De stem van de burger

Wat zijn de voorwaarden om in België te mogen stemmen?

• Belgische nationaliteit

• Minstens 18 jaar oud

• Ingeschreven in het bevolkingsregister van een Belgische gemeente

• Niet uitgesloten door criminele feiten of onbekwaam verklaard

Waarom spreekt men in België eerder van opkomstplicht dan van stemplicht?

• Omdat stemmen geheim is en men dus niet kan controleren of iemand een geldige stem heeft uitgebracht.

• Daarom is er enkel een verplichting om te komen stemmen, niet om effectief geldig te stemmen.

Wat zijn argumenten tegen de opkomstplicht?

• Willekeurige stemmen

• Vrije keuze

• In de praktijk worden mensen toch niet gestraft als ze niet stemmen

Wat houdt het systeem van evenredige vertegenwoordiging in?

• kiessysteem waarbij de zetels binnen kieskringen worden verdeeld naargelang het bevolkingsaantal

Wat zijn argumenten voor de opkomstplicht?

• garantie op ECHTE democratie

• burgerplicht

• garantie op vrijheid

• kwetsbare groepen wel vertegenwoordigen.

Hoe verschillen de kieskringen voor federale, regionale en Europese verkiezingen in Vlaanderen?

• Federale verkiezingen: 5 Vlaamse provincies als kieskringen + 5 Waalse + Brussel-Hoofdstad

• Regionale verkiezingen: 5 Vlaamse provincies + Brussel-Hoofdstad

• Europese verkiezingen: één kieskring voor heel Vlaanderen

Wat is het doel van genderquota bij verkiezingen?

• Om een minimumaantal vrouwen in de wetgevende en uitvoerende macht te garanderen

• zo willen ze de vertegenwoordiging tussen mannen en vrouwen evenwichtiger te maken.

Wat is een legislatuur?

zittingsperiode van een parlement

Wat is een paritaire samenstelling?

regel die stelt dat er op kieslijsten evenveel mannen als vrouwen moeten staan

Wat is het ritssysteem?

principe waarbij plaatsen op een kieslijst afwisselen door een man en een vrouw moeten worden ingenomen

Wat is het verschil tussen een lijsttrekker en een lijstduwer?

• lijsttrekker: kandidaat op de eerste plaats van een kieslijst.

• lijstduwer: kandidaat op de laatste plaats van een kieslijst.

Wat is het verschil tussen een lijststem en een voorkeursstem?

• lijststem: kiezer stemt op de partij in het algemeen.

• voorkeursstem (of naamstem): kiezer stemt op een specifieke kandidaat van de lijst.

Waarom gebruiken sommige partijen een onafhankelijke lijsttrekker?

Omdat een bekende en populaire onafhankelijke persoon mogelijk meer stemmen kan aantrekken, zelfs als die niet tot de partij behoort.

Wat is het verschil tussen gesloten lijsten en open lijsten?

• gesloten lijsten: vaste volgorde, voorkeursstemmen hebben weinig invloed.

• open lijsten: voorkeursstemmen kunnen invloed hebben op wie effectief verkozen word.

Wat zijn de nieuwe regels voor lokale verkiezingen sinds 2021?

• opkomstplicht afgeschaft

• meer invloed van de kiezer

• burgemeester wordt niet langer automatisch aangeduid

• voorkeursstemmen krijgen meer evenwicht

• geen voorakkoorden meer toegestaan

• stadslijsten zijn ontstaan

Wat is ongeldig / blanco stemmen?

principe waarbij de kiezer op een beschadigd stembiljet of voor verschillende lijsten stemt.

Wat is een sperperiode en wat zijn de gevolgen voor politieke communicatie?

• Een periode van 4 maanden vóór de verkiezingen waarin de overheid geen communicatie mag voeren die het imago van politici of partijen versterkt.

• Politieke reclame op radio, tv en in bioscopen is verboden, en enkel deelname aan nieuwsprogramma’s is toegestaan.

Wat is een kiesdrempel?

Een kiesdrempel is het minimumaantal stemmen dat een partij moet halen om zetels te krijgen, wat verhindert dat zeer kleine partijen in het parlement komen.