Je lichaam werkt H8 biologie Repetitie begrippen

alle begrippen leren

ademcentrum

deel van je hersenen dat de ademhaling regelt; impulsen vanuit de koolstofdioxide zintuigcellen worden er verwerkt en het verstuurt impulsen naar de tussenribspieren en middenrifspieren

ademfrequentie

het aantal ademhalingen per minuut

ademhalingsstelsel

bestaat uit de organen luchtpijp, bronchiën en longen en heeft als functie zuurstof opnemen uit de lucht en koolstofdioxide afgeven aan de lucht

ademvolume

de hoeveelheid lucht in liters die je per minuut kunt in- en uitademen

aders

bloedvaten die het bloed van de organen terugvoeren naar het hart

aorta

grootste slagader; voert zuurstofrijk bloed vanuit de linkerkamer in de richting van alle organen, behalve de longen

AV-knoop

groep cellen die de impulsen vanaf de boezems opvangt en vertraagd doorgeeft aan de harttussenwand

bloedcellen

zitten in je bloed; er zijn rode en witte bloedcellen

bloeddruk

kracht waarmee bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt

bloedplasma

lichtgele vloeistof in je bloed; hierin zitten onder andere voedingsstoffen en afvalstoffen opgelost

bloedvatenstelsel

bestaat uit de organen hart en bloedvaten en heeft als functie het vervoeren van stoffen naar en van alle organen in je lichaam

boezems

twee bovenste ruimten in je hart

borstademhaling

ribademhaling, het bewegen van je ribben om te ademen

bovendruk

de bloeddruk die ontstaat bij het samentrekken van de kamers; dit is de grootste druk

bronchiën

vertakkingen van de luchtpijp

buikademhaling

middenrifademhaling, het bewegen van je middenrif om te ademen

celkern

bevat het DNA en regelt alles wat in de cel gebeurt

celmembraan

buitenkant van een cel; laat stoffen passeren en zorgt voor contact met de omgeving

cytoplasma

water met opgeloste stoffen in een cel

elektrocardiogram (ecg)

hartfilmpje; een grafiek van de elektrische spanning van het hart, gemeten tijdens verschillende fasen van de hartslag

endoplasmatisch reticulum

transportkanalen in de cel voor het vervoeren van eiwitten

energie

heb je nodig voor levensprocessen, activiteit en om warm te blijven; energie komt vrij bij de verbranding van energierijke voedingsstoffen zoals glucose

gaswisseling

uitwisselen van gassen, bijvoorbeeld tussen lucht en bloed

glucose

belangrijkste energierijke voedingsstof voor de verbranding

grote bloedsomloop

bloed stroomt vanuit de linkerkamer, via een orgaan, naar je rechterboezem; de functie is onder andere het afgeven van zuurstof aan de cellen en het opnemen van koolstofdioxide

haarvaten

kleinste soort bloedvaten; hier gaan stoffen in of uit het bloed

hartkleppen

kleppen tussen boezems en kamers; voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de boezems

hartslag

pompbeweging van het hart: boezems trekken samen – kamers trekken samen – hartpauze

hartslagfrequentie

het aantal hartslagen per minuut

harttussenwand

verdeelt het hart in een linker- en een rechterhelft

hemoglobine

ijzer bevattende stof in de rode bloedcellen; zuurstof hecht zich in je longen aan hemoglobine, in je andere organen laat zuurstof weer los

holle aders

twee grote aders die zuurstofarm bloed uit de andere aders naar de rechterboezem voeren

kamers

twee onderste ruimten in je hart

kleppen

voorkomen dat bloed terugstroomt; ze zitten in veel aders en in en bij het hart

koolstofdioxide

afvalstof van de verbranding van glucose; je geeft het af aan de lucht

koolstofdioxide-zintuigcellen

zintuigcellen in je bloedvaten die gevoelig zijn voor veranderingen van het koolstofdioxidegehalte van het bloed

kransaders

aders die zuurstofarm bloed van het hart zelf naar een holle ader vervoeren

kransslagaders

slagaders die het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen voorzien

longader

ader die zuurstofrijk bloed van de longen naar de linkerboezem voert

longblaasjes

blaasjes aan het einde van de luchtpijptakjes; hier vindt de opname van zuurstof en de afgifte van koolstofdioxide plaats

longen

in je longen gaat zuurstof vanuit de lucht in je bloed en koolstofdioxide vanuit je bloed naar de lucht

longslagader

slagader die zuurstofarm bloed vanuit de rechterkamer naar de longen voert

luchtpijp

adembuis, is verstevigd met kraakbeenringen

lymfe

vloeistof in de lymfevaten

lymfeklier

hier komen een aantal lymfevaten bij elkaar; ze bevatten veel witte bloedcellen

lymfeknoop

ander woord voor lymfeklier; zie bij ‘lymfeklier’

lymfevaten

buisjes die de overtollige weefselvloeistof uit de weefsels wegvoeren

lymfevatenstelsel

orgaanstelsel dat bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren; het zorgt dat weefselvloeistof terug in de bloedbaan komt en dat ziekteverwekkers bestreden worden

middenrifademhaling

buikademhaling, het bewegen van je middenrif om te ademen

mitochondrium (mitochondriën)

‘energiecentrale’ van een cel; het organel waarin de verbranding van glucose plaatsvindt

organel

onderdeel van een cel met een bepaalde functie

receptoren

structuren met verschillende vormen op een celmembraan; op deze plaats kunnen hormonen zich hechten aan een cel

restvolume (Vrest)

hoeveelheid lucht die altijd in je longen achterblijft

ribademhaling

borstademhaling, het bewegen van je ribben om te ademen

ribosomen

organellen die eiwitten maken

rode bloedcellen

cellen in het bloed die zuurstof vervoeren

rustvolume (Vrust)

hoeveelheid lucht die je in rust uit- en inademt

sinusknoop

groep cellen op de rechterboezem waarin de impulsen voor het samentrekken van het hart ontstaan

slagaderkleppen

kleppen aan het begin van de longslagader en de aorta; ze voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de kamers

slagaders

bloedvaten met dikke, gespierde wanden, die bloed van het hart naar de organen voeren

slijmcel

cel in slijmvlies; produceert slijm

spirogram

grafiek van het ademvolume dat tijdens een longfunctieonderzoek met een spirometer is gemeten

totale longvolume (TLC)

maximale hoeveelheid lucht die in je longen kan zitten; restvolume en vitale capaciteit samen

trilhaartjes

deel van trilhaarcel; transporteert slijm met stofdeeltjes naar de keelholte

uitscheidingsstelsel

bestaat uit onder andere nieren en blaas; de functie is het verwijderen van afvalstoffen en overtollige stoffen uit het lichaam

verbranding

afbreken van glucose in aanwezigheid van zuurstof; het levert een cel de benodigde energie: glucose + zuurstof → koolstofdioxide + water + energie

verteringsstelsel

bestaat uit onder andere slokdarm, maag en dunne en dikke darm; de functie is het kleiner maken van grote voedingsstoffen, zodat ze in het bloed kunnen worden opgenomen

vitale capaciteit (VC)

hoeveelheid lucht die je maximaal uit kan ademen na een diepe inademing

water

afvalstof van de verbranding van glucose; je scheidt het uit via urine, door zweten en uitademen

weefselvloeistof

vloeistof die rond je cellen stroomt; je cellen nemen zuurstof en voedingsstoffen op uit de weefselvloeistof en geven er koolstofdioxide en andere afvalstoffen aan af

witte bloedcellen

cellen in je bloed die ziekteverwekkers bestrijden

zenuwstelsel

bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen; de functie is het aansturen en laten samenwerken van je organen

zuurstof

gas in de lucht die je inademt; is nodig voor de verbranding van glucose