H2 De rurale samenleving in de vroege middeleeuwen

Vergelijk vroegmiddeleeuws Europa en de Romeinse Rijk

EU:

• 90%+ bevolking bewerkt land

• Leven gedicteerd dr landbouwcyclus

• ! Controle over gronden => samenleving

• Regionalism + localisme

RR:

• - boeren in vroege ME

• RR: ook hoofdzakelijk landbouweconomie

• Ook onzeker leven vr landbouwers

• RR: steden centraal in economie

Demografie en landbouweconomie: de rol van klimatologische evolutie

Dark Ages Cold Period (300-700)

- 1,5 °C

+ neerslag -> overstromingen -> - oogst

700: => continentaal klimaat

Medieval Warm Period (900-1250)

+ 2°C: N-EU

Klimaat boven LT gemiddelde

12e E: Klimaatoptimum

Omschrijf de demografische evoluties binnen de rurale samenleving in de vroege middeleeuwen

Krimp (tot 700)

• Verlaten akkers (migratie?)

• 6e-7e E: Plaag -> W (builenpest)

Groei (700+)

• X continu (periodieke crises)

• Nieuwe gronden, uitbreiding, dichtere bewoning

• Bevolkingsconc.: =/= regionaal

• Migratie = Kl-schalig, landbouwgemeenschappen (milieu, oorlog, geweld) + Population displacement, interetnische geweld

Omschrijf de agrarische ontwikkelingen binnen de rurale samenleving in de vroege middeleeuwen

250-700:

• - bevolking, klimaat; instabiliteit, oorlog + geweld

=> - productie, verlaten gronden, - intensief, - veestapel

700+:

• Verspreiding betere landbouwtechnieken (watermolens, 3slagstelsel, zware asymmetrische ploeg)

=> Uitbreiding landbouwareaal (nieuwe gronden), + veeteelt (!schapen -> wol + textiel)

Omschrijf het belang van grondbezit binnen de rurale samenleving in de vroege middeleeuwen

Lordship:

• heerschappij over grond + mensen erop

• Sociale macht

• Aanwezig op alle niveaus (landheer / God)

• Machtsverhouding obv middelen (immobiel/mobeil, persoonlijk, dynamisch, precair)

• Macht laten gelden: bescherming, gunsten, wederkerigheid, straffen, status

Liber:

• zelfbeschikking, (wel vorm onderschikking => bescherming)

Servus

• Slaaf/halfvrije serf (grondgebonden)

Was het voordeliger om vrij of onvrij te zijn in de vroege middeleeuwen?

Vrijheid:

+ - gewelddadige dominantie

- Weergeld, Bestaansonzekerheid (X bescherming), - vrijheid (afdrachten)

Onvrijheid:

+ Meer bestaanszekerheid (bescherming), soms + autonomie + pol invloed (Ministerialen), mog zelfemancipatie

- Welzijn + bestaan in handen v heer

Beschrijf de evolutie in verhouding tegenover ‘slaven’ in de vroege middeleeuwen

Late oudheid +: X grschalig inzet -> slavenarbeid

• Verlieslatend (vral huishouden)

• 4e-5e E: + coloni d slaven

• Kerk: vrijlating christelijke slaven

Vroege ME: enkel EN + SCAND nog + dwangarbeid

• Buit bij raids

• Verkocht op markten

Wat zijn allodia?

Kl boerderij (beperkt grond, versnipperd, vrije boer + gezin), wijdverspreid, ongelijk verdeeld

Wat zijn domeinen?

Villa m gr hoeve, bijgebouwen, boerderijen, ++ grond (X altijd aaneengesloten)

1 grootgrondbezitter (k ++ domeinen bezitten) (= vorst, edel, abdij, bisschop,…) (bezit ook mensen op grond)

8e E: intensievere exploitatie (hofstelsel)

Wat zijn hofstelsels?

Late ME: bipartite scheiding

1  Hoeves (eigen onderhoud)

• =/= gr (voldoende vr levensonderhoud)

• X/1/2 vrije boer woont + bewerkt (pacht/korveeën)

2  Uitbatingscentrum (opbrengsten -> domein)

• Centrale boerderij m voorzieningen

• ++ grond

Polyptieken

X uniform systeem

X autarkisch systeem

Beperkte verspreiding (7e E: Merovingische kroondomeinen => 8e E: bloei)

Omschrijf de rurale bewoning in de vroege middeleeuwen

V ME: - villae (hergebruik: abdijen) 

=> dorpen

• kl gemeenschappen

• ook vrije boeren

• 8e E: kristallisatie 

  • rond kerk + kerkhof (binnen muren? vgl ROM)

  • Simpele behuizing (sunken houses)

  • Gr hallen (gem gebruik)