10. feb- Vanræksla 2 í umsjón og eftirliti, tilfinningaleg vanræksla og tilfinningalegt ofbeldi

Ófullnægjandi umsjón og eftirlit barna

• Foreldri tekur ekki fullnægjandi ábyrgð á barni sínu sem leiðir til þess að barnið sjálft þarf þá að taka óeðlilega mikla ábyrgð miðað við aldur og þroska þess

• Algengasta form vanrækslu – það sem tilkynnis til barnaverndar

• Barn er yfirgefið varanlega af foreldir (abandonment)

  • Útburður barna – börn voru borin út í skóg og látin deyja

  • Í dag eru nýdd fædd börn skilin eftir í almenningi- algengt í BNA, þær hafa verið dæmdar í fangelsi fyrir slíkt

  • Þegar foreldrar vilja losa sig við eldri börn

• Barn er skilið eftir eitt tímabundið (lack of supervision)

  • Heima – of ungt til að sjá um sig sjálft

  • Miðað við að börn undir 10 ára eiga ekki að vera ein heima

  • Í bíl – ef foreldri fer að versla inn í búð

  • Eða annarstaðar

• Ekki nægilegt eftirlit haft með barni (inadequate supervision)

  • Foreldri er nálægt en fylgist ekki nógu vel með barninu þannig það getur farið sér að voða

  • Barn skilið eftir á skipti borði

  • Barn getur ekki gengið en er sett á stól

  • Skilið eftir í innkaupa körfu á meðan móðir skoðar í búð

• Barn er skilið eftir hjá hæfum aðila en án fullnægjandi tímaátlunar (supervisory neglect)

  • Hvenær er vistun lokið

  • Ekki sótt þegar vistunar tíma er lokið

  • Ef foreldrar koma seint að sækja barn í skólann

Ósiðlegt athæfi (missocializing)

• Barni er leyft eða hvatt til að taka þátt í ólöglegu eða ósiðlegum atburðum

• Þjófnaður, afbort, vændi

• Sumstaðar flokkað sem tilfinningalegur misbrestur í uppeldi

Brestur á vernd (failure to protect)

• Foreldri verndar ekki barnið sitt gagnvart öðrum óhæfum aðila sem getur skaðað það

  • Ungur aðili

  • Alvarleg veikindi

  • Fötlun eða þroskaskerðing

  • Geðveiki

  • Áfengis- eða vímuefnavandi

  • Kynferðisafbrotar maður

• Þessi aðili vanrækir barn eða veitir það ofbeldi eða á sögu um slíkt

• Miðað við 12 ára börn

• Foreldri er að bregðast í uppeldishlutverki og er meðsekur

• Yfirvöld hérlednis leyfa ekki að vara fólk við kynferðisafbrotarmönnum

Tilfinnginalegur misbrestur í uppeldi

• Mest sem loðið í ofbeldi og vanræsklu barna

• Flestir foreldrar segja einhvertímann eitthvað særandi í uppeldi, hvenær er það tilfinnignalegur misbrestur?

• Sumir fræðimenn halda því fram að líkamlegt og kynferðislegt ofbeldi, sem og vanræksla, feli ávallt í sér tilfinningalegt ofbeldi.

  • Sérstaklega þegar er um líkamlegt ofbeldi

  • Einnig þegar vanræksla

  • Þetta er samfleitt

• Aðrir telja hins vegar að tilfinningalegur misbrestur í uppeldi geti átt sér stað án þess að aðrar tegundir misbrests í aðbúnaði komi til.

  • Til eitt og sér

  • Barni sinnt á alla aðra vegu

  • Foreldri talar niður til barns

• Þá eru einnig þeir sem leggja áherslu á að bæði þessi sjónarhorn geti átt við, þar sem tilfinningalegt ofbeldi getur bæði staðið eitt og sér eða verið samhliða öðrum tegundum misbrests.

Tilfinningalegur misbrestur  í uppeldi: skilgreiningar (The American professional society on the abuse of children)

• Tilfinningalegur misbrestur í uppeldi felur í sér endurtekið mynstur öfgakenndra atvika þar sem hegðun umönnunaraðila kemur í veg fyrir að grunnþörfum barns fyrir sálrænan og þroskatengdan stuðning sé fullnægt.

• Þessar þarfir geta falist í öryggi, félagsmótun, tilfinningalegum og félagslegum stuðningi, hugrænni örvun og virðingu.

• Misbresturinn getur birst í því að barn upplifi sig einskis virði, gallað, skemmt, óelskað, ekki velkomið eða í hættu.

• Einnig getur hann komið fram í því að barn finni að hlutverk þess sé einungis að uppfylla þarfir annarra eða að það skipti engu máli hvort það sé til staðar eða ekki

Tilfinningalegur misbrestur í uppeldi: skilgreiningar (Leeb, Paulozzi, Melanson, Simon og Arias)

• Tilfinningalegur misbrestur í uppeldi felur í sér viljandi hegðun umönnunaraðila sem sendir barninu þau skilaboð að það sé einskis virði, eitthvað sé að því, óelskað, óvelkomið, í hættu eða einungis metið að verðleikum þegar það uppfyllir þarfir annarra.

• Slíkur misbrestur getur komið fram í því að gera lítið úr barni, kenna því um, niðurlægja, ógna, einangra, hindra, inniloka, spilla, hagnýta, hafna eða sýna annars konar hegðun sem veldur skaða eða getur leitt til skaða.

•  Hann getur einnig birst í því að umönnunaraðili sýni ónæmi fyrir þörfum barnsins í samræmi við þroska þess eða viðhafi hegðun sem getur haft skaðleg áhrif á sálræna og tilfinningalega líðan barnsins.

Tegundir tilfinningalegs misbrests í uppeldi

Tilfinningaleg fjarlægð ( e. emotional unavailability/denying emotional responsiveness)

• foreldri vanrækir tilfinningalegar þarfir barns

• ekki til staðra til að sinna því þótt það sé líakmlega til staðar

• foreldrar í deilum og er anfdelga fjarverandi

• þunglyndi foreldra

• hefur ekki áhuga á tilfinnignalegri nánd

• barn ekki huggað við grátur

• foreldri talar ekk við barnið

• hundsað barn

Viðvarandi neikvætt álit og tilfinningar til barns

• Dæmigerð tegund – andlegt ofbeldi

• Viðvarandi neikvætt álit

• Skortir samkennt, grimmt

• Niðurlæging (e. degrading) – gerir lítið úr því, talar niður til þess

• Höfnun (e. rejecting) – börn finan það þegar foreldrar niðurlægja

• Grimmd (e. terrorizing, close confinement)

• Hótanir (e. terrorizing) – að berja, að drepa gæludýrið               

• Annað – halda mat, húsi, skjóli, þetta er líka partur af grimmt

Óviðeigandi kröfur gagnvart barni miðað við þroska þess (e. exploiting)

• Of miklar eða litlar kröfur miðað við þroska þess

• Að ungt barn eigi að hætta að nota bleyju

• Jafnvel hlutverkaskipti (e. role reversal) – að barnið eigi að sjá um foreldrið

Barn ekki aðlagað félagslega /félagsleg einangrun barns (e. isolating)

• Eiga að hafa tök á að hitta jafnaldr aog foreldrar eiga að veita það tækifæri

• Einangra börn með að loka þau inni

Skortur á hugrænni örvun

• Lesa fyrir þau, fara í dýragarð, kenna því

• Foreldrar sem eru með skerta greind eða emð þunglyndi

Foreldri setur barni ekki eðlileg mörk og beitir því ekki nauðsynlegum aga

• Ef barn er með hegðunarvanda

• Barn kemst upp með að hlýða ekki heima hjá sér

Að verða vitni að ofbeldi

• Barn verður vitni að ofbeldi milli foreldra eða annarra aðila eða sytkini ofbeldi

• Einnig vanræksla í umsjón og eftirliti

Tegundir tilfinningalegs misbrests í uppeldi: Að verða vitni að ofbeldi

• Barn verður vitni að ofbeldi milli foreldra eða annarra aðila eða sytkini ofbeldi

• Einnig vanræksla í umsjón og eftirliti

Að verða vitni að ofbeldi milli foreldra: Skilgreining og birtingarform (Aron, Olsen)

• Börn geta orðið vitni að ofbeldi milli foreldra með ýmsum hætti, hvort sem þau sjá, heyra eða skynja það á annan hátt.

•  Þau gætu til dæmis ekki séð móður sína verða fyrir ofbeldi en samt heyrt hana gráta, öskra, vera niðurlægða eða hlustað á brakandi hljóð þegar hlutum er kastað og brotna.

• Auk þess geta börn orðið vitni að afleiðingum ofbeldisins, svo sem séð marbletti, rifin föt, blóð, brotið gler eða orðið vör við inngrip lögreglu og handtökur.

Áhrif ofbeldis milli foreldra  á börn: Víddir ósamkomulags

• Hegðunarvandamál barna tengjast inn í

• Eftirfarandi hefur áhrif á hegðun og vandamál barna:

• Form

  • Opið - lokað, tegundir

  • Rifrildi – opið form

  • Fýla og tala ekki saman – lokað form

  • Tegund – líkamlegt, kynferðislegt

• Styrkleiki

  • Munnlegt – lár styrkleiki

  • Líakmlegt – hár styrkleiki

  • Hversu mikið gengur á

  • Hversu mikið neikvætt hlaðið andrúmsloftið er

• Innihald

  • Ef það er um börnin hefur það verri áhrif á þau frekar en ef það er um fjármál

  • Ef annar aðila hótar  hefur það verri áhrif á börn

• Lengd ósammkomulags

  • Klukkutímar, dagar

  • Par talar ekkis aman lengi og andrúmsloft slæmt

• Tíðni

  • Því oftar því verri áhrif á barnið

  • Annað ósammkomulag skapar verri streitu hja´brni

• Úrlausn

  • Leysist ágreiningurinn og sættast foreldrar

  • Ef ekki er spenna sem börnin finna fyrir

  • Eldri börn hafa meiri skilning

  • Froeldrar í alvarlegumd eilum rífast oftar

Hugsanlegar afleiðingar  ofbeldis milli foreldra á börn

• Börn sem búa við þetta eru hrædd, um sig og foreldið

• Sállíkamleg vandkvæði

  • Börns em verða vitni finan fyrir neikvæðum einkennum, höfuðverkur , magaverkur

  • Afleiðingar brjótast út í líkamlegum einkennum

• Tilfinningaleg vandkvæði

  • Reiði, leið, þunglyndi

• Hegðunarvandkvæði

  • Hlýða illa

• Félagsleg vandkvæði       

  • Draga sig út

  • Kunna ekki á tengl við jafnaldra

• Hugræn vandkvæði

  • Erfiðleikar við nám

  • Erfitt með að einbeita sér

  • Erfitt að leysa úr vanda

Tilfinningalegur misbrestur í uppeldi:  Áhættuþættir tengdir foreldrum/einkenni foreldra

• Mæður líklegri en feður til að vanrækja börn tilfinningalega en feður líklegri til að beita tilfinningalegu ofbeldi

  • Mæður hafa veirð meira í umönnunarhlutverki

  • Sálræn og tilfinnignaleg vandamál algeng

• Geðræn vandkvæði – kvíð, .unglyndi

• Léleg aðlögunarhæfn – erfitt með að aaðlagast breytingum barnsi

• Erfiðleikar í að byggja upp tengsl – skortur á félagslegri hæfni

• Skortur á hæfni í foreldrahlutverki – ráða ekki vel við hlutverkið

• Áfengis- og vímuefnaneysla

• Mikil streita

• Líkamleg veikindi

• Hjónabandsörðugleikar

• Námstengdur vandi

• Félagsleg einangrun

• Skortur á félagslegu stuðningsneti

• Að hafa orðið fyrir misbresti í eigin uppeldi

Áhættuþættir  tilfinningalegs misbrests í uppeldi

• Eldri börn líklegri til þess að verða fyrir tilfinningalegum misbresti í uppeldi heldur en yngri börn

  • Öfugt við vanrækslu

• Barnafjöldi – fjögur börn eða fleiri, álagstengt

• Einstæðir foreldrar líklegri sem gerendur

• Fátækt og lágar tekjur áhættuþáttur

Mögulegar afleiðingar tilfinningalegs  misbrests í uppeldi

• Líkamleg vandkvæði

  • T.d. hár blóðþrýstingur, bólgur, magaverkir, höfuðverkir

• Erfiðleikar í félagslegri aðlögun

  • T.d. skortur á félagslegri hæfni og erfiðleikar með að halda í vini

• Hugrænum þroska ábótavant

  • T.d. slakur námsárangur og skortur á sköpunargáfu

• Tilfinninga-og hegðunarvandkvæði

  • T.d. lágt sjálfsmat, árásargirni, sjálfsskaðandi hegðun, þunglyndi, kvíði, reið, skömm i og ósjálfstæði

• Langtíma áhrif

  • Erfitt með að vera í nánum samböndum – skortur á tenglsum