PL_LESSON 1: PAGSASALIN

EUGENE A. NIDA, 1964

Ang pagsasalin ay pagbuo sa tumatanggap na wika ng pinakamalapit at likas na katumbas ng mensahe ng simulaang wika, una ay sa kahulugan at pangalawa ay sa estilo

THEODORE H. SAVORY, 1968

Ang pagsasalin ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa ideyang nasa likod ng pananalita

MILDRED L. LARSON, 1984

Ang pagsasalin ay muling pagbubuo sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng kahalintulad na mensahe sa simulaang wika subalit gumagamit ng piling tuntuning gramatikal at leksikal ng tumatanggap na wika

PETER NEWMARK, 1988

Ang pagsasalin ay isang pagsasanay na binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na mensahe sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika

translatio, pagsalin

Nagmula sa salitang latin na “__” na nangangahulugang “__”

transladar

paglalapat ng salita para sa salitang nasa ibang wika)

tradutorre. traditore

Isang matandang kawikaang italiano ang “____ “ na nangangahulugang “tagasalin, taksil”

pagsasalin

pagbuo sa tumatanggap na wika ng pinakamalapit at likas na katumbas ng mensahe ng simulaang wika, una ay sa kahulugan at pangalawa ay sa estilo

pagsasalin

maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa ideyang nasa likod ng pananalita

pagsasalin

muling pagbubuo sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng kahalintulad na mensahe sa simulaang wika subalit gumagamit ng piling tuntuning gramatikal at leksikal ng tumatanggap na wika

pagsasalin

isang pagsasanay na binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na mensahe sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika

PACIANO MERCADO RIZAL

Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y mauunawaan, at ginagawang malaya naman kapag iyon ay may kalabuan datapuwat’s hindi lumalayo kailanman sa kahulugan

PACIANO MERCADO RIZAL

Impluwensya kay Rizal na sumulat ng wika gamit ang Pilipino

Estruktura

grammar, tamang gamit ng wika

Estilo

dialect o ekspresyon, hindi kailangan laging isalin, minsan ay kailangan i-retain

Pinaglalaanang tao

teknikal o pangmadla

- pormalidad

Balbal

Kolokyal

Pampanitikan

Banyaga

antas ng wika

Kahulugan

Estruktura

Estilo

Pinaglalaanang tao

PRIYORIDAD SA PAGSASALIN

SL (Source Language o Simulaang Lengguwahe) - basis

TL (Target Language o Tunguhang Lengguwahe) - kung saan isasalin

DALAWANG ELEMENTONG DAPAT MAYROON SA PAGSASALIN

Magdagdag ng mga impormasyon

pambanasang kamalayan

kamalayan sa iba’t ibang kultura sa daigdig

KAHALAGAHAN NG PAGSASALIN

IMITASYON O PANGGAYA

Gawaing sumasaklaw sa paghahanap na katumbas na salita para sa SL

IMITASYON O PANGGAYA

Pagsisikap na gayahin ang anyo at himig ng oriihinal na akda

REPRODUKSIYON O MULING PAGBUO

Ang layuning higit na tumutupad sa inaakalang interes o pangangailangan ng lipunan at panahon ng tagasalin

REPRODUKSIYON O MULING PAGBUO

Nagbibigay ito ng kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin

REPRODUKSIYON O MULING PAGBUO

Maari itong mangahulugan ng pagsasapanahon

REPRODUKSIYON O MULING PAGBUO

Maari itong umabot sa paglalapat ng wikang higit na naiintindihan ng mambabasa sa salin

REPRODUKSIYON O MULING PAGBUO

Maari itong mangahulugan ng paglilipat ng orihinal tungo sa isang anyong ipinalalagay na mas ninanais basahin ng madla

Pag-ibig sa tinubuang lupa (Marcelo H. Del Pilar)

El amor Patrio (Jose Rizal)

Parehong sanaysay

Sinalin ang El amor Patrio sa anyong tula (Andres Bonifacio)

Tula (mas tinangkilik ng madla)

Selection:

Codification

Implementation

Elaboration

BAKIT BA DAPAT MAGSALIN

EPIC OF GILGAMESH (2000 BCE)

Kasintada na ng panitikang nakasulat ang pagsasalin

EPIC OF GILGAMESH (2000 BCE)

Ilan sa mga bahagi nito, ng Sumeria, ay kinatagpuan ng salin sa iba’t ibang wikang Asiatiko

SEPTUAGINT

Isa sa mga unang tekstong naisalin ay ang Bibliya

SEPTUAGINT

Iginiit ni San Agustin na sadyang wasto ito

SEPTUAGINT

Ang bersiyong Griyego ng Ebanghelyo ng mga Ebreo dahil ayon sa alamat, 70 Griyegong Hudyo ang nagsalin nito ngunit nagkaisa sila sa salin bagama’t

magkakahiwalay silang nagsalin. (332 B.C.)

LIVIUS ADRONICUS (200 BCE)

Nagsalin ng dula at tula mula sa lumang latin-Griyego

LIVIUS ADRONICUS (200 BCE)

Kasama dito ang Odyssey (Homer)

LIVIUS ADRONICUS (200 BCE)

Dati siyang alipin at dinala sa roma at naging guro at makata

Livius Adronicus

Naipakilala sa mga romano ang kulturang griyego na siyang naging batayan ng intelektwal at pampanitikang tradisyon ng roma

Livius Adronicus

Kauna-unahang nagsalin ng mga dakilang Griyego papuntang Latin - “ Ama ng panitikang Latin”

LIVIUS ADRONICUS (200 BCE)

Layunin nitong ituro ang matalinhagang gamit ng

wika

KUMRAJVA (200) AT XUANXANG (645 BCE)

Buddhismo

Kumrajva

Nagsalin ng mga tekstong panrelihiyon tungo sa wikang Tsino upang mapalaganap ang Buddhismo sa Tsina at sa ibang parte ng Asya

Xuanxang

Tagasunog ni Kumrajva, at nakatulong sa pagpaplaganap ng Buddhismo sa Tsina, lalo na sa hilaga at kanlurang bahagi ng asya

SAN GERONIMO (VULGATE) (400 BCE)

Letter to Pammachius

Letter to Pammachius

pinaboran ni San Geronimo ang salita-sa-salitang salin ng Bibliya dahil “ang mismong paghahanay ng salita ay isang misteryo.”’

San Geronimo

Patron ng Pagsasalin (Setyembre 30)

ALFRED THE GREAT (900 AD)

Layon na magkaroon ng pagsasalin ng Ingles ang Bibliya.

ALFRED THE GREAT (900 AD)

Noong nagkaroon ng kilusan sa sekularisasyon sa bibliya ng kumawalag ang Britanya sa Katoliko ginamit ang salin ng Bibliya

ALFRED THE GREAT (900 AD)

Ito ang naging salalayan ng Church of England

TOLEDO SCHOOL OF TRANSLATORS (11TH - 13TH CENTURY)

Mga kolektibong iskolar na nagtutulungan sa panahon ng 11th-13th suglo sa Espanya upang maisalin ang mga akdang pang pilosopiya mula Arabic (Hebrew) tungong Latin o sa Europa

TOLEDO SCHOOL OF TRANSLATORS (11TH - 13TH CENTURY)

Dito na rin nagbunsod ang pagsisimula ng paglakas ng ekonomikal, politikal, at global na kapangyarihan ng espanya

TOLEDO SCHOOL OF TRANSLATORS (11TH - 13TH CENTURY)

Pag-unawa ng mga rehiyon sa Africa tungo sa ating bansa

PANAHON NG KASTILA

Kasintanda din ng nakalimbag na panitikan ang pagsasalin sa Pilipinas

Doctrina Cristiana, 1593

Ang unang aklat na nailimbag Ang unang aklat na nailimbag

PANAHON NG KASTILA

Nasundan pa ito ng pagsasalin ng mga tekstong moral o relihiyoso noong Panahon ng mga Español mula wikang Español tungong mga katutubong wika (hal., Tagalog, Cebuano, Kapampangan, etc.) sa layuning indoktrinahan ang mga Pilipino

Meditaciones Cun Manga Mahal na Paninilay na Sadia sa Sanctong Pag Eexercisios (1645)

Mga dasal o religious exercises ni St. Ignacious De Loyala Mahalaga ito sapagkat, dito maipapakita na may pagninilay na nangyayari dahil sa pagsasalin at hindi lang ito isang anyo ng pagmememorya.

Meditaciones Cun Manga Mahal na Paninilay na Sadia sa Sanctong Pag Eexercisios (1645)

Kauna-unahang akdang pagsasalin sa Pilipinas

Pedro de Herrera

Prayleng heswita na nagsulat ng Meditaciones Cun Manga Mahal na Paninilay na Sadia sa Sanctong Pag Eexercisios (1645)

Mga Panalanging Pagtatagobilin sa Calolova nang Tauong Naghihingalo (1703

Pagsasalin ng isang Indio. (Batangueno) Panandang Bato na ang mga pilipino ay may kakayahan at hindi mangmang. Mayroong kasanayan at kaalaman ang mga Pilipino na matuto ng ibang wika

Mga Salin ni Dr. Jose Rizal (1800)

Pagsasalin sa pespektiba ng may inaral. May layuning maging mapagpalaya ang kaisipan. May layuning mahikayat ang tao na buksan ang mata sa nangyayari. Nagbukas ng pagsasalin sa usapin ng medisina at iba pang usapin.

PANAHON NG AMERIKANO

Naging masigla ang pagsasalin sa wikang Pambansa ng mga akdang nasa wikang Ingles

Rolando Tinio

maraming naisaling klasiko

National bookstore

ipinasalin ang mga popular na nobela at kuwentong pandaigdig gaya “Rapunzel”, “The little Prince” atbp

Goodwill Bookstore

naglathala ng koleksyon ng mga klasikong sanaysay nina Aristotle, Aquinas , Kant atbp.

The Children’s Communication Center

nagsalin at naglathala ng mga kuwentong mula Asya, Palaso ni Rama, Palaso ni Wujan atbp

PATAKARAN BILINGGWAL

Pagsasalin ng mga materyales pampaaralan gaya aklat, patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa.

Language Education Council of the Philippines

LEDCO

Secondary Language Teacher Education

SLATE

Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano

Gumil

Ford Foundation

nagkaloob ng tulong pinansyal

sa mga proyektong pagsangguni at pagsasalin

PAGSASALIN NG MGA KATUTUBONG PANITIKANG DI-TAGALOG

Paglawak ng mga paksang isinasalin, pagsasalin ng mga panitikan sa iba’t ibang wika ng Pilipinas

PAGSASALIN NG MGA KATUTUBONG PANITIKANG DI-TAGALOG

Pagpapalakas ng pambansang kamulatan.

Dekada 70 and 80

tungo sa pormalisasyon at propesyonalisasyon (Batas Militar)

Dekada 70

mga paaralan, nagbukas ng kursong BA Pagsasalin (UP, UST, PNU, DLSU)

Dekada 90

Pagkakabuo ng Pambansang Samahan ng Pagsasaling-wika

lokalisasyon

ay isang proseso upang mahawi ang mga hadlang pangkultura upang magkaroon ng epekto sa bawat target na bansa

Internationalization

leans the process of designing and developing a product, website, game or application, so they can be easily localized

Kahulugan

Tumutukoy sa diwa o mensahe ng teskto

Kahulugan

Ito ang nilalaman ng kailangang manatiling tapat at malinaw sa salin

Estruktura

Balangakas ng pangungusap, gramatika, at pagkakasunod ng salita o ideya at iba pang pamantayan sa pagsulat

Estilo

Tumutukoy sa anyo at paraan ng pagkakasulat

Pinaglalaanang tao

Tumutukoy sa mambabasa kung para kanino ang isinasalin o isinusulat

Pinaglalaanang tao

Dito nakabatay kung magiging mas simple, teknikal, masining o akademiko ang salin

Selection

Maingat na pinipili kung aling mga salita, konsepto, at anyo mula sa ibang wika ang ililipat sa sariling wika

Codification

Sapagkat ang pagsasalin ay tumutulong sa pagsasaayos at pag-iistandardia ng wika

Elaboration

Kailangang suriin kung naiintindihan, napapakinabangan at angkop sa kultura at wika ng gumagamit

Implementation

Paglilimbang ng gawa, ipinapatupad ang mga napiling termino at isinasaayos na salita sa aktwal na paggamit

Pure

Nakatuon sa kalaaman at pag-unawa tungkol sa pasasalin mismo, hindi sa paggamit nito

Teoretikal at deskriptibo

Dalawang uri ng pure

Pangkalahatan (general)

Tumatalakay sa malawak at pangkalahatang teorya ng pagsasalin

Bahagya (partial)

Nakatuon lamang sa ilang aspeto

Medium restricted, area restricted, rank restricted, text-type restricted, time restricted, problem restricted

Bahagya o partial

Product oriented, process oriented, function oriented

Deskriptibo o descriptive

Pagsasanay sa tagasalin (translator training), translation aids, translation policy, translation criticism

Applied translation studies