microbiologie

namen, termen etc.

sterilisatie

het doden van alle levensvatbare cellen in een medium

inhibitie

limiteren van de microbiële groei

decontaminatie

behandeling van een voorwerp waardoor het veilig wordt te hanteren

desinfectie

richt zich op her doden van alle pathogenen, niet zozeer alle MO

D-waarde (decimale reductietijd)

tijd nodig om 90% van de MO in een suspensie te doden bij een bepaalde temperatuur

Z-waarde

toename in temperatuur om de D-waarde op 1/10 van zijn oorspronkelijke waarde te brengen

pasteurisatie

sterilisatie bij lagere temperaturen (70-90°C) om het aantal MO (in een hittegevoelige vloeistof) te reduceren, vnl. pathogenen

MIC (Minimale inhibitie concentratie)

minimale concentratie van een antibioticum (bepaald via een dilutietest) waarbij de MO worden geïnhibeerd

MBC (Minimale bacteriocidale concentratie)

concentratie van een antibioticum (bepaald via een dilutietest) waarbij de MO worden gedood

chemische sterilisatiemiddelen

sterk reactieve chemische stoffen die diep doordringen in materialen en gebruikt worden voor de sterilisatie van dode voorwerpen

antiseptica

reactieve chemische stoffen die op de huid kunnen gebruikt worden

desinfectantia

niet-reactieve stoffen om MO te doden of te remmen

Enterococcus faecum, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacter aerogenes

ESKAPE: “___”, “___”, “___”, “___”, “___”, “___”

pathogenen

microbiële parasieten

pathogeniciteit

het vermogen van een parasiet om schade aan de gastheer te berokken

virulentie

de kwantitatieve maat van pathogeniciteit

opportunistisch pathogeen

veroorzaakt enkel ziekte wanneer de weerstand van de gastheer minder is

infectie

situatie waar een MO een gastheer is binnengedrongen en er groeit, de gastheer ondervindt al dan niet schade

ziekte

elke schade of verwonding aan de gastheer waardoor deze minder goed functioneert

LD50 (lethale dosis 50)

de dosis van een agens waarbij 50% van de dieren in een testgroep sterft

attenuatie

vermindering of verlies van virulentie

toxiciteit

het vermogen van een MO om ziekte te veroorzaken door de productie van een toxine dat de celfunctie inhibeert of de gastheer doodt

invasiviteit

het vermogen van een pathogeen om in weefsel te groeien tot een densiteit die de gastheer schaadt (zonder toxine)

exotoxines

toxische eiwitten geproduceerd door de pathogeen (hemolysines, AB toxines en superantigeen toxines)

enterotoxines

exotoxines die invloed hebben op de dunne darm

endotoxines

lipopolysacharide, gram-negatieve bacteriën, lipide A

natuurlijke (aangeboren) immuniteit

het ingebouwde vermogen van het lichaam om pathogenen en hun producten te herkennen en vernietigen

verworven immuniteit

het verworven vermogen van het lichaam om pathogenen en hun producten te herkennen en vernietigen

antigenen

stoffen die reageren met T-lymfocyten zoat deze antilichamen zouden produceren

immunogenen

antigenen die een immuunrespons veroorzaken

epitoop (of antigene determinant)

deel van de antigeen-molecule waar antilichamen mee reageren

antilichamen (of immunoglobulines Ig)

eiwitmoleculen die specifiek reageren met epitopen

cytokines

enzymen die een ontsteking veroorzaken

septische shock

wanneer een infectie er niet in slaagt de pathogeen te lokaliseren en zich uitbreidt, vaak gevaarlijker dan de initiële infectie door de pathogeen

natuurlijke actieve immuniteit

immuniteit door het doormaken van een infectie die een adaptieve immuunrespons initieert

natuurlijke passieve immuniteit

de antilichamen verkregen via de placenta of moedermelk

kunstmatige actieve immuniteit

vaccinatie, verworven immuniteit door het blootstellen aan een lage dosis van onschadelijk antigeen om zo de vorming van antilichamen te induceren

kunstmatige passieve immuniteit

injectie van een antiserum afkomstig van een immuun dier (welk soort immuniteit verwekt dit?)

polyklonale antilichamen

antilichamen geproduceerd door verschillende types B-cellen (in vivo)

monoklonale antilichamen

specifieke antilichamen geproduceerd door 1 type B-cellen (in vitro)

hybridoma

techniek voor het produceren van monoklonale antilichamen: fusie van antilichaam producerende B-cellen met B-celtumoren (myeloma’s)

serologie

studie van de in vitro antigeen-antilichaam interacties

epidemiologie

de wetenschappelijke studie van het voorkomen en de verspreiding van ziektes in een populatie

epidemie

wanneer een ongewoon groot aantal mensen van een populatie aan de ziekte lijden

pandemie

een globale epidemie

endemische (inheemse) ziekte

een ziekte die constant in een populatie aanwezig is, vaak met lage incidentie

incidentie

het aantal nieuwe gevallen van een ziekte die optreden binnen een bepaalde tijdspanne

prevalentie

het aantal nieuw en bestaande gevallen binnen een populatie op een bepaald ogenblik

uitbraak

wanneer binnen een korte periode verschillende gevallen van de ziekte ‘uitbreken’

carriers

aangetaste individuen die geen/milde symptomen vertonen (subklinale infecties) maar wel aneren kunnen besmetten

mortaliteit

de incidentie van dood in een populatie (aantal nieuwe sterfgevallen binnen een bepaalde tijdspanne)

morbiditeit

incidentie van zowel fatale als niet-fatale ziektes in een populatie

nosocomiale infectie

een ziekte die is ontstaan tijdens een verblijf in een ziekenhuis

Anammox bacterie

anoxische ammoniak oxidatie tot N2

Nitrosomonas, Nitrosospira

zetten ammonium om naar nitriet (nitrificatie stap 1)

Nitrobacter, Nitrospira

zetten nitriet om naar nitraat (nitrificatie stap 2)

Acidithiobacillus ferrooxidans

bacterie die ijzer en zwavel oxideert, en ook FeS2 pyriet wanneer deze aanwezig is

Frankia

stikstoffixerende bacterie bij els

Anabaena azollae

stikstoffixerende bacterie, in symbiose met Azolla

purper fototrofe bacterie

Proteobacterie, anoxygene fotosynthese (geen O2 vrijstelling)

Nitroso

Proteobacterie, ammonium omzetting tot nitriet

nitro

Proteobacterie, nitriet omzetting tot nitraat

Thiotrix, Beggiatoa, Thiobacillus

Proteobacterie, zwavel oxiderend bij neutrale pH

Acidithiobacillus thiooxidans

Proteobacterie, zwavel oxiderend in zure omgevingen

methylotroof

Proteobacterie, groei op C1 zonder C-C binding

methanotroof

Proteobacterie, groep op methaan + omzetting methaan mono oxygenase

Legionella pneumophilia

Proteobacterie, legionellose (longontsteking)

Pseudomonas aeruginosa

Proteobacterie, opportunistisch pathogeen, kolonisatie wonde/urinair stelsel (ziekenhuisbacterie)

Pseudomonas fluorescens

Proteobacterie, vlees bederving

Pseudomonas syringae

Proteobacterie, chlorotische vlek op plant

Xanthomonas campestris

Proteobacterie, Pseudomonaceae, verstopt vaatbundels plant

Zymomonas mobilis

Proteobacterie, Pseudomonaceae, productie alcoholhoudende drank

azijnzuurbacterie

Proteobacterie, productie azijnzuur uit ethanol

Acetobacter xylinus

Proteobacterie, azijnzuurbacterie, productie bacterieel cellulose

Azotobacter, Azospirillum, Beijerinckia

Proteobacter, vrijlevende stikstoffixerende bacteriën (3)

Agrobacterium tumefaciens

Proteobacterie, symbiotische stikstoffixerende bacterie, crown gall desease

Neisseria gonorrhoeae

Proteobacterie, geslachtsziekte gonorrhea

Neisseria meningitidis

Proteobacterie, hersenvliesontsteking

Escherichia coli

Proteobacterie, Enterobacteriën, darmbewoner mens, modelorganisme

Salmonella typhi

Proteobacterie, Enterobacteriën, darmbewoner vogel, typhus

Shigella dysenteria

Proteobacterie, Enterobacteriën, dysenterie

Proteus mirabilis

Proteobacterie, Enterobacteriën, productie urease (blaasontsteking)

Enterobacter aerogenes

Proteobacterie, Enterobacteriën, infectie bloed en urineweg (ziekenhuisbacterie)

Klebsiella pneumoniae

Proteobacterie, Enterobacteriën, longonsteking

Erwinia carotovora

Proteobacterie, Enterobacteriën, plantenziekte, oorzaak voor soft rot

Yersinia pestis

Proteobacterie, Enterobacteriën, zwarte pest

Brucella abortus

Proteobacterie, Enterobacteriën, brucellose en miskramen

Vibrio cholerae

Proteobacterie, Vibrio groep, darmonsteking

Vibrio fisherii

Proteobacterie, Vibrio groep, bioluminescentie

Desulfobacter, Desulfovibrio

Proteobacterie, reductie zwavel tot pyriet

Myxobacterie

Proteobacterie, vormen myxosporen

Campylobacter jejuni

Proteobacterie, voedselvergiftiging (maag + darminfectie)

Helicobacter pylori

Proteobacterie, maagzweren en gastritis

Magnetospirillum magnetotacticum

Proteobacterie, aardmagnetisch veld voelen

schedevormende bacterie

Proteobacterie, schede met geflagelleerde zwermcel

Sphaerotilus natans

Proteobacterie, schedevormende bacterie, cel deelt in schede

Caulobacter

Proteobacterie, steel als hechtorgaan

Staphylococcus aureus

Gram+ bacterie, huid en slijmvlies mens (ziekenhuisbacterie)

Staphylococcus carnosus

Gram+ bacterie, startcultuur salami

Sarcina ventriculi

Gram+ bacterie, maagonsteking