BBG - LP 6

Het endocriene systeem

Verantwoordelijk voor onze hormoonhuishouding en staat onder controle van het zenuwstelsel. Bestaat uit klieren die hormonen afscheiden.

Hormonen

Signaalstoffen / chemische boodschappers die door klieren in de bloedbaan worden afgegeven en via die weg de doelcellen raakt, waar ze de activiteit regelt

Doelcel

Een cel die een receptor heeft voor een specifiek hormoon, waardoor het hormoon kan binden en de cel kan aanzetten tot een bepaalde actie.

Hormonale as

De route tussen de hersenen, vervolgens via de hormonen naar de doelcellen. Bvb de schildklieras en bijnieras

Functie hypofyse

Hormonen afscheiden in de bloedbaan

Functie bijnieren

Liggen boven de nieren. Bij stress scheiden ze hormonen adrenaline en noradrenaline af in de bloedbaan.

Functie geslachtsklieren

Zorgen dat weefsel mannelijke/vrouwelijke kenmerken hebben. Productie geslachtshormonen

Functie pijnappelklier

= epifyse. Een klier die zich tussen de thalamus en de kleine hersenen bevindt. Produceert het hormoon melatonine, dat de slaap-waakcyclus reguleert.

Bijniermerg

Het binnenste deel van de bijnier. Belangrijke structuur bij de reactie op stress, scheiden adrenaline en noradrenaline af in de bloedbaan bij acute stress. Wordt aangestuurd door het sympathische zenuwstelsel.

Bijnierschors

Het buitenste deel van de bijnieren. Speelt een rol bij chronische stress. Hormonen hier worden gemaakt van de stof cortisol. Produceert oa mannelijke en vrouwelijke geslachthormonen. (chronische stress)

Mineralcorticoïden

hormonen die door de bijnierschors worden geproduceerd en helpen bij het reguleren van de zout- en vochtbalans in het lichaam. bvb Aldosteron

Glucocorticoïden

Hormonen die door de bijnierschors worden geproduceerd en helpen bij het reguleren van de stofwisseling, het immuunsysteem, en de stressreactie. bvb Cortisol

Het syndroom van Cushing

Het gevolg van een te veel aan cortisol. Het wordt gekenmerkt door gewichtstoename, een ronde gezichtsvorm, een dunne huid, spierzwakte, en verhoogde bloeddruk.

Hyperalsosteronisme

Leidt tot verhoogde bloeddruk en een verlies aan kalium, wat kan leiden tot hartritmestoornissen, spierzwakte en bewustzijnsverlies

Ziekte van Adison

Te weinig van alle bijnierschorshormonen. Meestal het gevolg van auto-immuunreactie waarbij eigen lichaam de werking van de bijnier aanvalt. Geen mechanisme meet om met stress om te gaan.

Adison crisis

een levensbedreigende toestand die optreedt wanneer een infectie of stress leidt tot een ernstige verstoring van de lichaamshomeostase bij mensen met de ziekte van Addison, omdat hun lichaam niet voldoende bijnierschorshormonen produceert om de stress te verwerken. Dit vereist onmiddellijke medische behandeling om te voorkomen dat het fataal is.

Feochromocytoom

een goedaardige tumor van het bijniermerg. Er wordt te veel adrenaline geproduceerd. Bij drukverhogende momenten (bv. hoesten) komt er te veel vrij wat leidt tot opvliegers.

Functie estradiol

Hormoon dat ervoor zorgt dat de eierstokken een eicel afgeven

Functie progresteron

Hormoon dat ervoor zorgt dat de baarmoederwand dikker wordt zodat het eitje zich kan innestelen

Geslachtsklierstimulerende hormonen

Luteïniserend hormoon (LH) en het follikelstimulerend hormoon (FSH). Zij zetten de geslachtsklieren aan tot het produceren van geslachtshormonen en ze reguleren de vruchtbaarheid en voortplanting

Groeihormoon (GH)

Regelt mogelijk ook de verouderingsprocessen, het denktempo en het geestelijk welbevinden. 

Acromegalie

Groeihormoon producerende tumor

Prolactine

een hormoon dat altijd in het bloed aanwezig is en bij vrouwen de melkproductie na de bevalling stimuleert, terwijl het bij mannen geen specifieke functie heeft. Het niveau van prolactine stijgt tijdens de zwangerschap en borstvoeding.

Adrenocorticotroop hormoon (ACTH)

Bijnierschorsproducerend hormoon. Stimuleert de schors van de bijnieren.

Tyreoid stimulerend hormoon (TSH)

Schildklierstimulerend hormoon. Stimuleert de schildklier tot het afgegeven zijn eigen hormoon. 

Hypothyreoïdie

Tekort aan schildklierhormoon, traag werkende schildklier

Antiuretisch hormoon (ADH)

De hypofyse stuurt het hormoon op het juiste moment in de juiste hoeveelheid naar de nieren. Het reguleert de hoeveelheid urine en de concentratie daarvan. Het zorgt ervoor dat de nieren voldoende water vasthouden en niet te veel water loslaten. Het heeft ook een vaatvernauwende werking. Samen met het bijnierschorshormoon aldosteron regelt het de hoogte van de bloeddruk.

Oxytocine

een hormoon dat samentrekkingen van de baarmoeder en melkbuisjes tijdens de bevalling en borstvoeding bevordert, en zaadlozingen bij mannen stimuleert. Het wordt geproduceerd door de hypothalamus in de hersenen, waar het als neurotransmitter sociaal gedrag beïnvloedt en binding tussen mensen bevordert. Het wordt vaak het 'knuffelhormoon' genoemd vanwege zijn rol in sociale hechting.