levensbeschouwing belangrijke begrippen

begrippen hoofdstuk 7 (waarderen)

Cultuurscheppend wezen

de mens is een cultuurscheppendwezen, een wezen dat cultuur schept, cultuur omvat bijna alles wat
door mensen is bedacht, gezegd, gedaan of gemaakt, alles wat op een of andere manier door
mensen is voortgebracht of geschapen

Cultuur – Natuur

cultuur is het tegendeel van natuur
cultuur is altijd kunstmatig en niet van nature gegeven

Cultuur

cultuur: term voor de algemene gebruiken, normen en waarden van een bepaalde groep mensen.

Civilisatie

civilisatie: groep mensen met zelfde manier van omgang met elkaar

Beschaving

beschaving: een groep mensen met dezelfde gebruiken, normen en waarden.

Etnologie en culturele antropologie

de studie naar een bepaalde cultuur

Cultuurfilosofie en de vragen van de cultuurfilosofie

filosoferen over cultuur en vragen dingen zoals:
Wat zijn de voorwaarden die cultuur mogelijk maakt en wat beweegt on mensen ertoe om onszelf
te cultiveren. (Meer voorbeelden van vragen pg 123)

Cultuurkritiek

een beargumenteerde afwijzing van een bepaalde cultuur of sommige aspecten daarvan, vanuit een
opvatting over hoe het anders en beter zou moeten.

Milieufilosofie

het bestuderen van de houding van de mens tegenover de natuurlijke leefomgeving

Ecologie

de studie van natuurlijke leefmilieus, al dan niet in relatie met de mens

Instinct

angeboren/overgeërfde gedrag

Rede/ratio

menselijk denkvermogen

Animal rationale

rationeel dier, die dat zelf dingen kan bepalen, met deze term wordt de mens aangeduid

Nature – nurture

nature: aangeboren
nurture: aangeleerd

Sociobiologie

doet onderzoek naar gedrag van dieren en mensen door te kijken naar evolutie

Drie domeinen van cultuurscheppende activiteit

1 ontwikkeling van technische vaardigheden om dingen te maken 2 het scheppen en gebruiken van taal en tekens om te communiceren en kennis op te doen 3 het scheppen van waarden om houvast en richting te geven aan het leven

Techniek

tot de producten van de techniek behoren alle materiële, tastbare dingen die niet kant-en-klaar door
de natuur zijn voortgebracht, maar door mensen doelbewust zijn vervaardigd

Technologie

de leer van de techniek

Cultuurteken

teken dat door de mens ins bedacht en onderling een betekenis is afgesproken

Teken en betekenis

teken: iets dat je kan waarnemen met je zintuigen (bijv. zien horen voelen ruiken) dat een diepere
betekenis heeft dan alleen de zintuigelijke waarneming. (betekenis kan per cultuur verschillen)
Bijv. Iemand zwaait met zijn hand (zintuigelijk gaat een hand heen en weer) dat betekent dat je
iemand groet/afscheid neemt van iemand.

Signalen

tekens die als tekens worden bedoeld.
(als iemand zwaait met zijn hand omdat diegene zich verbrand heeft is het niet bedoeld als teken
dus geen signaal)

Icoon

er is sprake tussen het teken en wat ermee wordt bedoeld.

Pictogram

iconen (mannetje/vrouwtje op wc deur)

Symbool

relatie tussen teken en wat ermee bedoeld wordt.
Rood en groen op stoplichten zijn symbolen. Maar het poppetje erin is een icoon

Symbolisme

het gebruik van symbolen

Levens- en wereldbeschouwing

de ideeën over mens en wereld

Waarde

iets heeft waarde voor je als het een voorwerp is dat je wil hebben en/of behouden (vb: gezondheid, geluk, comfort en vrijheid)

Norm

middel om een bepaalde waarde te bereiken.
Hierbij wordt met waarde levensdoel bedoeld
bijv. Als je een goede gezondheid (levensdoel/waarde) wil dan eet je gezonder of ga je sporten
(middel/norm)

Subcultuur

groep met eigen andere waarden dan de dominante cultuur

Europacentrisme

neiging om de hele mensheid te bekijken met de westerse cultuur als middelpunt (vb van etnocentrisme)

Etnocentrisme

de hele mensheid wordt beoordeeld vanuit de waarden van het eigen volk of de eigen natie

Antropocentrisme

het zodaning centraal stellen van de waardenvan de mensen

Fundamentalisme

fundamentalisme: berust op de vaste overtuiging van de waarheid van een bepaalde
wereldbeschouwing en de ongevoeligheid voor tegenargumenten.
Dit kan leiden tot fanatisme

fanatisme

hartstochtelijk geloof in de eigen waarden.

absolutisme

Absolutisme: de opvatting dat de eigen waarden absoluut en onwrikbaar zijn, omdat ze zijn
verankerd in een onveranderlijke wereldorde.

Relativisme

de opvatting dat de waarden van alle (sub)culturen in het beginsel evenveel bestaansrecht hebben,
omdat er geen universele maatstaf bestaat waarmee ze onderling kunnen worde vergeleken.

Universalisme

de opvatting dat bepaalde morele of politieke waarden boor alle mensen en culturen moeten
gelden. (bijv mensenrechten)

Pluralisme

pluralisme: binnen een samenleving moeten meerdere (sub)culturen vrijelijk naast elkaar kunnen
bestaan

uniformiteit

uniformiteit: iedereen moet zich aan 1 dominante cultuur aanpassen

Multiculturele samenleving

samenleving waarin meerdere (sub)culturen vrijelijk naast elkaar bestaan