Filipino Aralin 3

Alamat

Ito ay kwento o salaysay na nagsasalamin ng matatandang kaugaliang Pilipino, kadalasan ay naglalahad ng pinagmulan ng ngalan ng bagay, pook, o pangyayari

Tagalog

Alamat ng Bigas

Tagalog

Alamat ng Nagkapakpak para Lumigaya ang Bulaklak

Tagalog

Alamat ng Bundok Pinatubo

Apayao

Ang Pinagmulan ng Makapuno

Ilocano

Ang Sakimna Unggoy

Pampanga

Bakit Maliwanag ang Araw kaysa Buwan

Tinggianes, Cordillera

Ang Unggoy at Pagong

Cebuano

Ang Batik ng Buwan

Alamat ng Bulkang Mayon

Alamat ng Bikol

Alamat ng Bundok Kanlaon

Alamat ng Negros

Ang Pinanggalingan ng Pulo ng Bisayas

Alamat ng Visayas

Alamat ng Iloilo

Alamat sa Iloilo

Iloilo

Ang Makasaysayang Islas Siete de Peccado

Tiruray, Mindanao

Bakit mataas ang langit?

Bukidnon

Ang Buwan at mga Bituin

Mandaya, Davao

Ang unang mag asawa

Maranao

Ang Pinagbuhatan ng Eklipse

Bagobo

Ang unang lalaki at babae

Mito

Kwento o salaysay tungkol sa pinagmulan ng sansinukuban, kalipunan ng iba’t ibang paniniwala ng mga diyos at diyosa, kwento ng tao at ng mahiwagang nilikha

Tagalog

Si Maria Makiling

Ang Pinagmulan ng mga Wikain

Mito ng Tagalog

Bilaan, Mindanao

Ang Pagkakalikha ng Diyos sa kahinaan ng Tao

Bilaan, Mindanao

Ang Mapanumpa at Mainggiting Diyos

Anion Tabo

Diyosa ng hangin at ulan

Diyosa ng Digmaan

Apolaki

Bathala

Pangunahing Diyos

Hanan

Siyos ng mabuting pag aani

Idionale

Diyos ng mabuting gawain

Libugan

Nangangasiwa ng pag aasawa

Limbongan

Nagtatanod sa pagsilang sa isang buhay

Limoan

Nangangasiwa kung paano mamatay

Mapolan Masalanta

Patron ng mangingibig

Tala

Diyosa ng pang umagang bituin

Patianak

Tagabantay sa Lupa

Kwentong Bayan

Naglalarawan ng mga kaugalian, pananampalataya, at mga suliraning panlipunan

Pabula

Kwento o salaysay na ang mga gumaganap ay hayop na nagsasalita

Aesop

Sino ang isa sa mga pinakakilalang manunulat ng Pabula

Parabula

Kwento o salaysay batay sa banal na kasulatan na naglalahad ng katotohanang moral o espiritwal sa pamamagitan ng mga matalinhagang paraan

Anekdota

Kwento o salaysay na maaaring batay sa tunay na karanasan o hindi, katawa-tawa at may naiiwang mahalagang kaisipan sa mga mambabasa

Maikling Kwento

Kwento o salaysay na nag-iiwan ng impresyon o kakintalan sa mambabasa. Ito ay maikli at maaaring matapos sa isang upuan lamang

Salaysay

Malawak ang saklaw ng kwento ngunit ang paglalahad sa mga bahagi ay maluwag at timbang

Kwento ng Madulang Pangyayari

Ang pangyayari sa loob ng kwento ang siyang nangingibabaw sapagkat dito nasasalig ang magiging katayuan o kalagayan ng tauhan

Kwento ng Pakikipagsapalarang Maromansa

Ang balangkas ng kwento ay nakakawili at siyang nagbibigay-buhay sapagkat tumatalakay sa sunod-sunod at masiglang pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan

Kwento ng Pag-ibig

Ang galaw ng kasaysayan ay umiikot sa pag-ibig kaya ang paglalahad sa iba pang mga sangkap ng kwento ay madalian, mababaw, at hindi kapuna-puna

Kwento ng kababalaghan

Naglalaman ng mga pangyayaring mahirap paniwalaan sapagkat salungat sa batas ng kalikasan at nakatuwirang pag-iisip

Kwento ng Katatakutan

Matindi ang damdaming nagbibigay-buhay sa kwentong ganito, sapagkat ang kaisahan ng mga sangkap, napakaikling panahon, iisang pook at iisang galaw ng pangyayaring pinagbuklod nang mahigpit…

Kwento ng Katatawanan

Malaki ang pagkakatulad ng ganitong kwento sa salaysay sapagkat ang galaw ng mga pangyayari ay magaan, mababaw, at maaaring pabago-bago ang balangkas

Kwento ng Katutubong Kulay

Nangingibabaw ang paglalarawan sa isang tiyak na pook: ang anyo at uri ng kalikasan, pag-uugali, paniniwala, pamumuhay, at pamantayan ng mga taong naninirahan sa nasabing lugar

Apologo

Nagbibigay aral sa buhay sa pamamagitan ng pagkasangkapan sa mga tauhan at pangyayari sa kwento

Kwento ng Talino

Ang balangkas ng ganitong kwento ay isang kalagayang punong-puno ng suliranin na hahamon sa katalinuhan ng babasa upang ito’y lutasin. Kung matalino ang kumatha nv kwento, maaari niyang ibitin sa pananabik ang bumabasa hanggang sa katapusan ng kwento

Kwento ng Pagkatao

Nangingibabaw ang isang masusing pag-aaral at paglalarawan sa tunay na pagkatao ng tauhan sa kasaysayan.

Kwento ng Sikolohiko

Sinisikap na pasukin ng manunulat ang kasulok-sulukang pag-iisip ng tauhan ng kwento at inilalahad ito sa babasa. Ito ang pinakamahirap sulatin sa lahat ng kwento

Tauhan

Sino-sino ang magsisiganap sa kwento at kung ano ang papel na gagampanan

Tagpuan

Lugar na pangyayarihan ng mga aksyon o mga insidente gayundin ang panahon kailan naganap ang kwento

Suliranin

Naglalaman ng problemang haharapin ng pangunahing tauhan

Suliranin

Ito ang nagbibigay-daan sa madudulang tagpo upang lalong maging kawili-wili at kapana-panabik ang mga pangyayari kaya sinasabing ito ang sanligan ng akda.

Saglit na kasiglahan

Nagsisilbing pang-hatak o pang-akit sa mambabasa na ituloy ang kaniyang pagbabasa. Ito ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin

Tunggalian

Bahaging kababasahan ng pakikipagtutunggali ng pangunahing tauhan sa mga suliraning kakaharapin na minsa’y ang sarili, kapwa, o ang kalikasan

Kasukdulan

Dito nagwawakas ang tunggalian. Sa bahaging ito madarama ng mambabasa ang pinakamasidhing pananabik sapagkat dito pagpapasiyahan ang kapalaran ng pangunahing tauhan sa kwento

Kakalasan

Dito ikakalas ang mga pangyayaring nagpapatong-patong hanggang makarating sa kasukdulan

Katapusan

Kababasahan ng magiging resolusyon ng kwento. Maaaring masaya, malungkot, may pagkatalo o pagkapanalo

Tauhan

Ang pinakamahalagang papel sa kwento ay ginaganapan ng mga —

Tauhang Lapad

Hindi nagbabago ang katauhan mula umpisa hanggang katapusan

Bilugang Tauhan

Habang umuusad ang mga pangyayari sa kwento ay nagkakaroon din ng pagbabago sa katauhan ng tauhan

Tagpuan

Lugar at panahon na kinagaganapan ng kwento

Banghay

Binubuo ng mga pinag-ugnay-ugnay na mga pangyayari na nagpapagalaw sa kwento

Tono

Ang namumuong damdamin sa kwento. Mas kaakit-akit kung ang pinakamalalim na emosyonat damdamin ay mailalahad

Pahiwatig

Mas nakakawiling basahin ang akda kung may mga di-literal na pahayag na binabanggit

Dayalogo

Nagbibigay buhay sa kwento. Nakikilala ang tauhan sa mga salitang lumalabas sa kaniyang bibig, kasama na rito ang damdaming nais niyang ipabatid.

Simbolismo

Pagbibigay ng kahulugan sa mga literal na bagay, lugar, tao, at iba pa. Nangangailangan ito ng mataas na antas ng pag-unawa ng mga mababasa upang maintindihan ang akda

Tema

Ito ang diwa o ang kabuuang mensaheng tinatalakay sa mga pangyayari na nais palitawin ng sumulat

Damdamin

Ito ang mga tagapagkulay ng mga pangyayari sa loob ng kwento

Tunggalian

Ito ang nagbibigay ng kapanabikan dahil naging batayan ito ng aksyon sa kwento ng tauhan

Punto de bista

Ito ang paraan ng pagtana ng manunulat sa kanyang akda

Nobela

Isang salaysay o kwento na mahaba, maraming tauhan at tagpuang mababasa sa mga kabanata

Nobelang romansa

Pumapaksa ng pag-iibigan

Nobelang makabanghay

Ang mga pangyayari ay mahusay na ibinalangkas upang maging kawili-wili sa mambabasa

Nobela na salig sa kasaysayan

Hango ito sa totoong kaganapan o makasaysayang pangyayari

Nobela ng tauhan

Inilalarawan ang mga pangangailangan, kalagayan at hangarin ng tauhan

Nobela ng layunin

Pumapaksa ito sa layunin at sinulaing higit na mahalaga sa buhay ng tao

Nobela na masining

Pinakahuhusay ang pagtatalakay at paghahanay ng mga pangyayari, paglalarawan sa katauhan ng mga tauhan, …

Tradisyong katutubo

Sinasalamin sa nobelang ito ang mga kaugaliang Pilipino at mga magagandang katangian ng mga Pilipino

Tradisyong panrelehiyon

Nobela na nagbibigay halaga sa pananampalataya at pagkilala sa kadakilaan ng Panginoon

Tradisyong Romantisismo

Inilalarawan sa nobela ang kagandahan, kaligayahan, gayundin ang pantasya at iba’t-ibang emosyon at damdamin

Tradisyong realismo

Inilalarawan sa nobela ang mga pagbabagong dulot ng teknolohiya at siyensiya na maaaring makapagpabago sa buhay ng mga Pilipino

Dula

Layunin nitong itanghal sa entablado

Yugto

Bahaging ipinaghahati ang dula. Inilalahad ang pangmukhang tabing upang magkaroon ng panahong makapagpahinga ang mga nagsisiganap

Tanghal

Ang bahaging ito ang ipinanghahati sa yugto kung kinakailangang magbago ng ayos ang tanghalan

Tagpo

Ito ang paglalabas-masok sa tanghalan ng mga tauhang gumaganap sa dula

Trahedya

Mapupusok ang mga tauhan at ginagamitan ng masidhing damdaman ito’y nagwawakas sa pagkasawi ng pangunahing tauhan

Komedya

Ito ay nagtatapos na masaya sapagkat ang mga tauhan ay nagkakasundo

Melodrama

Nagwawakas nang kasiya-siya sa mabuting tauhan bagamat ang uring ito ay may malungkot na sangkap. Labis kung minsan ang pananalita at damdamin sa uring ito.

Parsa

Ang layunin nito ay magpatawa sa pamamagitan ng kawil-kawil na pangyayari at mga pananalitang lubhang katawa-tawa

Saynete

Ang pinakapaksa rito ay ang mga karaniwang ugali. Katulad ng parsa, ang dulang ito ay katawa tawa rin

Pantomime

Uri ng dula na ang kwento ay itinatanghal sa aksyon lamang at walang salita

Pagkasaysayang Dula

Batay sa isang kasaysayan ang itinatanghal

Dulang Papet

Dulang itinatanghal gamit ang manika

Dulang walang katotohanan

Uri ng dula na ang mga pangyayari ay hango sa hindi tunay na buhay ng tao

Talambuhay

Nagsasalaysay ng mahahalagang pangyayari sa buhay ng isang tao mula nang siya ay isilang hanggang sa kaniyang kamatayan