19.kafli - fyrri hluti (til hlutaprófs 1)

hvað eru mörg bein í líkamanum

206

hvað eru mörg bein í ásgrind

80

hvað eru mörg bein í útlimagrind

126

hverju er beinagrindin byggð upp af

beinum, brjóski, liðböndum, sinum

hvað er partur af ásgrindinni

höfuðkúpa, hryggur, brjóstgrind, axlagrind, mjaðmagrind

hvað er partur af útlimagrind

handleggir, fótleggir

vöðvatónus

spenna í fullt af vöðvum til þess að halda okkur uppréttum

hvað skiptast bein í

löng, stutt, flöt, óregluleg

langbein (uppsetning)

beinkast-beinfalur-beinskaft-beinfalur-beinkast

hvað klæðir beinkastið

brjósk

vaxtalína (brjósk)

á beinfalnum, beinið vex ut frá þessum svæðum og minnkar eftir því sem við stækkum. hverfur þegar við erum fullvaxta og verður að beini

beinhimna

rennur í liðbönd beggja megin, ver bein og nærir

merghol

í miðju beini og inniheldur merg, mergurinn býr til blóðið okkar (bara í börnum þar samt)

hjá fullvaxta fólki breytist þessi mergur í fitu → gulur mergur

frumur í beinmerg

stofnfrumur sem mynda frumur sem verða seinna að blóðfkornum og gera súrefni, mynda hvítar blóðfrumru og blóðflögur líka

alltaf í mýtósu/skiptingu

blóðmyndun

endum langra beina (hjá fullorðnum) og flötum beinum

beinvefur

stoðvefur

tengiefni í stoðvef

fyrirferðamikið kalsíumfosfat

þræðor í stoðvef

kollagen og teygjuþræðir

frumur í stoðvef

beinfrumur, beinætufrumur, beinkímfrumur

beinfruma

týpísk fruma í beini

beinætufrumur

búa til forveri hinna frumnana og mynda tengiefni(trefjafrumur í stoðvef)

beinvefir skiptast í

þéttbein og frauðbein

þéttbein

havers-kerfi, sterkari beingerðin, í meirihluta í beinskafti

havers-kerfi

hringlaga þynnur með beinfrumum, æðakerfi (slag+bláæð) inni í havers kerfum og taug líka

frauðbein

holrými með rauðum beinmerg, sterkt en ekki jafn mikið og þéttbein, í meirihluta á endum

beinmergsskipti

tekið mergur úr mjaðmagrind hjá heilbrigðum einstakling og sett í þann með hvítblæði og nýi ferski mergurinn nær smátt og smátt yfirhönd

beinmyndun

hefst á fósturskeiði og fyrst myndast brjósk, osteoclastarnir éta beinin að innan (koma mergnum sem fyrst inní til að koma blóðinu í gang - súrefni) beinið fer að harðna og beinhimnan fer að myndast

áður en barnið fæðist er það komið með bein á langfelstum stöðum

brjósk

meira hlutfall af teygjanlegum þráðum á móti kollagenþráðum

engar æðar eða taugar = hægur bati

frumur liggja í lónum

hvaðan koma lónin sem frumur liggja í í brjóski

fyrst var stærri fruma sem drapst og eftir stendur hola (lón)

3 gerðir brjósks

glærbrjósk, gulbrjósk, trefjabrjósk

gulbrjósk

teygjanlegra, hæsta hlutfall teygjanlegra þráða, í eyranu td

trefjabrjósk

harðasta brjóskið, hæsta hlutfall kollagenþráða, liðþófar

endurnýjun beinvefs

frumur hafa ákveðin líftíma og D-vítamín aðstoðar kalkið að ver tekið upp í líkamanum

hvað er nauðsynlegt til að styrkja bein

hreyfing: tog og núningu (þramma, hlaupa, lóð, boltaíþróttir)

kúpubeinin (8)

ennisbein

gagnaugabein 2x

hvirfilbein 2x

hnakkabein

fleygbein

sáldbein

hvað heita rendur millli kúpubeina

saumur - liðamót

hvar liggur fleygbein

þvert yfir og heldur kúpu saman

hvar liggur sáldbein

í augtntótt

foramen magnum

mænugat

sinuses (holurnar)

bergmál í röddinni útaf þessu og líka til að létta á hausnum

andlitsbein

neðri kjálki

efri kjálki x2

kinnbein x2

nefbein x2

tárabein x2

gómbein x2

neðri kjálki

með liðamót

efri kjálki

tengd öllum beinum í andliti nema neðri kjálka

tárabein

minnstu bein í andliti

tungubein

eina bein líkamans sem er ekki tengt öðrum beinum, U-laga og vöðvafesta fyrir tungu og hálsvöðva