Nederlands examen

pleonasme

vanzelfsprekende eigenschap opnieuw gezegd

tautologie

begrip minst 2x uitgedrukt

eufemisme

iets mooier voorstellen

dysfemisme

iets erger voorstellen

litotes

ontkenning tegendeel->beklemtonen

metafoor

vergelijking zonder als

ellips

1/meer woorden nodig zijn weglaat

parallellisme

overeenkomstigheid tss 2 teksteenheden

woordspeling

spelen met woorden

alliteratie

medeklinkerrijm

paradox

schijnbare tegenstelling

personificatie

vwp/abstractie als mens voorgesteld

metonymie

woord vervangen ander woord door vverband ertussen

pars pro toto

soort metonymie deel ipv. geheel

totum pro parte

metonymie: geheel ipv deel

retorische vraag

onechte vraag om te laten denken

contaminatie

2 termen of uitdrukkingen door elkaar halen

purisme

hypercorrectie

de/het debacle

volslagen mislukking

het decennium

periode van 10 jaar

deemoedig

nederig (bv. deemoedig iets vragen)

defensief

verdedigend (↔ offensief)

het defensief

verdediging

het deficit

tekort

deinen

langzaam op en neer gaan

de delinquent

de misdadiger

deserteren

zich aan dienstplicht onttrekken, zich uit de voeten maken

het dilemma

een moeilijke keuze tussen twee mogelijkheden,

de dilettant liefhebber

iemand die iets uit liefhebberij beoefent

met oppervlakkige kennis

discussiëren

van gedachten wisselen

de dissident (zn)

andersdenkende

zich distantiëren van iets

afstand nemen

de distributie verdeling

verspreiding

dixit

zei hij, aldus

de docent

de leraar

domineren

machtiger zijn, overheersen

draconisch (bn)

uiterst streng

draineren

overtollig water afvoeren

drastisch (bn)

krachtig en ingrijpend

de dynastie

vorstenhuis, regerende familie

eclectisch (bn)

het beste uitkiezend

effectief (bn)

werkelijk, echt

efficiënt (bn)

doeltreffend (↔ inefficiënt)

de eega

echtgenoot, echtgenote

elimineren

verwijderen, uitschakelen, doden

de emballage

verpakking

de emigrant

uitwijkeling, iemand die uit zijn land vlucht om zich ergens anders te vestigen (↔ immigrant)

(zich) engageren

zich inzetten voor de goede zaak, een verbintenis aangaan om iets te doen

ensceneren

tot een toneel

de enquête

onderzoek waarbij aan veel personen dezelfde vragen gesteld worden

escaleren

stapsgewijze erger worden

het essay

korte informatieve tekst of verhandeling

de essentie

hoofdzaak, het belangrijkste

etaleren (de etalage)

uitstallen (plaats achter een raam waar men iets uitstalt)

het etiket

label, strookje papier of stof dat op of aan een voorwerp bevestigd wordt

de etiquette

geheel van beleefdheidsgebruiken

evenredig (bn)

in onderling gelijke verhouding, harmonisch

ex aequo

(bij wedstrijden) gelijke stand

excentriek (bn)

raar, zonderling

ex

minister

excellent (bn)

uitstekend, voortreffelijk

de expansie

uitbreiding, vergroting van grondgebied

expliciet (bn)

uitdrukkelijk

expressief (bn)

veelzeggend, met veel expressie

de factor

meebepalend element

het faillissement

toestand van een schuldenaar die niet in staat is aan zijn verplichtingen te voldoen, terwijl gerechtelijk beslag gelegd is op het hele vermogen

faliekant (bn)

verkeerd, mis, ook als versterking: faliekant verkeerd

fascineren

zeer sterk boeien

het fascisme

politiek systeem berustend op ultranationalistische, autoritaire en onverdraagzame beginselen

feeëriek (bn)

toverachtig mooi

feilloos (bn)

zonder zich te vergissen, foutloos

fiks (bn)

ferm, aanzienlijk, flink, stevig, behoorlijk

de filoloog

beoefenaar van filologie, taalkundige

flamboyant (bn)

vurig, hartstochtelijk

flexibel (bn)

aan te passen aan de situatie als die verandert, lenig, soepel

floreren

bloeien, pronken

fluctueren

op en neer gaan van prijzen

fluoresceren

licht uitstralen van andere kleur dan de stof zelf heeft

focussen

aandacht toespitsen op

fouilleren

iemands zakken en kleren doorzoeken op verboden of vermiste zaken

frappant (bn)

opvallend, markant, opmerkelijk

funderen

van grondvesten voorzien, steunen, baseren op

furieus (bn)

woedend

fuseren

samensmelten, samengaan, een fusie aangaan

fusilleren

met het geweer executeren

galopperen

in galop lopen, rennen (bij paarden)

gedesillusioneerd (bn)

in zijn verwachtingen teleurgesteld

gedijen

voorspoedig groeien, voorspoed hebben, voordeel brengen

gepassioneerd (bn)

hartstochtelijk

geprivilegieerd (bn)

bevoorrecht

gerenommeerd (bn)

gunstig bekend staand, met een heel goede reputatie

het genre

soort of stijl in de kunst

de gestiek

het geheel van bewegingen en gebaren waarmee iemand zichzelf uitdrukt

het gevlij

gunst, persoonlijke goede verhouding

de guerrilla

ongeregelde bendeoorlog

halsstarrig (bn)

koppig

hartgrondig (bn)

uit het diepst van het hart komend

(iets) hekelen

iets scherp bekritiseren

herleiden (naar)

omrekenen, in verband brengen met andere getallen of begrippen, in een eenvoudige vorm uitdrukken, reduceren