Platon og Sokrates

Relativisme

Seier at sanning, kunnskap og moral ikkje er absolutte, men avhenger av kultur, kontekst og personlege perspektiv

Skeptisisme

Er tvil om vi nokon gong kan vite noko sikkert. Det kan vere èin metode for å teste påstandar eller èin tru på at sikker kunnskap er umogleg

Var Sokrates relativist?

Nei, Sokrates var ikkje relavist. Han viste ikkje noko sikkert, men trudde på universielle moralske prinsipper som godhet og rettferdighet.

Nokre eksempler på dygder

• mot, rettferdighet, måtehold og visdom

• Læraren duger når han underviser til elevane

• Legen duger når han kan hjelpe pasientane sine

• Eit menneske har dygd når det er eit godt menneske og lever slik det bør.

Gresk omgrep for dygd

Arete betyr å leve eit fullverdig liv i fellesskap med andre

Dygd betyr?

Dygd betyr å vere god til noko

Sokrates og jordmorskunst?

• Sokrates mente at hans jobb var som èin jordmor.

• Han hjalp folk å finne sanninga i seg sjølv.

• Han trudde at han kunne hjelpe folk å føde gode tankar

Platon og ideer

• Platon trudde på perfekte ideer, som Gus ide.

• Han brukte liknelser, som trekanten.

• Èin ape kan sjå ein trekant, men berre menneske forstår at det er ein trekant.

Kva er kunnskap ifølgje Platon?

• Kunnskap er å vite noko som er sant og uforanderleg.

• Vi har kunnskap som ideene, som er perfekte og evige.

• Sanseverden er berre ein kopi av ideverda, og det er vanskeleg å ha ekte kunnskap om den.

Sanseverden

Sanseverden er det vi kan sjå og kjensle

Ideverden

Ideverden er den verkelege, perfekte verda av ideer

Kva seier Platon om sanse- og ideverden?

Platon seier at sanseverden etterliknar eller liknar ideverden

Handlingar og det gode

• Alle handlingar er unike, men vi kan kjenne igjen de gode handlingane.

• Det gode er ein idé som alle gode handlingar prøvar å etterlikne.

• Platon forklarar dette med at vi har ein indre kunnskap om det gode.

Huleliknelsen

• Den viser at vi ofte berre ser skygger av verkelegheita.

• Sann kunnskap er å komme ut av hulen og sjå den verkelege verda.

Platons idealstat

Delt inn i tre lag:

1. Rådgivere (filosofer) som styrer.

2. krigere som beskytter.

3. Bønder og handverkarar som sørger for mat og tjenester.

• Dydene er visdom for rådgiverne, mot for krigerne, og måtehold for bøndene.

• Utdanninga skal hjelpe folk å forstå den høgaste ideen, det gode.

Kvinner sin posisjon

• Platon meiner kvinner kan vere filosofer og styre.

• Dei bør ha same utdanning som menn.

• Dette var ein ny tanke på hans tid, og viser at han trur på likestilling i kunnskap og leiarskap.

Platon sitt syn på demokratiet

• Platon var skeptisk til demokratiet, fordi han meinte at folk ofte tok dårlege avgjersler.

• Han meinte at dei som styrer bør vere dei som har mest visdom og kunnskap.

• I hans ideale stat skal dei som er kloke styre, ikkje alle som vil ha makt.

Rettferdighet og frihet i Platon sin idealstat

• Platon sin idealstat er rettferdig fordi alle Gjer det dei er best til.

• Han meiner at folk skal vere frie til å gjere det dei er gode på, ikkje å gjere alt sjølv.

Innvendingar mot dagens demokrati

• Nokre meiner at folk ikkje alltid veit kva som er best, og at det kan bli kaos.

• Andre seier at alle bør ha rett til å bestemme, sjølv om dei ikkje er kloke.

Forskjell på Sokrates og Platon sin filosofi

• Sokrates stilte spørsmål for å finne ut kva folk eigentleg visste.

• Platon meinte at sanninga finst, og at vi må leite etter den.