AARD: examen december

Hoe komt het dat de temperatuur steeg bij de vorming van de aarde?

1. Elke inslag van meteorieten voegde warmte toe, zoals een ijzeren plaat opwarmt door er met een hamer op te slaan.

2. Door massatoename werd de zwaartekracht groter, waardoor toenemende druk binnenin meer warmte vrijmaakte, zoals de lucht in een fietspomp opwarmt.

3. Radioactiviteit in de aarde wekte warmte op.

Hoe worden silicaten gevormd?

Silicaten vormden twee schillen: de zwaardere magnesiumrijke silicaten vormen de mantel, een zeer dikke laag rond de kern, terwijl de lichtere aluminiumrijke silicaten naar de oppervlakte dreven en de dunne korst vormden.

Met wat is het oceaanwater aangereikt?

1. CO₂ dat erin opgelost is.

2. Stoffen die via rivieren vanaf de continenten worden aangevoerd.

3. Stoffen die via de oceaanbodem in het water terechtkomen.

4. Komeetmateriaal.

Welke kenmerken zijn typisch voor de oceanische korst (O) en welke voor de continentale korst (C)?

O:

1. Basalt

2. Warmer

3. Sterk

4. Dun tot zeer dun

5. Jong, maximum 20 miljoen jaar

C:

1. Graniet

2. Kouder

3. Broos

4. Dik

5. Ouder dan 600 miljoen jaar

De aardplaten (platentektoniek) verplaatsen zich op twee manieren. Welke?

1. Verticale beweging van de aardkorst: bvb Scandinavië, waar de aardkorst stijgt doordat het ijs wegsmelt.

2. Horizontale beweging van de aardkorst: bvb Yellowstone, waar de platen zich verplaatsen door de warmte in de mantel.

Convectie

Verplaatsing van warmte en materie door temperatuurverschillen.

Hotspot

Plaats waar magma zich een weg naar boven baant.

Lithosfeerplaten

Deel van de buitenste vaste schil van de aarde, bestaande uit de korst en het vaste gedeelte van de asthenosfeer.

Opbouwende plaatrand  

Komt voor bij platen die van elkaar weg bewegen, waardoor nieuwe korst kan worden gevormd.

Waar zijn de zwaarste aardbevingen? Verklaar!

De zwaarste aardbevingen vinden plaats waar de meeste verplaatsingen voorkomen. Hier komt de meeste energie vrij, wat leidt tot de zwaarste schokken met de hoogste cijfers.

Afbrekende plaatrand

Komt voor bij platen waarvan de ene onder de andere schuift, waardoor deze verdwijnt.

Plooiingsgebergte

Door het botsen van twee platen worden de gesteentelagen opgeheven en geplooid tot een gebergte.

Subductie

Het verdwijnen van een oceanische plaat onder een andere lithosfeerplaat in de asthenosfeer.

Trog

Langgerekte diepte, meestal aan de rand van de oceaan

Wat is de motor van de plaatbewegingen?

De zwaartekracht.

Wat is de accretietektoniek?

De kernen van de continenten bestaan uit oude schilden (cratons), maar de randen zijn opgebouwd uit schilfers lichte korst. Deze schilfers hebben zich over grote afstanden verplaatst en zijn aan elkaar ‘gelast’. Op deze lasnaad bevinden zich gebergten die zijn ontstaan uit samengeperste zeesedimenten, zoals de Alpen, Pyreneeën en de Himalaya.

Yellowstone

Sputterende hotspot onder een continentale plaat.

Hawaï

Hotspot onder de transportband van een oceanische plaat.

Marianentrog

Afbrekende rand tussen oceanische platen.

Himalaya

De gestorven oceaan (Tethyszee) door het indrukken van het Indische subcontinent op het Euraziatische continent.

San Andreasbreuk

Transforme plaatrand aan de westkust van de VS

Transforme plaatrand

Wanneer twee platen langs elkaar schuiven; er wordt geen korst gevormd en er verdwijnt ook geen korst

Gevolgen van de platentektoniek

1. Gebergtevorming

2. Vulkanen

3. Aardbevingen

Lava

Magma dat aan de oppervlakte komt.

Magma

Vloeibaar gesteente in de aardbol.

Schildvulkaan

Afgeplatte, uitgestrekte vulkaan.

Stratovulkaan

Kegelvormige vulkaan opgebouwd uit lagen.

Epicentrum

Plaats op het aardoppervlak net boven het hypocentrum

Hypocentrum

Plaats waar de aardbeving begint in de aarde.

Seismograaf

Toestel om de kracht van de aardbeving te meten.

Tsunami

Vernietigende vloedgolf

Waar liggen de gebergten volgens de platentektoniek?

Gebergten liggen waar de plaatranden convergeren.

Hoe wordt de sterkte van aardbevingen gemeten?

Met een magnitude op de schaal van Richter.

Een rits

een oceanische breukstructuur waar het vulkanische materiaal op de oceaanbodem vrijkomt. Het vulkanisch materiaal kan zich op sommige plaatsen zo hoog opstapelen dat het boven het wateroppervlak uitsteekt en eilanden vormt.

Waar bevinden zich de jongste lagen van de oceaanbodem?

Het dichtst bij de ruggen.

Waar bevinden zich de oudste lagen van de oceaanbodem?

Het verst verwijderd van de ruggen.

Wat toont de ligging van de oudste en de jongste oceaanbodems aan op onze aarde?

Dat er voortdurend nieuw materiaal aangemaakt wordt in de ruggen of ritsen.

Waar komen de mid-oceanische ritsen (of ruggen) boven het zeeniveau uit?

In IJsland, de Azoren, Ascension, …

Welke drie krachten spelen een belangrijke rol bij de platentektoniek?

1. Mantelsleurkracht of de convectiecel.

2. Zwaartekracht als motor.

3. Trogzuigkracht.