (mankheidsonderzoek)
nadeel: is toxisch tov chondrocyten en zeker in combo met cortico's

Bupivacaïne

Lokaal anestheticum:
-amide
- meest potent
- lange werking
- niet ok voor IVRA

Vitamine K

Hemostatica:
SYSTEMISCH
is nodig voor de activatie van stollingsfactoren via carboxylatie

=> bij coumarine-intox., sullfonamide-intox.(bij pluimvee) en leverinsuff.

Etamsylaat

Hemostatica:
SYSTEMISCH

-Inhibitie van PGI2 (zorgt normaal voor VD en is anti-hemostatisch)
-activatie van P-selectine -> vergemakkelijkt de interactie tss bloedplaatjes, leukocyten en endotheel

=>preventief voor een operatie om de bloeding te verminderen

Acetylsalicylzuur

Antithrombotica:
SYSTEMISCH
door interferentie met de thrombocytenaggregatie

Irreversiebele binding met COX-1 => inhibitie -> geen TxA2 vorming in thrombo's -> verhindert aggregatie

OPPASSEN BIJ KAT

Clopidogrel

Antithrombotica:
SYSTEMISCH
door interferentie met de thrombocytenaggregatie

1ste keus bij preventie thromboembolie (ATE kat)
indien ernstige FATE: combo met Factor Xa inhibitor

Prodrug -> 1st activatie via CYP (interferentie met andere Gm die zelfde CYP gebruiken: omeprazole!)

Warfarine - Dicoumarol - Acenocoumarol

Anti-thrombotica:
ANTICOAGULANTIA

=> Vit. K antagonisten

inhiberen het reductase enzym dat de inactieve vorm van vit. K terug actief maakt

oraal

Latentietijd: vit. K moet eerst worden opgebruikt
Hoge plasma eiwitbinding -> interacties met andere Gm
TDM (therapeutic drug monitoring) om te zorgen dat de conc. in het therapeutisch window blijft

Rivaroxaban

Antithrombotica:
ANTICOAGULANTIA

=> Directe orale anticoagulantia

oraal

Factor Xa-inhibitor

Dabigatran

Antithrombotica:
ANTICOAGULANTIA

=> Directe orale anticoagulantia

oraal

Trombine IIa inhibitor

Enoxaparine

Antithrombotica:
ANTICOAGULANTIA

=> Heparine: LWMH (low molecular weight heparin)

parenteraal

=> inactivatie van antithrombine factor Xa
(=> inactivatie van factor IIa)

bij tromboses en embolie

Danaparoïde

Antithrombotica:
ANTICOAGULANTIA

=> Heparinoïde (syntetische heparine)

=> bij HIT (heparin induced thrombocytopenia) => auto-immuun
dit is veroorzaakt door gebruik van heparines, heparinoïden hebben dit risico niet

vb. Hirudoïd

NSAID's

Werking inflammatie:

schade aan cel -> vrijstelling van membraanfosfolipiden die worden omgezet tot arachidonzuur---COX--> Prostaglandines: PGG en PGH
=>
1. Thromoboxaan A2 -> thrombose, VC
2. Prostacycline PGI2 -> thrombolyse, VD
3. PGE, PGF, PGD -> VD, pijn

arachidonzuur activeert ook HPETE en HETE -> leukotaxis (aantrekken van neutro's)

Effect van de PG's (eicosanoïden)
- VD (en hogere doorbloeding van nier)
- anti-thrombotisch (inhibitie aggregatie)
- brochodilatatie
- daling HCl productie en meer slijmsecretie in maag
- meer pijnperceptie
- induceert koorts

Effect TxA2:
- VC
- pro-thrombotisch

Werking NSAID:
inhibeert de COX-1 en COX-2 enzymen

COX1: constitutief -> indien inhib.: meer HCL (door effect van PGE op H+-K+ pomp) en nierinsuff. (door VC bij langdurige beh., hoge D of lage diurese)
COX2: constitutief en induceerbaar: gewenste effect bij letsel, ook belangrijk voor fysiologische activiteit van bepaalde organen en ander processen (ovulatie, sluiten van PDA,...)

manieren van inhibitie:
- irreversiebel: acetylsalycylzuur en pyrazolonen
- reversiebel, competitief
- niet-competitief: paracetamol
plaats van inhibitie:
- centraal: enkel antipyretisch en analgetisch thv van centraal
- centraal en perifeer: antipyretisch (centraal), centraal en perifeer analgetisch, anti-inflam. perifeer

effecten:
- anti-inflam. door minder PGE en PGI
- analgesie: (centraal - perifeer) door minder PGE, vnl somatisch en geen opbouw van tolerantie of afhankelijkheid
- anti pyrretisch: centraal, door minder PGE -> minder IL-1

goede absorptie (zwak zuur)
hoge F
distributie afh van plasma-proteïnen (albumine)
renale excretie

interacties:
- geen NSAID's combineren met elkaar
- geen combo met SAID's = cortico's
- oppassen met nefrotoxische GM (amino-glycosiden)

Paracetamol

NSAID:
- anti-pyrretisch
-analgesie
- niet anit-inflamm. !!

eig. geen echte NSAID (werkt niet echt in op COX) en kan dus gecombineerd worden met de NSAID's

bindt Cannabinoïne R en TRPV1 (capsaicine R) als agonist=> analgesie

!! BIOTRANSFORMATIE !!

- glucuronidatie (fase 2) -> paracetamol glucuronide -> excretie (grootste deel)
- sulfatatie (fase 2) -> excretie (snel verzadigd)
- oxidatie (fase 1) -> NAPQI !! hepatotoxisch !! veel meer bij KAT! (en fret)
- vorming actieve metaboliet: AM404 => agonist van CB1 en TRPV1)

intox. met NAPQI: cysteine geven (mucolyticum) -> conjugatie en inactivatie (niet meer toxisch)

(Acetyl-)Salicylzuur - natriumsalicylaat

NSAID's:
SALICYLATEN



Acetylsalicylzuur:
-irreversiebele COX-inhibitie
-goede anti-inflamm werking
-metaboliseert tot salicylzuur
-voorkeur voor COX 1 (minder coagulatie, analgesie perifeer)
-Zuur-base evenwicht: meer ionisatie: etsend -> ulcera
-best niet bij katten (beperkte glucuronidatie)

Salicylzuur:
-irreversiebele COX-inhibitie
-niet systemisch toedienen enkel voor wratten (door etsende werking)

Natriumsalicylaat:
-gebruik bij varkens

Flunixine

NSAID:
FENAMAAT
- OOK VISCERALE analgesie! uitz.
=> gebruik bij koliek bij paard, ook acute analgesie en post-op,
=> inhibeert endotoxinemie=> ook bij septische shock door oa. E. Coli

risico op GI-toxiciteit

Tolfenaminezuur

NSAID:
FENAMAAT

=> bij Kat: anti-pyrretisch

risico op GI-toxiciteit

Ketoprofen

NSAID:
- inhibitie COX (niet-selectief)
- inhibitie 5-LO -> minder aantrekking neutro's
- stimuleert synthese van glycosaminoglycanen => goed voor gewrichten => gebruik bij osteoarthrose (chronische therapie)

-GIS= ulcera

Ibuprofen

NIET BIJ HUISDIEREN

Carprofen

NSAID:
inhibitie COX 1 >> COX 2 (daarom minder COX-1 gerelateerde GIS ulcera)

- stimuleert synthese van glycosaminoglycanen => goed voor gewrichten => gebruik bij osteoarthrose (chronische therapie)
-> ook bij post-op

Fenylbutazone - Suxibuzone - Dipyrone

NSAID's:
PYRAZOLDERIVATEN

- suxibuzone is de prodrug van fenylbutazone
=> bij paard: laminitis en musculoskeletaal

- enkel IV en TRAAG!
- nauwe therapeutische index (nefrotox.)
- vnl inflam. >> antipyrr en analgesie
- NIET voor voedselproducerende dieren (vanwege beenmergdepressie bij mens)

Ulcera: vnl in rechter dorsaal colon (fenylbutazone bindt aan voedsel en komt los bij de fermentatie -> ook net voor een vernauwing dus langer ter plaatse)

Meloxicam

NSAID:
OXICAM
- inhib. COX2 >> COX 1
- veel gebruikt
-chronische musculoskeletale aandoeningen
-post op.

Cimicoxib - Fibrocoxib - Robenacoxib - Mavacoxib - Enflicoxib

NSAID's:
COXIBS

- selectief voor COX2 (geen effect op COX 1 want ze zijn te groot voor het COX1 kanaal)
=> bij chronische therapie musculoskeletaal en post-op

- ladingsD mogelijk

- Mavacoxib -> zeer lange T1/2 -> goed voor langdurige behandeling -> slechts toedienen 1x/maand

Grapiprant

NSAID:

=> PGE receptor antagonist!
- geen effect op COX
- enkel KHD
- geen effect op R van andere PG's => minder bijwerkingen (geen ulcera of niertoxiciteit)
=> veiliger

=> bij osteoarthiritis

Bedinvetmab - Frunevetmab

MAb:
- As tov NGF (nerve growth factor) -> zorgt bij volwassen dieren voor pro-nociceptieve effecten en pro-inflammatoir

Bedinvetmab: Hond
Frunevetmab: Kat

=> bij osteoarthritis

niet indien:
-dracht
-lactatie
-pup/kitten
=> want zou effect hebben op NGF -> aanleg van zenuwen

Glucocorticoïden

Fysiologische vorm: Cortisol
Medicatie:
- Prednisolone -> dubbele binding (dehydrogenatie)
- Dexamethasone -> fluoratie
- Flumethasone -> 2x fluoratie
- Cortisone -> ketogroep
- Prednisone->dubbele binding(dehydrogenatie) en ketogroep
- Betamethasone -> methylatie
- Triamcinolone -> toevoegen acetonide

conformatiewijzigingen:
- dubbele binding (dehydrogenatie): tragere afbraak -> langer werkzaam
- ketogroep: essentieel voor glucocorticoïde activiteit
- halogenatie (fluoratie): potentialisatie
- methylatie: verhoogt glucocorticoïde activiteit
- acetonide: verhoogt en verlengt glucocorticoïde activiteit vnl. topicaal door verhoogde lipofiliteit

FK:
- goede absorptie
- PPB: albumine of transcortine
- biotransformatie: activatie van cortisone en prednisolone
- excretie: renaal

FD:
- evt. Na+ retentie (mineralocorticoïde werking)
- inhibitie van ADH -> PU/PD
- gluconeogenese stijgt -> hyperglycemie -> diabetes -> slechte doorbloeding
- vet -> lipolyse en redistributie naar nek en gezicht
- CZS: euforie
- CV: stimulatie NA/A synthese en activatie RAAS
- bronchodilatatie
- immunosuppressie ( gevoeliger voor infecties en allergieën
- anti-inflammatoir

DOSIS:
- zo laag en kort mogelijk
- gradueel afbouwen (anders risico op Cushing's)
- 's morgens toedienen (want door circadiaans ritme is de concentratie normaal het hoogst in de ochtend)
- evt. alternate day therapie -> zo blijft de endogene productie in stand

INDICATIES:
- inflammatie
- allergie
- shock -> anafylactisch, maar 1ste keus is wel adrenaline
- rheumatische artritis (auto-immuun)
- lymfoma / acute leukemie
- caniene atopische dermatitis
- astma => synergie met de Beta-2-agonisten
- partusinductie bij HK, wel risico op abortus indien foute timing (werkt enkel indien kalf in leven is)

NEVENWERKINGEN:
- onderdrukking van immuniteit
- onderdrukking endogene steroïd

Mineralocorticoïden

1. hypothalamus: CRH (corticoïd releasing hormone)
2. hypofyse: ACTH = corticotropine
3. BijnierCORTEX: cortisol en ALDOSTERON

hierop werken verschillende diuretica in

effect: verhogen van reabsorptie van Na+ -> H2O volgt passief
-> verhoging bloeddruk

Insufficiëntie van de bijnierschors => ziekte van Addison

Deoxycorticosterone

Bij ziekte van Addison
zuivere mineralo-corticoïde werking

Fludrocortisone

Bij ziekte van Addison
zowel mineralo- als gluco-corticoïde werking
dus minder goed dan deoxycorticosterone

Trilostane

Bij ziekte van Cushing:
HOND
inhibitor van enzym dat cholesterol omzet in corticoïden

Selegiline

Bij ziekte van Cushing:
HOND
MAO-inhibitor -> meer Dopamine -> minder productie van ACTH

Pergolide

Bij ziekte van Cushing:
PAARD -> PPID
Dopamine-agonist -> minder productie van ACTH

Clenbuterol

PZS:
Beta-2-selectieve agonisten
- SABA (3-6u)
- LABA (12u):

=> Bij Astma en COPD (in combo met SAMA/LAMA , Cortico's)

- ook effect op Beta-3 R => lipolyse: misbruik bij veeteelt
=> niet toegelaten, tenzij als Tocolyticum voor keizersnede

Digoxine

Cardiovasculair:
Digitalisglycosiden

Pos. INOTROOP:
- remming Na/K-ATPase
- stimuleert Ca influx
- Prikkelt SR -> meer Ca vrijstelling

enkel KHD

ZEER TOXISCH
-> weinig gebruikt
-> TDM nodig

Pimbobendan

Cardiovasculair:

Inodilatator:
= pos. inotroop + VD
- verhoogt affiniteit Ca voor troponine (binding nodig voor contractie)
- inhibitie fosfodiësterase -> minder afbraak cAMP -> meer cAMP -> relaxatie gl. spiercellen -> VD => minder belasting hart
- stijging nuteffect

ook:
- betere renale bloedvloei door VD => daling RAAS

=> bij: Hartinsuff.: DCM, mitralisklepinsuff.

-> combo met diuretica, ACEI, anti-aritmica

ACEI algemeen

Cardiovasculair:

Werking Hartinsuff.:
1. Harinsuff.
2. beperking contractiekracht hart
3. daling CO
-> verminderde O2 voorziening in periferie => ischemie

-> reflectoire activatie van S => stijging HF en contractiliteit => decompensatie

-> stijging diastolische druk -> afterload in atria
=> Li-hart: longoedeem
=> Re-hart: ascites

-> afname arteriële druk -> minder doorbloeding nier -> vrijstelling Renine -> activatie RAAS -> Angiotensine 2: 1. Aldosteron stijgt (bijnierschors) => Na+ retentie en H2O volgt passief => oedeem
2. VC -> meer preload en afterload


ACEI: werken in op RAAS
blokkeren het enzyme ACE (angiotensin converting enzyme)
dat Angiotensine I omzet naar Angiotensine II
=> geen Na+ en waterretentie
=> geen VC
andere effecten:
- verhogen bradykinine conc. -> VD door vorming NO en PGI
- gelijkaardig met substance P

Indicaties:
- Daling bloedvolume e, VD
-> daling voor- en nabelasting hart
- chronisch hartfalen door DCM, HCM
- mitralisklepinsuff.
- myocardinfarct (zorgt voor ischemie en zou kunnen zorgen voor cardiale remodelling wat resulteert in DCM, de ACEI verhinderen die remodelling)
- hypertensie (1ste keus hond, minder bij kat)
- chronische nierinsuff. (vertragen door daling BP en VD van efferenta arteriolen van de glomerulus)

preparaten: => prodrugs (betere orale F dan actieve vorm)
- enalapril
- benazepril
- ramipril
- imidapril

excretie: renaal, behalve benazepril (half nier, half lever -> beter voor patiënten met nierfalen)

Sartanen

Cardiovasculair:

ARB = Angiotensin Receptor Blokkers

=> Telmisartan

antaganonist van Angiotensine II R (zou anders zorgen voor VC)

=> bij chronische nierinsuff (kat), systemische hypertensie (1ste keus kat)

nevenwerkingen:
- hypotensie
- reductie #RBC -> lichte anemie
- synergie met amlodipine ( Ca-antagonist)
- GINGIVALE HYPERPLASIE bij kat

Ca2+ antagonisten

Cardiovasculair:
=> Ca entry blokkers

effect:
- relaxatie van de myocardiocyten (neg. inotroop)
-> minder zuurstofbehoefte
-> niet gebruiken bij DCM
- relaxatie van gladde spiercellen van bloedvaten
-> bij coronairen => meer bloedtoevoer naar hart -> minder risico op ischemie

preparaten:
- verapamil (meer effect op myocardiocyten)
- diltiazem
- nifedipine (meer VD -> daling BP -> goed bij hypertensie)
- amlodipine (meer effect op bloedvaten)

Amlodipine - Nifedipine

Cardiovasculair:
=> Ca entry blokkers

- VD
- geen cardiale effecten
bij hypertensie KAT

Diltiazem

Cardiovasculair:
=> Ca entry blokkers

=> bij HCM

Verapamil

Cardiovasculair:
=> Ca entry blokkers

- meeste cardiaal potent
- neg. inotroop

=> bij aritmie

Diuretica algemeen

Gebruik bij:
GEGENERALISEERD OEDEEM
->veroorzaakt door:
- Hartinsuff.
- Leverziekten
- Nierinsuff.
- PLE (protein losing enteropathy)
LOKAAL OEDEEM

Fysiologie reabsorptie Na+ (met waterretentie tot gevolg)
1. 70% via prox. tubulus (medicatie heeft hier het meest effect)
2. 20% via lis van Henle
3. 7% via dist. tubulus
4. 3% via ductus colligentes

ACETAZOLAMIDE

DIURETICA
Carboanhydraseremmers


=> werkt in op prox. tubulus (sterkste effect)

Inhibitie van Carboanhydrase: neemt normaal H2CO3 op uit lumen om het intracellulair verder om te vormen tot HCO3- en H+, die H+ kan gebruikt worden in een antiport met Na+ om zo Na+ te reabsorberen uit het lumen

- zelf-limiterend door inductie van metabole acidose
- risico op antiport met K+ (ipv H+) met Na+ => risico op hypokaliëmie



gebruikt bij Glaucoom

Torasemide -Furosemide

DIURETICA
Lisdiuretica
niet-zelflimiterend
=> werken in thv lis van Henle (20% v/d resorptie van Na)
=> inhibitie van Na-Cl-K symport

Furosemide: meest gebruikt
Torasemide: potenter, langere werking

bijkomend effect: Stimulatie van PG vorming bij JXG => meer VD => betere bloedtoevoer naar nier en dus meer urineproductie

neveneffect: kans op hypoK+

Indicaties:
- gegeneraliseerd oedeem (1ste keus)
- lokaal oedeem
- Hypertensie (door bijkomend effect)
- intoxicaties
- oligurie/anurie

Hydrochlorothiazide

DIURETICA
Thiazides
=> werken in thv dist. tubulus (7% v/d resorptie van Na)

-> door inhibitie op de Na-Cl symport

- risico op hypoK+
- risico op hypochloremie -> meer H+ secretie => metabole alkalose

Indicaties:
- Hartinsuff. (2de keus)
- Ca2+oxalaat kristallurie (door minder Na+ intracellulair -> meer Na plus getrokken uit bloed in antiport met Ca -> minder Ca-excretie)

Amyloride -Triamterene - Spironolactone

DIURETICA
Kaliumsparende diuretica
=> werken in thv ductus colligens (0-3% v/d resorptie van Na)
meestal in combo met andere diuretica om hun hypokaliëmie tegen te gaan

- risico op HYPERkaliëmie

Amyloride / Triamteren => rechtstreeks inhibitie antiport Na-K

Spironolactone => antagonist voor aldosterone R -> geen vorming van proteïne AIP die nodig is voor de functionering van de Na-K antiport

Mannitol, glycerine

DIURETICA
Osmotische diuretica

hebben een hoog osmotisch vermogen -> ze worden gefiltert uit het bloed naar de urine en door osmose gaat H2O volgen
ze worden niet gereabsorbeert

Indicaties:
- intoxicatie
- acuut nierfalen met oligurie / anurie als adj. met furosemide
- glaucoom

enkel IV

!! niet bij gegeneraliseerd oedeem of longoedeem tgv HARTINSUFF. !! is niet geschikt voor chronische therapie

Desmopressine

ANTI-DIURETICA

analoog voor ADH

=> bij diabetes insipidus (te weinig endogene productie van ADH in hersenen)

=> inbouw van aquaporines aan luminale zijde van dist. tubuli en ductuli colligentes => meer reabsorptie

Al(OH)3 - Mg(OH)2 - CaCO3

ANTACIDA

=> HCl neutraliseren

- niet-specifiek
- lokale werking

- Mg: laxerend effect
- Al: constiperend effect

!! complexatie met andere GM -> die werken dan niet meer

Sucralfaat

MAAGMUCOSABESCHERMER

=> complexvorming met Al(OH)3 (antacida)

- in zuur milieu: dissociatie -> sulfaat (neg-) gaat binden aan eiwitten in ulcera (pos+) zo vormt er een beschermde laag boven de ulcera

Misoprostol

PROSTAGLANDINE ANALOGEN

=> analoog voor PGE1
->PGE-R op H/K-ATPase pomp -> R zorgt voor inhibitie pomp
=> standaard gegeven bij NSAID's

!! niet bij drachtige dieren

Cimetidine < Ranitidine < Famotidine

H2-ANTIHISTAMINICA

=> competitief antagonisme voor H2-R ->stimuleert H/K-ATPase pomp

- potentie: Cimetidine < Ranitidine < Famotidine
- CYP inhibitie Cimetidine >> Ranitidine > Famotidine
-> ongewenst door interactie met andere GM

Voorkeur voor Ranitidine en Famotidine als 1ste keus
Ranitidine is ook een Gastro-prokinetica (door inhibitie van Ach esterase)

Omeprazole

PPI = proton-pomp-inhibitoren

Irreversiebele inhibitie van de pomp (turn-over van 2-3d)

- absorptie is pas na de maag aangezien het een zwakke base is

- meerdere malen toedienen aangezien niet alle pompen tegelijk werkzaam zijn

- Risico op toxiciteit bij lange inname:
-> clostridium difficile ( kan normaal niet tot de darm raken door HCl)
-> HypoCa2+ -> minder botdensiteit (doordat Ca opname uit voedsel een lage pH verreist ??in lesnota's staat hoge pH??
-> HypoMg2+ -> meer kans op diabetes

Metoclopramide - Domperidone

ANTI-EMETICA

Anti-dopaminergica:
- CENTRAAL: inhibitie D2-R in CRTZ
- PERIFEER: agonist 5-HT4 -> meet ACh -> meer GI motiliteit
=> gastroprokinetica

nadeel:
- hyperprolactinemie (want Dopamine werkt prolactine tegen)
- ataxie (door extra-piramidale stoornissen)

- Domperidone is minder werkzaam dan Metoclopramide en het kan ook niet door de BHB dus minder bijwerkingen

Ondansetron - Dolasetron

ANTI-EMETICA

- antagonist van 5-HT => effect thv CRTZ
- zeer efficiënt

=> bij kanker, radiotherapie en cytostatica (die zorgen voor schade aan darmmucosa -> stelt serotonine vrij -> emesis)