HO9

positieveld

het geheel van sociale posities waarmee regelmatig wordt samengehandeld

rollenstel

het geheel van rollen dat de focuspersoon in een positieveld te spelen heeft

positieset

verzameling van posities die een individu regelmatig inneemt tijdens een bepaalde levensfase

toegeschreven positie

een positie die een individu zonder eigen inspanningen bekleedt door zeker biologische of biografische kenmerken

verworven positie

een positie die een individu bekleed op grond van individuele inspanningen

rolhandelen

de verwachtingen vanuit een tegenpositie over het handelen van een positiebekleder

rolattributen

de verwachtingen over et uiterlijk en het ‘karakter’ van positiebekleders

verwachtingsverwachtingen

men verwacht als positiebekleder bepaalde verwachtingen van de andere positiebekleders met wie men samenhandelt

• moet-verwachtingen

• plichtverwachtingen

• kan-verwachtingen

moet-verwachtingen

de naleving wordt formeel of juridisch gesanctioneerd

plichtverwachtingen

naleving heeft relatief sterke informele sanctie als sociale mijding, of in het positieve register, een grote sociale waardering

kan-verwachtingen

naleving heeft positieve informele sancties, is een extra maar niet nodig

excuusregelingen

ingeburgerde ‘verklaringen’ die het momentaan niet inlossen van een verwachting op een sociaal aanvaarbare manier verontschuldigen

normatieve verwachting

bij overtreding is er geen leerbereidheid en wordt er vastgehouden aan de verwachtingen

cognitieve verwachting

bereidheid om uit haar overtreding te leren en de verwachting bij te stellen

rolambivalentie

het bestaan van tegenstrijdige normatieve verwachtingen binnen één enkele rol, horend bij één enkele sociale positie

rollenincongruentie

het bestaan van tegenstirjdige verwachtingen die samenhangen met verschillende rollen

rollenconflict

een relatief duurzame, niet gemakkelijk op te lossen situatie van rollenincongruentie

• intern rollenconflict

• extern rollenconflict

intern rollenconflict

bekleder van één positie ziet zich geconfronteerd met onderling tegenstrijdige verwachtingen van de kant van twee of meer positiebekleders binnen één positieveld

extern rollenconflict

tegenstrijdige verwachtingen of rollen die horen bij twee posities in twee positievelden

role taking

opnemen van een geïnstitutionaliseerde rol die hoort bij een positie

role making

het actief definiëren en vormgeven van een rol door een individuele positiebekleder

eigen rolopvatting

de individuele interpretatie door een positiebekleder van verwachtingen vanuit de tegenpositie

alter-rol-opvatting

de individuele interpretatie van de algemen verwachtingen tegenover de ander met wie men samenhandelt

dramaturgisch perspectief

theaterbenadering op het spelen van sociale rollen

façade

geheel van expressieve elementen die de rol belichamen

persoonsverwachtingen

verwachtingen over iemands zelf of individualiteit

primaire groepen

groepen waarbinnen primaire, persoonlijke relatie domineren

secundaire groepen

groepen waarbinnen secundaire, onpersoonlijke relaties overheersen

primaire relaties

sterke sociale bindingen met persoonlijk en affectief karakter

tentatief proces

opvattingen over eigen rol steeds toetsen aan de hand van reacties tegenposities

positiesegment

verhouding tussen focuspositie en één bepaalde tegenpositie