(NIEUWSTE TIJD) taalgeschiedenis vd lage landen

wat gebeurde in het zuiden tijdens de franse tijd

• 1795: annexatie door Frankrijk

• Eerste industriële revolutie (eerste helft 19e E)

• Continentale Blokkade (= Continentaal Stelsel)

• Slag bij waterloo (1815)

zuiden: franse tijd jaartallen

1795-1815

wat voerde napoleon in in het zuiden na de annexatie?

• invoering burgerlijke stand

• burgerlijk huwelijk

• afschaffing kloosters en abdijen

• metrieke stelsel

• (Universiteit Leuven gesloten)

• 20-25j man dienstplicht in het franse leger

  • leidt tot Boerenkrijg in 1789: opstand plattelandsbevolking tegen Franse regime

• Frans werd enige officiële taal, Nederlandstalige dagbladen verboden

  • te weinig kinderen gingen naar school en lager onderwijs slecht georganiseerd => verfransing niet haalbaar

Eerste industriële revolutie

• Eerste industriële revolutie (eerste helft 19e E)

  • industrie geconcentreerd op textiel (Gent), metaal en steenkool (Wallonië)

  • rond 1800: Lieven Bauwens -> industriële spionage, onderdelen Britse spinmachine tussen goederen naar Frankrijk smokkelen om de machine opnieuw in elkaar te steken

Continentale Blokkade

• Continentale Blokkade (= Continentaal Stelsel)

  • handel met britse eilanden verboden -> poging van Napoleon om de economie in Engeland te vernietigen

Slag bij waterloo (

• Slag bij waterloo (1815)

  • 1813: nederlaag Napoleon in Duitsland

  • Congres van Wenen: Noordelijke + Zuidelijke nederlanden => Koninkrijk der Nederlanden met Willem I als staatshoofd (als bufferstaat tegen Frankrijk)

  • 1815: Napoleon probeert opnieuw aan de macht te komen -> Slag bij Waterloo

Congres van wenen

Congres van Wenen: Noordelijke + Zuidelijke nederlanden => Koninkrijk der Nederlanden met Willem I als staatshoofd (als bufferstaat tegen Frankrijk)

bataafse republiek

Het noorden

• Bataafse republiek (1795-1806)

  • afkomstig van Bataven: Germaanse stam die in dienst waren van de Romeinen, maar later tegen de Romeinen in opstand zijn gekomen

  • “patriotten” in huidige Nederland vinden dat ze te weinig inspraak hadden in bestuur vd Republiek, ze willen ook dat het echt één land zou worden

  • patriotten krijgen steun van Frankrijk -> Franse inval => Bataafse Republiek

    • => meer taaleenheid: 1804 spelling-Siegenbeek 

noorden Franse tijd jaartallen

1810-1813

wanneer annexatie vh noorden door fr

1810

wat gebeurt er na de annexatie van noorden door fr

• Lodewijk Napoleon ontslagen -> huidige Nederland wordt provincie Frankrijk

  • Snel terug zelfstandige staat -> Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830)

• Koning Willem I uitgeroepen tot soeverein vorst

beleid Willem I

• Koning Willem I uitgeroepen tot soeverein vorst, beleid had drie speerpunten

  • Economie (‘Koning Koopman’):

    • Kanalen graven, ANtwerpse haven vergroot

    • Wegen verbeterd

    • Textielindustrie in Vlaanderen gestimuleerd

    • Staalindustrie in Wallonië gestimuleerd

  • Onderwijs

    • Scholen gesticht (actie tegen analfabetisme)

    • universiteit gesticht in Luik en Gent (‘Rijksuniversiteit’)

    • Universiteit Leuven opnieuw geopend

    • Lerarenopleidingen gestart

  • Taal

    • vernederlandsingspolitiek in Wallonië om nationale eenheid te bevorderen

wat dacht het huidige belgie over het beleid van koning willem i

• => huidige België niet enthousiast:

  • liberalen stoorden zich aan absolutistische regeerstijl en ontbreking persvrijheid

  • Franstaligen moeite met taalpolitiek

  • Zuiden moest mee staatsschuld Noorden betalen

    • katholieken bang voor aantasting vh monopolie vd kerk door calvinistische invloed

wat veroorzaajte het einde van het verenigd koninkrijk der nederlanden

onafhankelijkheid belgie 1830

eedaflegging leopoold i

21-7-1831

gevolgend nederlandse taal na belgische onafhnakelijkheid

• Negatieve gevolgen NEderlands:

  • “het gebruik der talen is vrij” in grondwet

  • Frans enige officiële taal -> “Nederlands is een patoi (dialect met veel variatie) geen taal, dus je kan er niet mee regeren”

  • engageren voor het Nederlands -> collaboratie met de vijand, Nederland

Vlaamse beweging start

1830-1850

• Begin Vlaamse Beweging

  • Literair geïnspireerd -> tijd vd Romantiek (geschiedenis, literatuur, taal belangrijk) o.a. De Leeuw van Vlaanderen - Hendrik Conscience

    • Vlaams Petitionnement van 1840: verzoek aan parlement (Nederlands wettelijk erkennen in bestuur, gerecht en onderwijs

wanneer eerste treinrit en waar(om)

1830-1850

• Eerste trein

  • Brussel - Mechelen (later Mechelen-Antwerpen)

  • Er was industrie in de stad, ze wilden mensen dus stimuleren om in hun dorp te blijven => openbaar vervoer subsidiëren -> werkmanstreinen

oprichting meetingpartij

• Oprichting Meetingpartij 1862

  • Antwerpse politieke partij

  • Coalitie van liberalen, katholieken en flaminganten

jaartallen BE kolonie

1885-1908

tµjaar 2e ind rev en door welke mat

1895-1905 door petroleum, gas en elektriciteit

gesch van taalwetgeving

• 1873: recht op proces in het Nederlands (wet-Coremans)

• 1878: in Vlaanderen en Brussel NL gebruiken met gemeentebestuur (wet-De Laet)

• 1883: officieel middelbaar in Vlaanderen, enkele vakken in het Nederlands 

• 1898: Gelijkheidswet: Koninklijke Besluiten in Nederlands en Frans gestemd en bekendgemaakt

eerste wereldoorlog

1914-1918

• loopgravenoorlog, uitgevochten in de Westhoek (Ieper), achter de IJzer.

• Koning Albert I = “Koning-ridder” omdat hij zelf tactieken bepaalde en bij de troepen bleef

• Belgisch-Nederlandse grens afgesloten, later grensversperring onder stroom (dodendraad)

• Spaanse griep breekt uit

• wapenstilstand 11/11.1918

van waar komt “poor little belgium”

• “Poor little Belgium” in het buitenland nadat universiteitsbibliotheek Leuven afgebrand werd door de Duitsers

  • Duitsers dachten dat er sluipschutters (franc-tireurs) in Leuven zaten

welke twee groepen ontstonden in de vlaamse beweging tijdens woi

• Vlaamse beweging: 2 groepen

  • een die loyaal blijft aan België

  • een die aan collaboratie doet  met de Duitsers in de hoop om Vlaamse wensen te verwezenlijken

    • => activisme

wat gebeurde tijdens het interbellum

• Taalwetgeving

  • Vernederlandsing UGent (officieel)

  • KU Leuven krijgt Nederlandstalige afdelingen

  • 1930: invoering territorialiteitsprincipe

    • Vlaanderen en Wallonië eentalig

    • ligging taalgrens veranderde nog, om de 10 jaar een talentelling om grens te bepalen. “welke taal spreekt u meestal”

• Eerste Europese wolkenkrabber

  • Antwerpse Boerentoren (“Torengebouw”) oudste wolkenkrabber Europa. aangevraagd door KBC (had link met boerenbond)

tweede wereldoorlog data

10/5/1940 - 1945

drie houdingen WOII

• verzet:

  • burgerlijk verzet: neergeschoten piloten en Joden helpen

  • sluikpers: clandestiene kranten verspreiden

  • gewapend verzet: sabotage militaire installaties

• collaboratie

  • meewerken met bezetter

• accommodatie

  • aanpassen aan omstandigheden, enkel meewerken in die mate dat je niet van tegenwerking beschuldigd kan worden

  • “de politiek van het minste kwaad”

  • Leopold III (bleef in België, nog geen initiatief, trouwde tijdens krijgsgevangenschap)

welke stappen volgden de jodenvervolging

• registratie gemeentebesturen

• verplichten tot vestiging in Antwerpen, Brussel, Luik of Charleroi, Jood-Juif gestempeld op identiteitskaart

• gele davidsster verplicht, bevel om zich te melden in Dossinkazerne

• transporten naar het vernietigingskamp in Auschwitz-Birkenau

repressie

• Repressie: activisten werden na de oorlog bestraft

  • ontslagen worden

  • volksrepressie

    • overheidsrepressie: militaire rechtbanken

koningskwestie

• Leopold III bleef in BE tijdens WOII -> onvrede bij bevolking -> 1950 volksraadpleging 

  • BE stond nu op het punt van een burgeroorlog (stakingen, betogingen met doden, …)

  • Vlamingen wilden de koning behouden, Walen niet

  • 1951: troonsafstand

spelling en taalwetgeving in de naoorlogse periode

• Nieuwe spelling

  • 1934: spelling-Marchant in NL - vereenvoudigde spelling, 1946 in BE

  • 1954: het Groene Boekje

• Taalwetgeving

  • 1962-1963: taalgrens definitief vastgelegd; talentellingen stoppen. Bepaalde faciliteiten beschikbaar in “faciliteitengemeenten” waar de minderheid toch hun eigen taal kan gebruiken

onafhankelijkheid congo

• Belgisch Congo onafhankelijk (1960)

  • évolués

  • Congo (of Zaïre) onafhankelijk

    • president: Kasavubu

    • premier: Lumumba

mijpalen nederland 19e eeiw

• De eerste trein (1839)

• cultuurstelsel

  een bekende Nederlandse schilder (Vincent Van Gogh)

• Aletta Jacobs

eertse trein nl

• De eerste trein (1839)

  • (eerste trein in Engeland, dan België, dan Nederland)

  • stoomlocomotief “De Arend”: Amsterdam-Haarlem

cultuurstelsel nl

• cultuurstelsel

  • Nederlands-Indië -> vooral Java

  • Javanen 20% grond producten telen voor de overheid zonder betaling

    • alleen producten vh beste stuk grond of meer dan 20% werd opgeëist

aletta jacobs

• wou arts worden mr in NL mochten vrouwen niet naar unief

• -> brief naar minister Thorbecke (liberaal)

• streed voor vrouwenrechten, bezorgde voorbehoedsmiddelen, stemrecht

mijlpalen nl 20e eeuw

Mijlpalen 20e eeuw

• WOI: neutraal NL

• WOII

  Indonesië onafhankelijk (1945 of 1949)

• de verzorgingsstaat

  • Willem Drees

  • Marga Klompé:

• Waternoodsramp 1953

• gasbel 1959

• Suriname onafhankelijk 1975

• Nieuwe structuur Koninkrijk der Nederlanden

WOII NL

• capitulatie na 5 dagen

• regering en koningin naar Engeland

• doorgangskamp Westerbork

• collaborerende partij: NSB (Nationaal-socialistische beweging-

• Zuid-NL bevrijd in 1944, rest 1945

wat zorgde voor NL capitularie en wanneer

bombardement Rotterdam 14 mei 1940

wat en wanneer is dolle dinsdag

dag waarop bevolking dacht dat de oorlog voorbij was, 5 september 1944

hongerwinter nl

hongersnood in groot deel nl, winter 1944-1945ù

bevrijdingsdag

5 mei 1945

bijltjesdag

“dag vd afrekening” (afrekeken met landverraders) vlak na bevrijding

de wederopbouw

letterlijk (gebouwen) en culturele ativiteiten eind jaren 40 - 60

de woningnood nl

eind jaren 40-60

onafhankelijkheid indonesie

• Indonesië onafhankelijk (1945 of 1949)

  • tijdens WOII bestuur Nederlands-Indië overgegeven aan Japan

  • Nederlanders in NL-Indie ondergebracht in mannen- en vrouwenkampen en sommige verplicht tot dwangarbeid (jappenkampen)

  • 1949 NL erkent indonesië als onafhankelijk

de verzorgingsstaat nl

• Willem Drees (socialistische politicus) legde basis voor AOW (Algemene Ouderdomswet - Nederlandse basispensioen overheid) – “vadertje Drees”, “trekt van Drees” = pensioen ontvangen. 

• Marga Klompé: eerste vrouwelijke minister.

  • strengere regels bejaardenhuizen

  • Algemene Bijstandswet (ABW): uitkering overheid aan mensen die niet zelf in hun levensonderhoud konden voorzien (‘Bijstand’)

waternoodsramp

• Waternoodsramp 1953

  • dijken in Zeeland en Zuid-Hollan breken -> overstromingen, doden en daklozen

  • Verder voorkomen: Deltawerken. dammen bouwen tussen eilanden en stormvloedkeringenin grote rivieren

gasbel

• gasbel 1959

  • Veel aardgas rond Groningse dorp Slochteren (gasbel) -> gaswinning (aardgasbaten: financiele opbrengst gaswinning) -> aardbevingen -> Groningenveld afgesloten

onafhankelijkheid suriname

• Suriname onafhankelijk 1975

  • Anton de Kom: “Wij slaven van suriname” aanklacht tegen racisme, uitbuiting en kolonialisme

  • Suriname semiautonome status -> onafhankelijk

• Nieuwe structuur Koninkrijk der Nederlanden

• Caraïbische eima,de, (vroegr: Nederlandse Antillen) -> caraïbische deel van het Koninkrijk. sommige worden autonome landen, anderen bleven deel van NL

• Aruba, Sint Maarten en Curaçao krijgen status land

• BES-eilanden: Bonaire, Sint Eustatius, Saba -> Caraïbische deel vh koninkrijk