Hoofdstuk 2

socialeordevraag

welke mechanismen of voorwaarden maken een geordende samenleving mogelijk?

Sociale structuur

Een selectieve inperking van de handelingsmogelijkheden van sociale actoren. = globale richtingaanwijzer voor het samenhandelen

Sociale normen

Regels die bindend voorschrijven hoe men in een bepaalde sociale relatie heeft te handelen, dus wat wel en niet moet of kan

Sociale positie

De plaats die iemand inneemte binnen een sociale relatie (of binding, verbrand of netwerk) in verhouding tot anderen

Formele sociale norm:

Juridisch afdwingbaar

informele sociale norm

Niet juridisch afdwingbaar

Sociale verwachtingen

Regel die positiebekleder moet volgen

Sociale rol

Geheel van verwachtingen over het handelen van een positiebekleder

Probabilistische of verwachtingsgerichte visie op sociale orde

Complementaire sociale rollen, dus elkaar aanvullende sociale verwachtingen over het handelen van positiebekleders, structureren het samenhandelen

Sociale orde

Komt neer op een gestructureerd sociaal verkeer tussen sociaal ongelijken

Sociale ongelijkheid

Het bestaan van een asymmetrie of hiërarchie tussen individuele of collectieve actoren.

Objectieve sociale ongelijkheid

Sociaal ongelijke verdeling of distributie van schaarse en algemeen hooggewaarde zaken als inkomen of vermogenstitels (economisch kapitaal), diploma’s (onderwijskapitaal) en macht (organisatiegebonden beslissingskapitaal)

Organisatiegebonden macht

Het vermogen om voor andere leden van een organisatie bindende beslissingen te formuleren of beslissingen die zij tot uitgangspunten of premisse van hun handelen moeten nemen

De sociale of maatschappelijke ladder

Hoger en lager gelegen sporten of treden binnen de verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken

Sociale mobiliteit

Het bewegen van individuen op de sociale ladder

Intragenerationele mobiliteit

Individuele levensloop en nagaan of iemand sociaal stijgt, daalt… in eigen leven

Intergenerationeel

Individu vergelijken met ouders, oudere generaties en kijken of ze het beter doet of gelijkaardig.

‘De macht van het getal’

Mensen organiseren zich collectief, samen sta je sterken bv vakbonden

Sociaal aanzien, prestige of status

Goede naam hebben in bv bedrijf of in groep.

Subjectieve sociale ongelijkheid

De ongelijke waardering en behandeling van individuen of sociale actoren.

Statusincongruentie of -inconsistentie

Het innemen van uiteenlopende posities binnen de verschillende hiërarchische dimensies die sociaal aanzien, prestige of status definiëren

Statusonzekerheid

De onzekerheid bij statusinconsistente individuen over hun sociale appreciatie en behandeling

Objectieve maatschappelijke ongelijkheid

De objectieve sociale ongelijkheid in een nationale of regionale sml.

Sociale laag of sociaal stratum

Groep van sociale posities die binnen de objectieve dimensie van sociale ongelijkheid op min of meer dezelfde hoogte zitten

Sociale stratificatie

De opdeling van een maatschappij, vanuit het oogpunt van de objectieve sociale ongelijkheid, in onderling ongelijke lagen van vergelijkbare sociale posities.

Een klasse (algemene zin)

Een sociaal stratum van onderling vergelijkbare groepsposities

Een klassepositie (algemene zin)

Een beroepspositie binnen een bepaalde klasse

Klasse (specifieke zin)

Een relatief duurzaam sociaal stratum van huishoudens die vergelijkbaar zijn vanuit het oogpunt v/d objectieve sociale ongelijkheid

Klassenpositie (specifieke zin)

De positie van een leefeenheid binnen een bepaalde klasse.

Klasseongelijkheid of -stratificatie

Een geslachts- en etnisch gebonden stratificatie die met de klassenongelijkheid interfereert

Internationaal

Meerdere landen

Intranationaal

1 land op zichzelf

Sociaal kapitaal

Het totaal aan hulpmiddelen dat beschikbaar is voor (individuen in) een gemeenschap om de sociale organisatie vorm te geven

Methodologische kosmopolitisme

De transnationale verwevenheid van de effecten van de objectieve sociale ongelijkheid in rijke landen met haar krassere tegenhanger in armere regio’s of natiestaten.

Etnie

Een sociaal verband waarbinnen een zeker wij-gevoel leeft vanwege gemeenschappelijk cultureel erfgoed

Autochtoon

Al gevestigde etnische meerderheid

Allochtoon

Etnische minderheidsgroep, meestal onderaan sociale ladder, lager inkomens, scholing, minder macht

Etnische stratificatie

De opdeling van een maatschappij in onderling ongelijke lagen die worden bevolkt door uiteenlopende etnische groepen.

Geslacht Stratificatie

Veelvormige objectieve sociale ongelijkheid tussen mannen en vrouwen

Schaduwarbeid

Koken, schoonmaken, wassen

Glazen muur

Mannen en vrouwen op de werkvloer zien elkaar wel, maar hebben andere manieren van werken, van communiceren, van omgaan met vooroordelen en van sociaal wenselijk gedrag

Glazen plafond

Topfuncties niet vaak bekleed door vrouwen

Patriarchaat

Duurzame mannelijke overheersing in sml

Sekse

Biologische, anatomische en hormonale versch tussen ♀en ♂

Geslacht of gender (brede zin)

Gevarieerde en complexe arrangementen tts ♀en ♂ die de organisatie van de reproductie, seksuele arbeidsdeling en culturele definities van vrouwelijkheid en mannelijkheid omvatten

Geslacht of gender (specifieke zin)

Sociaal dominante definitie van mannelijkheid en vrouwelijkheid of geslacht identiteiten

De sociale-invloedenvraag

Sociale verhoudingen, verbanden en netwerken kneden ons individuele handelen en zelfs onze persoonlijkheid en biedt ons anderzijds gunstige of nadeligere levenskansen

Zelfbeheersing of zelfdwang

Drift- en affect controle

Reflexieve zelfdwang

Bewust naleven van sociale verwachtingen

Automatische zelfdwang zonder zelfbesef

Persoonlijkheid sterk ingesteld op afhankelijkheid van anderen

Controlled decontrolling

Zelfcontrole wordt op een gecontroleerde manier versoepeld

Internalisering of verinnerlijking

Het zich eigen maken van wat eerst ‘ik-vreemd’ was

Socialisatie (korte omschrijving, eerste deel definitie)

Een samenhandelen waarin een of meer belerende anderen een lerend individu sociaal maken, dus het vermogen tot samen handelen bijbrengen.

Socialisatie verhouding of -binding

Sociale vaardigheden (kunnen) en weten (kennen) door sociaal gevestigden aan nieuwkomers overgedragen met het oog op hun algemene sociale functioneren of op hun functioneren binnen een meer specifiek sociaal verband.

Socialisatie

Het proces waarbij iemand van iemand anders de zaken leert die nodig zijn om te kunnen samenleven zoals dat in die sml gangbaar is.

Primaire socialisatie

Gezin en familie zijn eerste belerende instanties

Primaire leefwereld

Omg waarin kind eerste levensjaren doorbrengt

Primaire habitus

Eerst verworven geheel van neigingen of disposities

Secundaire socialisatie

Onderwijs brengt gericht en expliciet, op een georganiseerde of formele manier vaardigheden en kennis bij

Peergroup

Groep van gelijken

Positietoewijzing of -allocatie

De sociaal geregelde verdeling (allocatie) van sociale posities over- of de toewijzing daarvan aan- individuen = onderwijs kwalificeert op een dubbele manier: direct voor beroepsposities op de arbeidsmarkt en indirect voor klassenpositie op de sociale ladder

Reproductie van sociale ongelijkheid

Het bestendigen over generaties heen van de verschillen tss kassen of tss hoger en lager geplaatsten op de sociale ladder.

Tertiaire socialisatie

Socialisatieprocessen die naast of na de primaire en secundaire socialisatie plaatsvinden

Anticiperende socialisatie

Vooraf leren met het oog op het gewenste lidmaatschap van een sociaal verband waarbinnen men verder zal leren

Looking glass self of spiegelbeeld zelf

We observeren onszelf door ogen van anderen, hoe zien anderen ons?

Persoonlijke identiteit

Het individuele zelfbeeld dat een antwoord geeft of de vraag ‘wie ben ik?’ (individuele zelfbeschrijving)

Interne collectieve identiteit

Een binnen een groepering of sociaal verband relatief sterk gedeeld wij-beeld

Externe collectieve identiteit

Een zij-beeld van een groepering of sociaal verband dat breed wordt onderschreven door niet-leden of buitenstaanders

Identificatie

Internaliseren van een collectieve identiteit, zodat ze onderdeel wordt van de persoonlijke identiteit

Hybride persoonlijke identiteit

De neerslag van een mic van identificaties met niet naadloos op elkaar aansluitende collectieve identiteiten.

Sociale constructies

Selectieve uitvergroting van bepaalde groepskenmerken door binnen- en buitenstaanders

homogenisering

sociale en persoonlijke verschillen worden geminimaliseerd, gemeenschappelijke kenmerken worden uitvergroot-→ leidt tot verbeelde gemeenschap (vb nationalisme), in niet representatief

Negatieve zelfdefiniëring

Sociaal verband of groepering identificeert zichzelf op een positieve manier door aan een ander collectie exact de omgekeerde, dus negatief gewaardeerde eigenschappen toe te schrijven.

Essentialisering

Het voorstellen van een collectieve identiteit als wezenlijk of primordiaal voor alle leden van het betrokken collectief.

Identiteitspolitiek

Het thematiseren van collectieve identiteiten binnen de publieke arena

Zondeboktheorie

Groep mensen met problemen geeft schuld daarvoor aan andere groep mensen