AFPF casus 4.1

Wat veroorzaakt kanker?

Kanker is een gevolg van fouten in het DNA.

Waar in het lichaam vindt veel mitose plaats?

In de huid vindt veel mitose (celdeling) plaats.

Wat zijn de manieren om kanker te voorkomen?

Repareren van DNA-fouten, beschadigde cellen verwijderen, of het immuunsysteem inschakelen om afwijkende cellen te bestrijden. Als dit niet gebeurt, is er een kans op kanker.

Wat betekent maligne?

Kwaadaardige tumor.

Wat betekent benigne?

Goedaardige tumor.

Waar ontstaat een carcinoom?

Ontstaat altijd in epitheelweefsel.

Wat zijn andere benamingen voor kanker?

Maligniteit, kwaadaardige tumor, neoplasme.

Wat is de term voor een goedaardige tumor?

Benigne.

Wat is de term voor een kwaadaardige tumor?

Maligne.

Kenmerken benigne tumor:

Goed gedifferentieerd, langzame groei, geen doorgroei in omliggend weefsel, vaak in een kapsel, geen metastasen.

Kenmerken maligne tumor:

Slecht gedifferentieerd, snellere groei, invasieve groei in omliggend weefsel, metastasen mogelijk.

Waar komen carcinomen voor?

Epitheelweefsel + klierweefsel.

Waar komen sarcomen voor?

Bindweefsel + spierweefsel.

Waar komen leukemie en lymfomen voor?

Bindweefsel.

Wat zijn carcinogenen?

Factoren buiten het lichaam die kankerverwekkend zijn: virussen, bacteriën, straling, chemische stoffen, HPV, uv-straling, overgewicht en roken.

Wat is invasieve groei?

Groeien in het omliggend weefsel.

Wat is uitzaaiing (metastasen)?

Tumorcellen die zijn losgeraakt en via de lymfebanen (lymfogeen) of bloedbaan (matogeen) verplaatsen

Wat is de etiologie van kanker?

Door veroudering + beïnvloed worden door risicofactoren

Wat is erfelijke aanleg?

Aanwezige mutaties

Voorbeelden van blootstelling aan chemische stoffen:

Asbest, roken

Welke soorten straling zijn er?

a,b,g straling en uv-straling

Voorbeelden van virale infecties:

HPV, hepatitis

Wat gebeurt er met een cel met mutaties in het DNA die wordt opgeruimd?

Cel gaat in apoptose (kapot maken)

Wat doen tumorsupressor genen?

Remt op tijd af zodat je geen kanker krijgt.

Wat doen proto-oncogenen?

Cellen die stimuleren om meer te delen en groeien

Wat zijn algemene symptomen van kanker?

Afvallen (je lichaam is hard aan het werk en kost energie, tumor neemt suiker), vermoeidheid, nachtzweten (meer bij lymfomen)

Welke soorten beeldvorming zijn er voor diagnostiek?

PET-scan (glucose opname), CT-scan (organen), MRI-scan (weke delen, spieren)

Welke soorten pathologisch onderzoek zijn er?

Cytologie (losse cellen), Histologisch onderzoek (biopt)

Differentiatie Goed:

Lijkt nog op een normale cel, grote deels nog normale kenmerken en de moedercel is nog goed te herkennen

Differentiatie Slecht:

Kenmerken zijn verloren gegaan en moedercel is niet meer herkenbaar

Benigne:

Langzame groei, goed gedifferentieerd, geen doorgroei in omliggend structuren

Maligne:

Snelle groei, slecht gedifferentieerd, invasieve groei, metastaseren

Wat is stadiëring?

Behandelopties overwegen en is er een prognose

TNM-classificatie:

T: tumor, hoe groot en uitbreiding
N: regionale uitbreiding van tumorcellen naar de lymfeklieren rond de tumor; aantal lymfeklieren met lokale uitzaaiing
M; aanwezigheid van metastasen op afstand

Welke stadia zijn er?

Stadium I t/m IV

Naamgeving maligne tumoren:

Leukemieën/lymfomen; bloed en lymfeklieren, beenmerg; ALL, CLL, AML, CML
Sarcomen: bindweefsel en spierweefsel; myosarcoom (spier), oesteosarcoom (bot), fibrosarcoom (bindweefsel), lipsarcoom (vet)
Carcinomen; epitheelweefsel en klierweefsel; adenocarcinoom, mamma/prostaatcarcinoom, schildkliercarcinoom en pancreascarcinooom

Waar komen Carcinomen voor?

epitheliaal weefsel en klierweefsel

Waar komen sarcomen voor?

bindweefsel en spierweefsel

Waar komen Leukemieën/lymfomen voor?

bloed en lymfeklieren, beenmerg

Wat is Carcinoom?

meest voorkomende vorm van kanker

Wat houdt een operatie in als kanker behandeling?

Kwaadaardige tumor wordt verwijderd en omliggend weefsel als er invasieve groei aanwezig was. Ook worden vaak in de buurt liggende lymfeklieren verwijderd.

Wat is radiotherapie?

Bestraling; DNA van de tumorcellen te beschadigen zodat er geen celgroei en mitose meer kan plaatsvinden. De beschadigde tumorcellen gaan dood en kunnen niet voortplanten= kleinere tumorcel.

Wat is brachytherapie?

Inwendige radiotherapie waarbij radioactieve zaadjes met naalden zo dicht mogelijk op de tumor worden ingebracht.

Wat is protonentherapie?

Gerichter bestralen, minder bijwerkingen en beter voor kinderen

Wat zijn de bijwerkingen van radiotherapie?

Lokale bijwerkingen en systemische bijwerkingen; vermoeidheid, verminderde eetlust, huidproblemen en haaruitval.

Wat is chemotherapie?

Met medicijnen cytostatica worden de tumorcellen gedood of geremd. Cytostatica beschadigd het DNA van de cellen, maar ook gezonde cellen. Vaak IV toegediend.

Wat zijn de bijwerkingen van chemotherapie?

Vermoeidheid, verminderde eetlust, slijmvliesproblemen, haaruitval, gastro-intestinale symptomen, polyneuropathie.

Wat zijn risico's van chemotherapie?

Anemie, stollingsstoornissen en infecties

Wat is hormoontherapie?

De productie en of het effect van de hormonen in het lichaam te blokkeren. Zodat de tumorgroei wordt geremd of afneemt. Meestal medicatie

Wat is doelgerichte therapie?

Specifieke eiwitten die de tumor nodig heeft worden geremd. Ook het remmen van de groei van bloedvaten rond de tumor > minder zuurstof en voedingsstoffen

Immuuntherapie

Het versterken van het immuunsysteem van de zorgvrager, zodat het lichaam zelf de kwaadaardige cellen kan vernietigen. Het medicijn bindt aan de specifieke punten op de afweercellen zodat het mak

Waaruit bestaat de borst voornamelijk?

De borst bestaat voor het grootste gedeelte uit vet. Hieruit ontstaan voornamelijk goedaardige tumoren zoals lipomen en fibromen.

Wat is een lobulair carcinoom?

10% van de mammacarcinomen zijn een lobulair carcinoom, ontstaan in de melkklieren.

Wat is een ductaal carcinoom?

85% van de mammacarcinomen zijn een ductaal carcinoom, ontstaan in de melkgangetjes.

Wat zijn risicofactoren voor mammacarcinoom?

Alcohol, hogere leeftijd, erfelijk gen (BRCA), ongezonde leefstijl, eerder mammacarcinoom, langdurige blootstelling aan oestrogeen, obesitas, weinig lichaamsbeweging en anticonceptiepil-gebruik.

Wat zijn symptomen van mammacarcinoom?

Pijn/gevoeligheid, tepelafwijking, tepelkorst, huidbeschadiging, sinaasappelhuid, knobbeltjes, wijziging vorm en grootte, dikke ader, kuiltje.

Welke aanvullende onderzoeken zijn er voor mammacarcinoom?

Mammografie, echografie, echogeleide cytologische punctie of histologie voor pathologisch onderzoek.

Wat wordt onderzocht bij pathologisch onderzoek van mammacarcinoom?

Kijkt of het ductaal of lobulair carcinoom is. Verder wordt de tumor hormoongevoeligheid (oestrogeen receptor of progesteron receptor) en overexpressie van HER2 receptor onderzocht.

Welke chirurgische behandelingen zijn er voor mammac

Mammasparend of mastectomie, met schildwachtklierprocedure of okselklierdissectie.

Wat is de prostaat?

Omgeeft het eerste deel van de urethra, produceert melkachtig vocht dat 30% van ejaculaat uitmaakt.

Wat zijn risicofactoren voor prostaatcarcinoom?

Leeftijd (60+), ongezonde leefstijl, mannelijke geslachtshormonen, genetische factoren.

Wat zijn symptomen van prostaatcarcinoom?

Moeilijker plassen, moeite met uitplassen, bloed/troebel, pijn, vaker plassen overdag en 's nachts, nadruppelen of zwakke straal.

Welke diagnostische methoden worden gebruikt voor prostaatcarcinoom?

Rectaal touche, TRUS, PSA-bepaling.

Wat zijn behandelingsopties voor prostaatcarcinoom?

Actief volgen/watchful waiting, chirurgie (prostatectomie), radiotherapie of brachytherapie, hormonale therapie, chemotherapie.

Waar moet op gelet worden bij nacontroles en nazorg van prostaatcarcinoom?

PSA-waarde, aandacht voor complicaties prostatectomie en radiotherapie, en aandacht voor complicaties hormonale therapie.

Wat zijn complicaties van prostatectomie en radiotherapie?

Incontinentie, impotentie, droog orgasme.

Wat zijn complicaties van hormonale therapie bij prostaatcarcinoom?

Libidoverlies, impotentie, persoonlijkheidsveranderingen, osteoporose, spierverlies.

Behandeling mammacarcinoom

• Chirurgie; mammasparend of mastectomie, met schildwachtklierprocedure o okselklierdissectie  

• Radiotherapie; curatief, adjuvant (na de operatie) of palliatief. Gemiddeld 16 tot 23 behandelingen in 3 tot 5 weken  

• Chemotherapie: neo-adjuvant (voor operatie), adjuvant en palliatief  

• Hormoontherapie: bij gevoeligheid, anti-hormonen; tamoxifen= anti-oestrogeen, LHRH-analogen, aromatase-remmers, ovariëctomie  

• Immunotherapie: HER2-eiwit-positieve kankercellen; toediening van antilichamen tegen HER2 (trastuzumab (herceptin)) 

 

mammacarcinoom controle en late gevolgen

Vermoeidheid, zenuwpijn, chemobrein, vervroegde overgang, angst, lymfeoedeem, osteoporose, depressie, hart- en longproblemen en gewichtstoename  

Behandeling prostaatcarcinoom

• Actief volgen/watchful waiting  

Stadium 1, rustigere varianten, oudere patiënten, lage Gleason, langzame groei en weinig symptomen  

Poliklinische controles waarbij onder andere; rectaal touche, PSA-bepaling en beeldvorming  

Bij progressie en uitzaaiing is overstap naar een invasieve behandeling mogelijk  

• Chirurgie; prostatectomie  

• Radiotherapie of brachytherapie; plaatsen van staafjes  

• Hormonale therapie; orchidectomie (castratie), LH-blokker, anti-androgenen = na mediaan twee jaar ontstaat er een ongevoeligheid van prostaatcarcinoom voor hormonale behandeling  

• Chemotherapie  

prostaatcarcinoom nacontroles en nazorg

• Vervolgen PSA-waarde  

• Aandacht voor complicaties prostatectomie en radiotherapie 

Incontinent  

Impotentie  

Droog orgasme  

• Aandacht voor complicaties hormonale therapie:  

Libidoverlies  

Impotentie  

Persoonlijkheidsveranderingen  

Osteoporose  

Spierverlies