Nederlands woordenschat deel 1

2025-09-30 / 2025-10-21

abrupt

opeens, iets wat plotseling plaatsheeft

abstract

niet concreet, ontastbaar

absurditeit

dwaasheid

accuraat

zeer nauwkeurig, stipt, zorgvuldig, nauwgezet

accuratesse

nauwkeurigheid, stiptheid, zorgvuldigheid

activist

iemand die met buitenparlementaire middelen een politiek doel nastreeft

adequaat

gepast

affiniteit

overeenkomst waardoor je je tot iets aangetrokken voelt of je gemakkelijk bij iets aansluit

alert

waakzaam

alluderen op

toespellingen (allusies) maken op

allure

houding, voorkomen dat effect heeft

ambivalent

tegelijkertijd 2 verschillende (+ en -) waarden hebbend, tweestrijdig, tweeslachtig

anachromisme

iets dat misplaatst is in de tijd waarin het zich voordoet

analyseren

ontleden

animo

opgewektheid, lust om aan iets deel te nemen

annex

en tevens

annexatie

aanhechting; inlijving van gebied bij het grondgebied

anticiperen

vooruitlopen op, zien aankomen

appreciëren

naar waarde schatten, op prijs stellen

arrogant(ie)

verwaan(heid)

autonomie

onafhankelijkheid, zelfbestuur

autoritair

niet-democratisch, zich baserend op macht

billijk

rechtmatig, rechtvaardig

boycot

het niet meer kopen van producten van een bepaald land, firma

censuur

toezicht door de overheid op drukwerk, toneel, film, … met de bevoegdheid om gedeelten daaruit te schrappen of te verbieden

circulaire

rondzendbrief

clausule

beperkende bepaling

collectief

gemeenschappelijk, gezamenlijk

commotie

beroering, opschudding, (nodeloze) drukte

compact

vast, dicht, ineengedrongen

competentie

bekwaamheid

confronteren

tegenover elkaar stellen

conjunctuur

niveau van de maatschappelijke welvaart, van de economische activiteit

consulent

deskundige raadgever

contraproductief

nadelig voor de productie

contrast

tegenstelling

contrasteren

een tegenstelling vormen

controverse

heftig meningsverschil, twistpunt, vaak pennenstrijd

controversieel

aanleiding gevend tot controverse

conventioneel

traditioneel

cruciaal

moeilijk, niet oplosbaar, een -e kwestie, van overheersende betekenis, kritiek, beslissend, doorslaggevend

cynisch, cynicus (-ci), cynisme

spottend lachend, met pijnlijk ongeloof in de oprechtheid of goede bedoelingen van de mensen en dat op een scherpe wijze laten blijkende

deadline

tijdslimiet

debacle

volledige ineenstorting (van een grote onderneming, rijk), volslagen mislukking

decreet

verordening, besluit van de overheid (voor een landsdeel)

deficit

het ontbrekende, tekort

delinquent

iemand die één of meerdere misdaden begaan heeft

demagogie

volksmennerij, volksmisleiding

detecteren

opsporen

devalueren, devaluatie

in waarde doen verminderen

diametraal

volgens de diameter, lijnrecht

dilemma

moeilijke keuze

disfunctioneel

niet op een normale manier werkend

diversiteit

verscheidenheid

effectiviteit

doeltreffendheid

effectief

werkelijk

efficiëntie

doelmatigheid

egocentrisch (-isme)

zichzelf als middelpunt zien

elementair

wat de eerste beginselen of grondslagen betreft

elitair

alleen bestemd voor een bevoorrecht deel van de maatschappij

eminent

uitstekend, voortreffelijk

empirisch

op ervaring berustend

entourage

omgeving

equivalent

tegenhanger, gelijkwaardige

escalatie

stapsgewijze verergering (van een conflict) tot men niet meer terug kan

essentie

de kern, het wezen

essentieel

wezenlijk, werkelijk

ethnisch

van de volkeren of rassen

evalueren

beoordelen

evaluatie

beoordeling

evenmeent

grootse gebeurtenis

evocatie

iets voor de geest roepen b.v. door beelden

expansie

uitbreiding

expliciet

uitdrukkelijk (>< impliciet : vanzelf eronder begrepen)

exponenteel

wat betrekking heeft op een wiskundig machtsgetal ; zeer veel vergrotend

facet

aspect, kant om iets te bekijken (figuurlijk)

fenomenaal

verbazingwekkend

fervent

vurig

fictief

niet werkelijk bestaand, verzonnen, denkbeeldig, hypothetisch

forfaitair

in een bedraag in één keer

formeel

uitdrukkelijk

fraude

bedrog in administratie i.v.m. gelden en belastingen of sociale wetgeving

functioneel

dienstig voor zijn functie

fundamentalist(isch)

extreem godsdienstige opvattingen

fundamenteel

wat de grondslag raakt, de basis van wat erop gebouwd is

fungeren

(waarnemend) dienst doen

fusioneren

een fusie, samensmelting aangaan

gadget

(eng.) klein, min of meer nutteloos voorwerp dat als souvenir, cadeautje, extra accessoire gebruikt wordt, snuisterij, hebbedingetje

gênant

hinderlijk, zo dt men er zich voor schaamt

gesofistikeerd

ingewikkeld, verfijnd

globalisering

het verschijnsel dat tegenwoordig veel nationale gebeurtenissen of evoluties samenhangen met wat er over de hele wereld gebeurt

goeroe

(geestelijke) leermeester, gezaghebbend leider

grosso modo

ruw geschat, door elkaar genomen, ongeveer

hallucinant

alsof je een hallucinatie (waanvoorstelling) hebt

harmonieus

in harmonie = overeenstemming

hiërarchisch

volgens rangorde

ideologie

geheel van ideeën aan de basis van een maatschappelijke of politieke strekking

idylle

schildering van omstandigheden die doen denken aan eenvoud, oprechtheid landelijk leven, verbondenheid met de natuur, vertedering

immens

heel groot

impasse

fig.: moeilijke situatie waar je niet uit kunt komen