anatomie: buiten - en middenoor (HC1)

anatomie

structuren en bouw van organen

fysiologie

werking van organen

systemen oor

• centraal auditief systeem: WAAR? hersenstam en hersenen

• perifeer auditief systeem: WAAR? oor en gehoorzenuw (oranje)

indeling oor

• uitwendig-/ buitenoor

• middenoor

• binnenoor/ cochlea

• n. cochlearis

onderdelen oor

gehoorbeentjes/ gehoorbeenketen:

• hamer/ malleus

• aambeeld/ incus

• stijgbeugel/ stapes

os temporale

buis van Eustachius/ tuba auditiva

cochlea

ovaal en rond venster

os temporale: onderdelen en synoniem

= slaapbeen

1. squameuze deel

2. mastoidaal deel

3. tympanisch deel

latijn: meatus acousticus externus (ma externus)/UGG

begin van tympanisch deel: porus acusticus externus

4. petreuze deel = os petrosum = rotsbeen

• middenoor

• binnenoor

• meatus acousticus internus en prous acusticus internus

doorgang

schedel: botten

• schedelbeenderen: contact met hersen(vliezen)

• gelaatsbeenderen: geen direct contact met hersenen

schedelbeenderen

gepaarde botten:

• osso temporalia

• osso parietalia

enkelvoudige botten:

• os frontale

• os occipitale

• os sphenoide

• os etmoidale

bot

indeling buitenoor

• uitwendige gehoorgang (UGG)

• oorschelp/ pinna: uniek, zoals vingerafdruk

oorlel: vet + huid

grillig kraakbeen

onderdelen en functie oorschelp 

functie: beperkt

• bescherming UGG en diepere structuren

• beperkte rol bij geluidsopvanging—> reflecties van hoge tonen (voornamelijk spraak)

• esthetisch

UGG: synoniem, waar en delen

SYNONIEM: meatus acusticus externus

WAAR? van oorschelp naar trommelvlies

delen: 

1. lateraal: kraakbenig deel

• beweegbaar: inspectie achter - boven trekken

—> dikkere huid, bind-& vetweefsel: geen pijn bij aanraking

2. mediaal: korter benig deel

• niet-vervormbaar

• nauwer: vreemde VW = corpus alienum=> huisarts ipv zelf eruithalen—> wegduwen

UGG breedte

UGG breed—> vernauwing—> verbreding net voor TV (waterophoping)

• verwijding —> mond openen

• vernauwing—> mond sluiten

craniale zenuwen 

= hersenzenuwen

= zenuwen in paar (1 aan elke kant) die hoofd en nek aansturen, aangeduid door een romeins cijfer

8e zenuw (VIII): n. vestibulocochlearis

zenuwen

bundels van axonen

axonen

dunne uitlopers van zenuwcellen (neuronen) die elektrische impulsen geleiden en essentieel zijn voor de communicatie binnen het zenuwstelsel

innervatie UGG

vanuit verschillende craniale zenuwen

vb.: hoestreflex

prikkeling UGG bij aanraking (oorstokje…) => nervus vagus geactiveerd

innervatie oorschelp

vanuit verschillende craniale zenuwen en ruggenmergzenuwen

vb.: oor is zelfreinigend

functie UGG

• oorschelp vangt geluid op en UGG geleidt geluid onveranderd naar TV, behalve spraakfrequenties (1 000 - 3 500Hz)—> resonantiefrequentie van UGG = 2700 Hz=> versterking 10 dB= cruciale frequentie voor medeklinkers waar te nemen

• bescherming tegen beschadiging—> tragus, haren aan ingang, gebogen vorm en trechtervormige vernauwing, cerumen

oorsmeer: waar, samenstelling en functie

WAAR? In UGG—> talg- en cerumklieren in kraakbenig deel

SAMENSTELLING: complex om bacteriën tegen te werken

FUNCTIE:

• bescherming UGG tegen infecties

• bescherming tegen vocht (waterafstotend)

veel variatie: productie, consistentie, kleur—> ras, geslacht, leeftijd

gehoorvlies—> volledige afsluiting UGG door cerumenophoping  = cerumenprop

anatomie middenoor

• Trommelvlies (TV)

• trommelholte = cavum tympani

• gehoorbeentjes (3)

• middenoorspiertjes

m. tensor tympani

m. stapedius

• buis van Eustachius/ tuba auditiva

• mastoïd

trommelvlies: wat, delen

WAT? dun glanzend parelgrijs membraan met een doorschemering door luchthoudende trommelholte (conisch/ kegelvormig)

delen: 

1. pars flaccida = schrapnellmembraan

slapper—> ongestructureerde bouw van middelste laag (enkel huid-slijmvlieslaag)

2. pars tensa: gespannen deel

pars tensa

1. buitenste laag: huidlaag continu met huid benig UGG

2. middenste laag: bindweefselvezel loopt door tot annulus fibrocartilagineus, waarmee trommelvlies in een richeltje ligt in benig UGG=> stevigheid en elasticiteit van membraan

3. binneste laag: slijmvlies = slijmvlies trommelholte

oriëntatiepunten TV

Umbo = eind hamersteel

Manubrium = rest hamersteel

Processus brevis = prominent lateraal uitsteeksel hamerhals

 

2 horizontale ligamenten = grens Pars tensa en Pars flaccida

- ligament mallei anterieur

- ligament mallei posterieur

Lichtreflex: voor – onder, enkel bij normale stand en consistentie TV

4 kwadranten pars tensa

adhv umbo en hamersteel: Voor-achter (lijn hamersteel), onder-boven (lijn umbo)

1.       Achter – boven

2.       Voor – boven

3.       Achter – onder

4.       Voor - onder

trommelholte: wat en 3 delen

= lucht gevulde holte bekleed met dun laag slijmvlies

3 delen: 

1. epitympanum

2. mesotympanum

3. hypotympanum

epitympanum

= koepelholte (atticus)

= grootste deel met hamer en aambeeld

mesotympanum

achter TV

bestaat uit: 

• lange incusbeen en stapes

• 2 middenoorspiertjes: 

• mediale wand: ovaal venster, rond venster en cochleawinding

hypotympanum

niveau onder gehoorgang

• connectie Buis van Eustachius

• geen structuren

• trilharen

• sereuze en muceuze klieren

kinderen meer muceuze klieren, ouderen meer sereuze klieren

sereuze klieren

= klieren die waterige, eiwitrijke vloeistof produceren die helpt bij spijsvertering en andere lichaamsfuncties

vb.: speekselklieren en zweetklieren

muceuze klieren

= klieren produceren dikke, kleverige vloeistof (slijm) om delen van het lichaam te beschermen en te bevochten, zoals luchtwegen en spijsverteringskanaal

vb.: klieren in neus en keel

hamer

= malleus

• steel (umbo -manubrium) in TV

• hals opgehangen met 2 horizontale ligamenten

• kop ligt in het epitympanum en articuleert met de incus

stijgbeugel

= stapes

Bestaat uit: hoofd, hals, voorste en achterste tak en voetplaat/ basisplaat

• Hoofd articuleert met aambeeld

• Hals aanhechtingspunt voor spier van de stijgbeugel (musculus stapedius)

• voetplaat is met een ligament in het venster opgehangen

middenoorspiertjes

• m. stapedius

• m. tensor tympani

bevestigd aan gehoorbeenketen en regelen stijfheid

—> contractie spiertjes wordt de beweeglijkheid van de beentjes onderdrukt en worden te grote uitwijkingen van TV bij zee harde geluiden voorkomen.

musculus stapedius: waar, wat en functie

WAAR? van achterwand middenoorholte naar de kop van stapes

= kleinste spier menselijk lichaam

FUNCTIE

• stabilisatie stapes

• stapediusreflex

stapediusreflex

regulatie van de beweging van de stapes—> m. stapedius samentrekt, trekt die de stapes weg van het ovale venster=> amplitude van trillingen naar binnenoor vermindert

= geluidsdempend effect van +- 15dB voor lage frequenties (praktisch verwaarloosbaar)

= bescherming gehoor tegen overmatige stimulatie, vooral bij luide geluiden

=> stapediusreflexmetingen

m. tensor tympani: waar, functie en samenwerking

WAAR? van mediale wand middenoorholte naar hals van de hamer

FUNCTIE: tympanisch reflex bij geluidsstimulus > 85 dB

spier trekt samen = hamer opgetrokken richting mediaal=> opspanning TV=> kleine demping van geluid

vb.: kauwen voedsel

SAMENWERKING: m. stapedius

buis van Eustachius: wat, waar en delen

= tuba auditiva

WAAR? zandloperige verbinding tussen middenoor en neus-keelholte

WAT? bekleed met trilhaarepitheel zoals hypotympanum en laterale opening = anterieure wand middenoor

2 DELEN:

1. benige deel in rotsbeen (os temporale)

2. kraakbenige deel verbonden met schedelbasis

buis van Eustachius opening

OPENING:

• laterale opening = anterieure wand middenoor

• mediale opening = laterale wand nasofarynx

buis van Eustachius: open-gesloten

gesloten: in rust=> geen ziektemakende organismen en ongewenste stoffen vanuit keel in middenoor terecht

kraakbenig deel open—> spieren rond buis aan- en ontspannen=>

• passief: luchtdruk rond hoofd verlaagt vb.: bij duiken, dalen van een vliegtuig

• actief: bij slikken, kauwen, geeuwen en spreken

Buis van Eustachius: functie

doel openen van de buis:

• drainage: afvoer van secreet van middenoor (oa vocht/ slijm)

• beluchting middenoor: lucht in middenoorholte en mastoïdcellen verversen

• drukregulator: over-/ onderdruk in middenoor opheffen zodat luchtdruk in middenoor in evenwicht blijft met buitenlucht (niet het geval bij verkoudheid)

mastoïd: waar, wat

WAAR? in processus mastoideus os temporale

WAT? botuitsteeksel net achter het oor = preus bot met luchtholtes
BESTAAT UIT: uitgebreid, samenhangend celsysteem gevuld met lucht:

• kleine mastoïdcellen

• antrum (mastoideum) = communiceert met cavum tympani

mastoïd: doorgang, weetjes en bovenbegrenzing

via doorgang (aditus ad antrum) in verbinding met trommelholte

• bekleed met eenlagig plat epitheel

• bij geboorte is luchtholte in mastoïd niet aanwezig

• pneumatisatie van 2e-12e levensjaar, ster variërend

tegmen tympani = bovenbegrenzing van mastoïdcelsysteem

aditus (toegang, ingang) ad antrum mastoideum

= kort benig kanaal tussen middenoor en antrum mastoideum

(zie ook n. facialis en chorda tympani)

2 grote assen in middenoor

• geluid (rood)

• verluchting (blauw)

fysiologie middenoor

• transformatorfunctie

• beluchting

• drainage en afweer

synoniem transformatorfunctie en 3 mechanisme om het te bekomen

= impedantie-aanpassing

• oppervlakte verschil TV en stapesvoetplaat

• hefboomwerking gehoorbeenketen

• selectieve overdracht op ovale venster

transformatorfunctie

functie middenoor: geluidsoverdracht van lucht (UGG) naar vloeistof (cochlea) efficiënt maken

voorbeeld transformatorfunctie

geluidsenergie wordt gereflecteerd door wateropp.

0,1% doorgegeven = 30dB demping

transformatorfunctie: impedantie-aanpassing

=middenoor overbrugt verschil in akoestische impedantie tussen lucht en vloeistof 

—> drukverhoging met 33,6 dB

impedantie = weerstand tegen verandering van toestand

• impedantie lucht: klein

• impedantie vloeistof: groot

oppervlakteverschil TV - stapesvoetplaat

grotere opp, minder grote kracht

kleinere opp, kunt verder met zelfde kracht—> hogere druk

oppverschil TV en stapesvoetplaat = 60/3 mm²= 20: 20 log(20)=> 26dB versterkt = meest verantwoordelijk voor transformatie

hefboomwerking

hamer en incus gefixeerd op de verbinding tussen malleus en incus=> rotatiebeweging tussen malleus en stapes

De hamer is een langer deel dan het aambeeld=> werking hefboom: kleine beweging hamer levert grotere kracht op bij stijgbeugel=> 20 log(1,2)=> 1,6 dB versterking

conische vorm van TV

=> drukverhoging met factor 2: 20log (2) = 6dB

in totaal: geluidsdruk met 33,6 dB versterkt

extra verzwakking

stapesvoetplaat dekt ovale venster niet af en als het ronde venster direct aan lucht is bloodgesteld

=> drukken in scalae tegen elkaar gericht

=> basilaire membraan kan niet bewegen

=> geen lopende golf die noodzakelijk is voor signaaloverdracht

=> 20 dB meer verzwakking, in totaal: 50 dB

zuigermechanisme

= stapes in ovale venster heen en weer

ronde venster beweegt in tegenfase—> cochleavloeistof is niet-samendrukbaar

beluchting

ieder luchthoudende holte in lichaam moet een verbinding/ beluchting hebben met buitenwereld

verbinding buitenwereld (neusholte) - binnenwereld (middenoorholte) = buis van Eustachius

functie Buis van Eustachius

• ventilatiefunctie

=> gelijke luchtdruk in middenoorholte en buitenlucht

—> middenoorslijmvlies neemt zuurstof op waardoor er altijd een zuurstoftekort dreigt te zijn

vb.: bij een oorontsteking: vocht uit middenoorslijmvlies=> bewegen TV en gehoorbeentjes niet goed=> licht gehoorverlies

buis van Eustachius normaal gesloten

—> vermijding autofonie

—> vermijding van indringen van vloeistoffen vanuit keel (vooral baby’s) en ziektemakende organismen

drainage

slijmvlies van middenoor en buis Eustachius=> afvoer van geproduceerd secreet naar neuskeelholte

bij secreetholte: problemen in geleidingsfunctie

afweer

secreet en slijmvlies: afweerfunctie tegen opstijgende infecties uit neuskeelholte

tubogene

opstijgend