bmz- 6.1,6.2- słuch, równowaga, ból i receptory

podział narządu słuchu

•ucho zewnętrzne

• ucho środkowe

• ucho wewnętrzne

co składa się na ucho zewnętrzne?

małżowina uszna (skóra i tkanka łączna)

droga dźwięku

•małżowina uszna

•kanał słuchowy

•błona bębenkowa

•kosteczki słuchowe→młoteczek,kowadełko i strzemiączko → przekazują drgania

•okienko owalne (błona w uchu wewnętrznym)

•ślimak→ komórki włoskowate (pomiędzy błoną podstawną a pokrywową 🐌)

→ wibracje płynu w ślimaku powodują przemieszczenie się komórek włoskowatych →otwarcie kanałów jonowych w ich błonach komórkowych→ komórki włoskowate pobudzają komórki nerwu słuchowego(viii nerw czaszkowy)

co głosi teoria miejsca?

rózne miejsca w ślimaku odpowiadaja za odbiór różnych częstotliwości fali (poszczególne obszary błony podstawnej- są “dostrojone” do odmiennych zakresów- tak jak struny fortepianu

zgodnie z tą teorią, każda częstotliwość pobudza komórki włoskowate tylko w jednym miejscu błony podstawnej a UN określa wysokość dźwięku na podstawie tego które neurony reagują )

co głosi teoria częstotliwości?

cala błona podstawna wibruje synchronicznie z dźwiękiem, co sprawia, ze aksony nerwów słuchowych wytwarzają potencjały czynnościowe z taka sama częstotliwością→ sygnał jest w tej samej częstotliwości

jakie cechy dźwięku rozróżnia ucho ludzkie?

• amplitudę

• barwę

• wysokość

czym zajmuje się dolna kora skroniowa?

identyfikacją dźwięków

czym zajmuje się droga przez tylnią korę skroniową i korę ciemieniową?

lokalizacją dźwięków

co dzieje się po uszkodzeniach w górnej korze skroniowej?

głuchota na ruch- słyszenie dźwięków ale brak umiejętnosci wykrycia, że źródło dźwięku się przemieszcza

przebieg impulsów słuchowych od receptorów w uchu do kory słuchowej

[jądro ślimakowe odbiera sygnały z ucha ipsilateralnego]

co dzieje się na skutek uszkodzenia pierwszorzędowej kory słuchowej?

• problemy z mową i muzyką

• ale potrafią rozpoznawać i lokalizować pojedyncze dźwięki = NIE POWODUJE GŁUCHOTY, kora niezbędna do przetwarzania informacji, nie do słyszenia

w czym kora słuchowa jest podobna do wzrokowej?

• zarówno dźwięk jak i wzrok ma szlaki “co” i “gdzie”

• w górnej korze skroniowej analizowane są ruchy zarówno bodźców słuchowych jak i wzrokowych

• pierwszorzędowa kora słuchowa jest potrzebna do wyobrażania sobie treści dźwiękowych podczas gdy V1 jest niezbędna do wyobrażania sobie treści wizualnych

czym się różnią kora słuchowa i wzrokowa?

po uszkodzeniu kory wzrokowej- ślepota a po uszkodzeniu kory słuchowej jedynie zaburzona percepcja złożonych dzwięków- bez głuchoty

co odpowiada za

• wykrywanie pozycji i przyspieszenia głowy

• odpowiednie dostosowywanie postawy ciała i ruchów oczu?

układ przedsionkowy

z czego składa się narząd przedsionkowy?

• woreczka

• łagiewki

• 3 przewodów półkolistych

czym są otolity?

ziarenkami węglanu wapnia w pobliżu komórek włoskowatych

przewody półkoliste

błoniaste przewody znajdujące się w kostnych kanałach półkolistych ucha wewnętrznego

• zorientowane w prostopadłych płaszczyznach

• wypełnione płynem i wyścielone komórkami włoskowatymi

jak uwalniany jest potencjał czynnościowy w przewodach półkolistych?

1. przez przyspieszenie głowy płyn w jednym z tych przewodów przemieszcza się

2. płyn naciska na komórki włoskowate

charakterystyka przewodów półkolistych

• rejestrują jedynie wartość przyspieszenia, nie pozycję głowy w spoczynku

• niewrażliwe na ruch jednostajny

• receptory przestają reagować gdy poruszamy się ze stałą prędkością (🚲 ✈)

układ czucia somatycznego (somatosensoryczny) charakterystyka

• przetwarza wrażenia z ciała i jego ruchów

• obejmuje wiele zmysłów (w tym różne odmiany dotyku)

wolne zakończenia nerwowe

[receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• cała powierzchnia skóry

• ból i temperatura

receptory okołomieszkowe [receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• skóra owłosiona

• ruch włosów

ciałka Meissnera [receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• obszary nieowłosione

• ruch na skórze

Ciałka Paciniego

[receptor/położenie/bodźce na które reaguje/struktura i jej funkcje]

• cała powierzchnia skóry

• wibracje lub nagły dotyk

• cebulowata struktura jako mechaniczny filtr statycznych bodźców- dopuszcza do ugięcia bł.kom. tylko przez bodźce dynamiczne

łąkotki dotykowe Merkla

[receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• cała powierzchnia skóry

• dotyk statyczny

ciałka Ruffiniego

[receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• cała powierzchnia skóry

• rozciągnięcie skóry

Kolbki Krausego

[receptor/położenie/bodźce na które reaguje]

• cała powierzchnia skóry

• nie wiadomo

w jaki sposób papryka jalapeño wywołuje wrażenie gorąca?

Jalapeño i inne gatunki ostrej papryki zawierają kapsaicynę, która pobudza receptory bolesnego gorąca

do którego UN dochodzą informacje z receptorów dotykowych na głowie i w jaki sposób?

• dochodzą do ośrodkowego układu nerwowego

• przez nerwy czaszkowe

w jaki sposób informacje z receptorów poniżej głowy docierają do UN i w jaki sposób?

• do rdzenia kręgowego i przechodzą w kierunku mózgu

• przez 31 par nerwów rdzeniowych

z jakich par nerwów składa się 31 par nerwów rdzeniowych?

• 8 par nerwów szyjnych

• 12 par nerwów piersiowych

• 5 par nerwów lędźwiowych

• 5 par nerwów krzyżowych

• 1 pary nerwu guzicznego

jak nazywa się pewien ograniczony obszar, unerwiony przez nerw rdzeniowy?

dermatom

droga informacji somatosensorycznych (dotyk, nacisk,ból)

rdzen kręgowy→wzgórze→wzgórze wysyła impulsy do różnych obszarów pierwszorzędowej kory somatosensorycznej (płat ciemieniowy)

obszary do których docierają informacje na temat wrażeń odbieranych przez skórę i reagują ma przyjemność wrażenia, nie na samo wrażenie to?

• przednia część zakrętu obręczy

• kora wyspy

rola pierwszorzędowej kory somatosensorycznej

• odbieranie wrażeń dotykowych

skutek uszkodzenia kory somatosensorycznej

• upośledzenie percepcji ciała

• np. trudności z zakładaniem 👗 👖 , niewiedza na temat własnych części ciała

jaki jest najmniej wyspecjalizowany receptor?

wolne zakończenie nerwowe

czy aksony przewodzące informacje o bólu są zmielinizowane?

słabo lub wcale

jakie aksony przewodzą ostry ból?

grubsze i szybsze

jakie aksony przewodzą tępy ból (np. pooperacyjny)?

cienkie aksony

jaki neuroprzekaźnik uwalnia w rdzeniu kręgowym łagodny ból?

glutaminian

jaki neuroprzekaźnik uwalnia w rdzeniu kręgowym silniejszy ból?

zarówno glutaminian jak i substancję P oraz CGRP

dwa szlaki bólu:

• rdzen kręgowy→jądro brzuszne tylne wzgórza→kora somatosensoryczna

• rdzeń przedłużony→wzgórze→ciało migdałowate→hipokamp→kora przedczołowa/ kora przedniej części zakrętu obręczy- ASPEKT EMOCJONALNY

jak uszkodzenie zakrętu obręczy wpływa na odczuwanie bólu?

ból odczuwa się nadal, jednak nie jest on “przykry”

pod jakimi względami uczucie zranienia przypomina ból fizyczny?

• uczucie zranienia aktywuje korę zakrętu obręczy tak samo jak ból fizyczny

• paracetamol łagodzi uczucie zranienia, tak samo jak ból fizyczny

za pomocą jakich mechanizmów mózg potrafi zablokować przedłużający się ból?

za pomocą mechanizmów opioidowych-układów reagujących na opiaty i inne pokrewne substancje

z czym wiążą się opiaty?

z receptorami występującymi głównie w rdzeniu kręgowym oraz istocie szarej okołowodociągowej (śródmózgowie)

czym są endorfiny?

przekaźnikami,które przyłączają się do tych samych receptorów co morfina

(nazwa pochodzi od endogennych morfin)

dlaczego morfina nie pomaga na ból podczas operacji tylko ten pooperacyjny (tępy) ?

morfina nie oddziałuje na aksony o dużej średnicy, które przewodzą ostry ból

morfina blokuje za to komunikaty z cieńszych aksonów, które przewodzą wolniejszy, bardziej tępy ból- np. pooperacyjny

czy jest placebo?

lek lub inna substancja niewywołująca skutków farmakologicznych

placebo redukuje ból, ale jeszcze większy wpływ wywiera na _____ reakcję na ból, co potwierdza rejestracja aktywności w korze ____ _________.

• emocjonalną

• zakrętu

• obręczy

dlaczego opiaty łagodzą tępy ból, ale nie pomagają przy ostrym?

endorfiny blokują komunikaty z najcieńszych włókien bólowych, przewodzących tępy ból, ale nie blokują komunikatów z grubszych włókien, które przewodzą ostry ból

placebo łagodzi przede wszystkim _____ aspekt bólu

emocjonalny

jakie substancje wydziela tkanka uszkodzona lub objęta stanem zapalnym

• histaminę

• czynnik wzrostu nerwów (NGF)

• inne substancje biorące udział w procesie naprawczym

w jaki sposób ibuprofen i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ból?

• blokują wydzeilameoe przez uszkodzone tkanki substancji , które w przeciwnym razie spotęgowałyby reakcję receptorów bólowych (substancje wzmacniają reakcje sąsiednich receptorów gorąca i bólu)

czy opiaty nasilają czy łagodzą swędzenie?

opiaty nasilają swędzenie-blokują ból, który łagodziłby swędzenie

układ przedsionkowy wykrywa ______ oraz przyspieszenie głowy i odpowiednio dostosowuje postawę ciała i ____ oczu

• pozycję

• ruchy

w skład układu czucia somatycznego (somatosensorycznego) wchodzą _____ , które wykrywają różne rodzaje stymulacji skóry tkanek wewnętrznych

• receptory

mózg ma kilka równoległych ___________ reprezentacji ciała

somatosensorycznych

Czy przy złudzeniach można zaobserwować aktywność pierwszorzędowej kory somatosensorycznej?

tak,aktywnosc kory somatosensorycznej odpowiada temu czego dana osoba DOŚWIADCZA

jaka postać mają receptory bólowe?

maja postać wolnych zakończeń nerwowych

Opiaty wiążą się w mózgu z receptorami _____.
______ zmniejszają ból przez _______ aktywności neuronów bólowych.

• endorfin

• endorfiny

• blokowanie

co głosi teoria bramkowania?

neurony rdzenia kręgowego otrzymujące komunikaty od receptorów bólowych odbierają również informacje od receptorów dotykowych i aksonów zstępujących z mózgu.

te inne informacje mogą zamykać “bramki” dla sygnałów bólowych (częściowo przez uwalnianie endorfin)

za pomocą jakich mechanizmów mózg potrafi zablokować przedłużający się ból?

mechanizmów opioidowych

w jaki sposób, kształt małżowiny usznej jest dla nas korzystny?

dzięki szczególnemu kształtowi małżowiny usznej zmienia się kierunek odbić docierających fal dźwiękowych- możemy lokalizować źródło dźwięku

jak nazywają się receptory słuchowe i gdzie się znajdują?

komórki włoskowate, między błona podstawną a pokrywową ślimaka

w skład którego nerwu wchodzi nerw słuchowy

ósmego nerwu czaszkowego

punkt, w którym fala osiąga szczyt określa…

czestotliwosc

najwyższe częstotliwości powodują wibracje komórek włoskowatych blisko ___ im niższe tym dalej w kierunku szczytu błony przesuwają się drgania

• podstawy

dlaczego każda z półkul przodomózgowia otrzymuje sygnały głównie z przeciwległego ucha?

ponieważ na wysokości śródmózgowia aksony krzyżują się

w czym specjalizuje się dolna kora skroniowa w układzie słuchowym?

w identyfikacji dźwięków

w czym specjalizuje się tylnia kora skroniowa i kora ciemieniowa w układzie słuchowym?

lokalizacją dźwięków

przebieg impulsów słuchowych od receptorów do kory słuchowej

1. jądro ślimakowe

2. jądro oliwy górnej

3. wzgórek dolny

4. ciało kolankowate przyśrodkowe

5. pierwszorzędowa kora słuchowa

kora słuchowa tworzy tak zwaną ________ mapę dźwięków

tonotopową - komórki wrażliwe na podobną częstotliwość skupiają się w grupę

co otacza pierwszorzędowa korę słuchową?

drugorzędowa kora słuchowa i dodatkowe pola (reagujące na istotne dźwięki naturalne)

jaki wniosek można wysnuć z wyniku badania, które dowiodło, że wyraz “grzmot” nie był postrzegany jako prawdziwe słowo przez osoby z uszkodzoną korą słuchową?

że kora słuchowa jest ważna nie tylko dla słyszenia ale takze dla myślenia o pojęciach związanych ze słyszeniem

dlaczego fale akustyczne docierające do ucha znajdującego się bliżej źródła dźwięku przybywają szybciej i są głośniejsze?

ponieważ głowa wytwarza cień akustyczny

jakie są dwie kategorie uszkodzeń słuchu?

głuchota przewodzeniowa

głuchota nerwowa

przyczyny głuchoty przewodzeniowej

-choroby,zakażenia nowotworowy rozrost kości (zaburzenie przewodzenia fal dźwiękowych, dobrze słyszalny własny głos)

przyczyna głuchoty nerwowej?

uszkodzenie ślimaka, komórek włoskowatych lub nerwu słuchowego
-czasem dziedziczna , czasem na skutek choroby lub narażenia na hałas

czym są szumy uszne?

nawracającymi lub stałymi brzęczeniami w uchu

dlaczego wielu starszych ludzi ma trudności ze zwracaniem uwagi na istotne informacje i odfiltrowywanie zakłóceń ?

z powodu utraty neuroprzekaźników hamujących w obszarach słuchowych mózgu

z czego składa się narząd przedsionkowy?

• łagiewki

• woreczka

• trzech przewodów półkolistych

informacje bólowe od razu przechodzą na kontralateralną stronę rdzenia kręgowego a informacje dotykowe przechodzą na drugą stronę dopiero w ______ _____________

rdzeniu przedłużonym

za pomocą jakich mechanizmów mózg jest w stanie zablokować przedłużający się ból?

za pomocą mechanizmów opioidowych

pierwszorzędowa kora somaosensoryczna odgrywa głowna rolę w odbieraniu wrażeń _________

dotykowych

jak nerwy rdzenioiwe opuszczają kanał kręgowy?

na wysokości odpowiadającego im kregu, przez otwór międzykręgowy

zarówno przyjemne jak i nieprzyjemne doświadczenia mogą powodować wydzielanie ______

endorfin

placebo oddziałuje przez kontrolę ______ z kory przedczołowej

odgórną (top-down)

czym jest fala dźwiękowa?

fala dźwiękowa to cykliczne dragania (zagęszczenia i rozprężenia) rozchodzące się w ośrodku spręzystym

cechy dźwięku

• amplituda (natężenie-głośność)

• wysokość (częstotliwość-piskliwość)

• barwa

jakie struktury należą do ucha środkowego?

• kosteczki słuchowe

• trąbka słuchowa

• jama bębenkowa

jakie struktury należą do ucha zewnetrznego?

• małżowina uszna

• kanał słuchowy

co nalezy do ucha wewnętrznego?

• błędnik kostny

  • KANAŁY PÓŁKOLISTE

  • ŚLIMAK

  • PRZEDSIONEK

• błędnik błoniasty

  • PRZEWÓD ŚLIMAKOWY→ślimak

  • woreczek

  • łagiewka

  • przewody półkoliste

elementy budowy ślimaka

• blona podstawna

• błona nakrywkowa

• narząd cortiego

budowa narządu Cortiego

-zlokalizowany w schodach środkowych, wzdłuż błony podstawnej

• komórki włoskowate

jak fala mechaniczna zamienia się w sygnał nerwowy?

komórki włoskowate, przez wibracje, dotykają błony nakrywkowej

za co odpowiada wzgórek dolny w słyszeniu?

• obuuszne słyszenie

• wyciszanie, odfiltrowywanie dźwięków z ciała

co unerwia narządy układu przedsionkowego?

8 nerw czaszkowy

za co odpowiadaja narządy układu przedsionkowego?

-rownowaga

stabilność wzroku

odruchy( przedsionkowo oczny,przedsionskowo szyjny, przedsionkowo rdzeniowy)