Begrippen verbintenissenrecht

volledige voc lijst

Publiekrecht

Omvat alle regels die de bevoegdheden, organisatie en werking van de overheid(sinstellingen) beheersen en de regels die van toepassing zijn in de relatie tussen de overheid en burgers

Privaatrecht

Omvat die regels die betrekking hebben op de contractuele verhouding tussen particuliere personen (natuurlijke personen of rechtspersonen) onderling.

Verbintenis

Een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen.

Vorderingsrecht

of persoonlijke rechten, is een recht van een persoon om zich te richten tot een bepaalde persoon

Schuldvordering

Een vorderingsrecht of een aanspraak, hetgeen de schuldeiser heeft jegens de schuldenaar.

Zakelijk recht

Dit recht geeft een directe band met het goed. Men kan dit recht altijd uitoefenen op het goed, ongeacht bij wie dit goed zich bevindt.

Natuurlijke verbintenis

Een verbintenis waarvan de uitvoering niet kan worden afgedwongen. Een schuldeiser kan de uitvoering van een natuurlijke verbintenis dus niet opeisen; zij kan enkel op vrijwillige wijze door de schuldenaar worden nagekomen. (bv. een gokschuld)

Schuldeiser / Crediteur

Heeft een vorderingsrecht, schuldvordering of aanspraak op de schuldenaar. De schuldeiser is dus gerechtigd om een prestatie te vorderen (eisen) van de schuldenaar.

Schuldenaar / Debiteur

Heeft een verbintenis, een schuld of een verplichting jegens de schuldeiser. Van hem wordt ook gezegd dat hij de verbintenis moet nakomen of dat hij gehouden is tot de uitvoering van de verbintenis.

Resultaatsverbintenis

Een verbintenis die de SA ervan verplicht om een bepaald resultaat te bereiken. Indien het resultaat niet wordt bereikt, wordt de fout van de SA vermoed, tenzij overmacht wordt aangetoond.

Inspanningsverbintenis

Een verbintenis die de SA ervan verplicht om alle zorg te verstrekken die eigen is aan een voorzichtig en redelijk persoon om een bepaald resultaat te bereiken. Het bewijs van de fout rust van de SA rust op de SE.

Intuitu personae

Persoonsgebonden karakter. Een verbintenis intuitu personae is een verbintenis die alleen kan uitgevoerd worden door de wettelijk of contractueel daartoe aangewezen persoon.

Crediteur

Schuldeiser heeft een vorderingsrecht, schuldvordering of aanspraak op de schuldenaar. De schuldeiser is dus gerechtigd om een prestatie te vorderen (eisen) van de schuldenaar.

Debiteur

Schuldenaa heeft een verbintenis, een schuld of een verplichting jegens de schuldeiser. Van hem wordt ook gezegd dat hij de verbintenis moet nakomen of dat hij gehouden is tot de uitvoering van de verbintenis.

Exoneratieclausule

Een clausule/beding die een partij vrijstelt van een bepaalde aansprakelijkheid

Deelbare verbintenis

Een verdeling in evenveel gelijke delen als er schuldeisers of schuldenaars zijn; dit is de algemene regel bij meerdere schuldeisers of schuldenaars

Ondeelbare verbintenis

Ondeelbaarheid tussen de SA houdt in dat elke SA tot dezelfde volledige prestatie is gehouden. Ondeelbaarheid tussen de SE houdt in dat elke SE de volledige ondeelbare prestatie kan opeisen. De gevolgen van de ondeelbaarheid zijn dus gelijk aan de hoofdgevolgen van hoofdelijkheid.

Hoofdelijkheid

Een verbintenis is hoofdelijk wanneer er meerdere personen zijn die ieder tot het geheel gerechtigd of gehouden zijn. Een synoniem is solidaire verbintenis. Er is een onderscheid tussen actieve (SE) en passieve hoofdelijkheid (SA)

Verbintenis in Solidum

Hier gaat het om gevallen buiten de passieve hoofdelijkheid en de ondeelbaarheid. Het toepassingsgebied zijn de samenlopende fouten. Het gaat om gevallen waarin meerdere personen elk afzonderlijk en louter toevallig fouten begingen die samen bijdroegen toe eenzelfde schade. Het komt vaak voor wanneer meerdere personen elk een onrechtmatigde daad begingen, waarbij de fout van elke persoon bijdroeg tot de schade.

Potestatieve voorwaarde

Voorwaarden waarvan de vervulling volledig of gedeeltelijk in handen ligt van een contractspartij.

Opschortende voorwaarde

De voorwaarde is opschortend wanneer de vervulling ervan de verbintenis opeisbaar maakt. Een verbintenis onder opschortende voorwaarde wordt pas opeisbaar als een toekomstige, onzeker gebeurtenis zich voordoet.

Ontbindende voorwaarde

De voorwaarde is ontbindend wanneer de vervulling ervan het tenietgaan van de verbintenis teweegbrengt.

Opschortende tijdsbepaling

Een tijdsbepaling is opschortend wanneer de SA zich ertoe verbindt iets na het bepaald tijdstip te geven, te doen of niet te doen.

Uitdovende tijdsbepaling

Een tijdsbepaling is uitdovend wanneer de SA zich ertoe verbindt iets te geven, te doen of niet te doen tot op een bepaald tijdstip.

Overeenkomst

Een wilsovereenstemming tussen twee of meer personen met de bedoeling rechtsgevolgen te doen ontstaan

Contract

Een wilsovereenstemming tussen twee of meer personen met de bedoeling rechtsgevolgen te doen ontstaan. Hiermee wordt ook het geschreven document van de overeenkomst bedoelt

Consensuele overeenkomst

Een overeenkomst is een consensuele overeenkomst wanneer het tot stand komt door de loutere wilsovereenstemming van de partijen zonder dat zijn geldigheid onderworpen is aan een vormvereiste.

Zakelijke overeenkomst

Een overeenkomst is zakelijk wanneer zijn totstandkoming onderworpen is aan de overhandiging van een voorwerp door een partij aan de andere partij (bv. bruikleen)

Plechtige overeenkomst

Een overeenkomst is plechtig wanneer zijn geldigheid onderworpen is aan de opmaak van een authentieke akte (bv. opmaak van een notariële akte bij schenking van onroerende goederen)

Vormelijke overeenkomst

Een overeenkomst is vormelijk wanneer zijn geldigheid onderworpen is aan een vormvereiste (bv. opmaak van een huurovereenkomst bij woninghuur)

Eenzijdige overeenkomst

een overeenkomst is eenzijdig wanneer een partij verbonden is jegens een ander zonder enige verbintenis voor laatstgenoemde.

Wederkerige overeenkomst

Een overeenkomst is wederkerig wanneer de partijen over en weer jegens elkaar verbonden zijn.

Overeenkomst onder bezwarende titel

Een overeenkomst is onder bezwarende titel wanneer het voor elke partij een voordeel oplevert. (bv. koopovereenkomst)

Overeenkomst uit vrijgevigheid of een contract ten kosteloze titel

Een overeenkomst wanneer een partij die aan een andere partij een voordeel verschaft, in ruil daarvoor geen voordeel krijgt.

Vergeldende overeenkomst

Een overeenkomst is vergeldend wanneer bij de totstandkoming de wederkerige prestaties als gelijkwaardig worden beschouwd.

Kanscontract

Een overeenkomst is een kanscontract wanneer de gelijkwaardigheid van de wederkerige prestaties waartoe de partijen zich verbonden hebben, onzeker is doordat het bestaan of de omvang van één van de prestaties afhangt van een onzeker gebeurtenis. Het veronderstelt het bestaan van een kans op winst of een risico op verlies.

Benoemde overeenkomst

Een overeenkomst waarvoor er een uitdrukkelijke wettelijke regeling bestaat die in meer of mindere mate afwijkt van het algemeen contractenrecht

Onbenoemde overeenkomst

Overeenkomst waarvoor er geen kant-en-klare uitdrukkelijke wettelijke regeling bestaat (bv. Franchise)

Gemengde overeenkomst

Overeenkomsten die bedingen bevatten die vallen onder verschillende categorieën van benoemde overeenkomsten

Bindende kracht van overeenkomsten

Een overeenkomst dat geldig tot stand is gekomen, strekt degene die het hebben gesloten, tot wet die de partijen bijgevolg moeten naleven.

Pre-contractuele aansprakelijkheid

Tijdens de pre-contractuele fase kunnen de partijen tijdens de onderhandelingsfase een aansprakelijkheid oplopen die beoordeeld zal worden een bevoegde rechter met als criterium de goede huisvader (fout, schade, causaal verband).

Aanbod

Een voorstel tot contracteren dat alle essentiële en substantiële bestanddelen omvat van het beoogde contract en de wil van de aanbieder impliceert om door het contract gebonden te zijn in geval van aanvaarding.

Aanvaarding

Elke verklaring of andere gedraging van de bestemmeling van het aanbod die uitdrukt dat hij ermee instemt zonder aanvullingen, beperkingen of andere wijzigingen van essentiële of substantiële bestanddelen

Intentieverklaring

Letter of intent, een afspraak waarin één onderhandelingspartij of alle betrokken partijen hun engagement en positie bij de onderhandelingen verduidelijken. De inhoud en het bindend karakter kan variëren

Voorkeurovereenkomst

Een overeenkomst waarbij een partij zich ertoe verbindt om voorrang te geven aan de begunstigde ervan indien zij zou beslissen te contracteren

Optiecontract

Of een eenzijdige contractbelofte is een eenzijdig contract waarbij een partij (de optiegever of de belover) aan de begunstigde (de optienemer) het recht geeft te beslissen om met haar (optiegever) een contract te sluiten waarvan de essentiële en substantiële bestanddelen vastliggen en voor de totstandkoming waarvan enkel nog de toestemming van de begunstigde ontbreekt. Wanneer de optienemer de optie licht of uitoefent, komt het definitieve contract tot stand conform de voorwaarden en modaliteiten die vastgelegd werden in het optiecontract / de eenzijdige contractbelofte.

Voorbereidende overeenkomst

Een op zichzelf staand contract dat verbintenissen bevat en dat de voorbereiding of het kader vormt van een ander contract. Bv. een raamcontract en geheimhoudingscontract

Dwaling

Een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid zonder het opzet daartoe

Bedrog

Een opzettelijk, door kunstgrepen van de wederpartij veroorzaakte verkeerde voorstelling van de werkelijkheid

Misbruik van omstandigheden \= gekwalificeerde benadeling, Wanneer bij de contractsluiting een kennelijk onevenwicht bestaat tussen de prestaties als gevolg van het misbruik door de ene partij van omstandigheden die verbonden zijn aan de zwakke positie van de andere partij

Rechtsbekwaamheid

De mogelijkheid om titularis te zijn van rechten en plichten

Handelingsbekwaamheid

De mogelijkheid om die rechten en plichten waarvan men als rechtsbekwaam persoon titularis is, ook daadwerkelijk zelf en zelfstandig uit te oefenen

Bewindvoerder

De persoon aangeduid door de bevoegde vrederechter om te beschermde persoon bij te staan of te vertegenwoordigen in het rechtsverkeer omwille van zijn (gedeeltelijke) handelingsonbekwaamheid

Bewindvoering

De rechtsfiguur die geïnstalleerd wordt door een bevoegde vrederechter met als doel personen die een (gedeeltelijke) handelingsonbekwaamheid vertonen te beschermen in het rechtsverkeer

Beschermde persoon

De persoon die (gedeeltelijke) handelingsonbekwaam is verklaard door de bevoegde vrederechter en die vertegenwoordigd of bijgestaan wordt door een bewindvoerder

Bijzondere machtiging

De toestemming die de bevoegde vrederechter geeft wanneer de vertegenwoordiger (ouder of bewindvoerder) een goedkeuring vraagt voor het stellen van een rechtshandeling voor zijn beschermde persoon

Verzoekschrift

Het document die je nodig hebt om een procedure voor een rechtbank op te starten. Bijvoorbeeld voor een procedure aanduiding bewindvoerder en huurgeschillen.

Lastgeving

Een rechtshandeling waarbij een persoon (lastgever) aan een andere persoon (lasthebber) de macht / opdracht geeft om iets te doen (een rechtshandeling) in naam en voor rekening van de lastgever

Lastgever / Lasthebber

De beide partijen in een lastgevingsovereenkomst; de lastgever geeft de opdracht aan de lasthebber om een in zijn naam en voor zijn rekening een rechtshandeling te stellen

Zorgvolmacht

Met een zorgvolmacht geeft de wilsbekwame persoon de wil te anticiperen op zijn wilsonbekwaamheid; hij/zij geeft de bevoegdheid om specifieke handelingen te stellen over zijn/haar vermogen en zelfs de persoon. Dit kan bij onderhandse en zelfs bij notariële akte gebeuren

Relatieve nietigheid

Indien bij het ontstaan van de overeenkomst een geldigheidsvereiste strijdig is met een regel van dwingend recht, dan hoeft de overeenkomst niet noodzakelijk uitgewist worden maar kan een bevestiging komen van de overeenkomst indien dit tot voordeel strekt van de partij die hierom verzoekt

Absolute nietigheid

Indien bij het ontstaan van de overeenkomst een geldigheidsvereiste strijdig is met de openbare orde of de goede zeden (bescherming van het algemeen belang), dan zal de overeenkomst nietig verklaard worden en zal deze retroactief de reeds geleverde prestaties uitgewist worden

Betaling

Eenzijdige rechtshandeling waarbij de verschuldigde prestatie vrijwillig wordt uitgevoerd en waardoor de schuld uitdooft

Burgerlijke aansprakelijkheid

In het Burgerlijk recht onderscheidt men de contractuele en de extra-contractuele aansprakelijkheid

Strafrechtelijke aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid ontstaat wanneer een persoon opzettelijk of onopzettelijk een norm overtreedt die door de wetgever strafbaar is gesteld

Misdrijf

Een handeling wordt als een misdrijf beschouwd wanneer ze uitdrukkelijk zo in de wet is beschreven. Er bestaan drie soorten misdrijven (overtreding, wanbedrijf, misdaad).

Contractuele aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid van een contractspartij wanneer zij tekortschiet in de uitvoering van een overeenkomst

Extra-contractuele aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid waarin een persoon schadeplichtig is buiten iedere contractuele band om. Synoniem is aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad, foutaansprakelijkheid.

Gas-boete

Gemeentelijke administratieve sanctie; boete die de gemeente oplegt als je het gemeentereglement overtreedt

Seponeren

Beslissing van de Openbaar Ministerie waarbij een persoon niet vervolgd wordt voor bepaalde daden; de zaak wordt met name zonder gevolg geklasseerd.

Overmacht

Alle omstandigheden die het de schuldenaar onmogelijk maken om zijn verbintenis na te komen zonder dat deze aan hemzelf te wijten zijn.

Vreemde oorzaak

Alle omstandigheden die het de schuldenaar onmogelijk maken om zijn verbintenis na te komen zonder dat deze aan hemzelf te wijten zijn.

Overmacht clausule

Een clausule in een overeenkomst waarin opgenomen is wat de omschrijving is van overmacht, wanneer je het kunt inroepen en wat de contractuele gevolgen zijn.

Toerekenbare niet-nakoming

De niet-nakoming is toerekenbaar aan de schuldenaar wanneer hem een fout kan worden verweten of wanneer de schuldenaar krachtens de wet of een rechtshandeling moet instaan voor de niet-nakoming.

Niet-toerekenbare niet-nakoming

Alle omstandigheden die het de schuldenaar onmogelijk maken om zijn verbintenis na te komen zonder dat deze aan hemzelf te wijten zijn.

Ingebrekestelling

Een eenzijdige rechtshandeling waarbij de schuldeiser duidelijk en ondubbelzinnig kennis geeft aan de schuldenaar van zijn wil om de nakoming van diens verbintenis te eisen

Aanmaning

Een eenzijdige rechtshandeling waarbij de schuldeiser duidelijk en ondubbelzinnig kennis geeft aan de schuldenaar van zijn wil om de nakoming van diens verbintenis te eisen

Retentierecht

Een recht van een schuldeiser om de teruggave van een goed dat hem door zijn schuldenaar werd overhandigd of dat bestemd is voor zijn schuldenaar op te schorten zolang de schuldenaar zijn schuld met betrekking tot dat goed niet heeft voldaan.

Niet-uitvoeringsexceptie

In een wederkerige rechtsverhouding kan de schuldeiser van een opeisbare verbintenis de nakoming van zijn eigen verbintenis opschorten totdat de schuldenaar de zijne uitvoert of aanbiedt ze uit te voeren.

Uitvoering in natura

De uitvoering van de verbintenissen die de partijen opgenomen hebben in hun overeenkomst

Uitvoering bij equivalent

Wanneer de uitvoering in natura van een verbintenis omwille van een welbepaalde reden niet (meer) mogelijk is, dan kan de partij in de overeenkomst ervoor kiezen om met een vervangende schadevergoeding vergoed/gecompenseerd worden voor de niet-uitvoering in natura.

Compensatoire schadevergoeding

Vervangende schadevergoeding (zie definitie “uitvoering bij equivalent”)

Ontbinding

Een beëindigingsvorm van een overeenkomst waarbij de schuldeiser het recht heeft om in geval van een toerekenbare niet-nakoming (fout, wanprestatie) van de schuldenaar de uitvoering van een wederkerig contract te kiezen voor de ontbinding / beëindiging van het contract.

Gerechtelijke ontbinding

De ontbinding / beëindiging van een overeenkomst naar aanleiding van een fout of een wanprestatie van een contractspartij die een rechtbank uitspreek

Eenzijdige buitengerechtelijke ontbinding

Een eenzijdige rechtshandeling waarbij de schuldeiser, wegens een toerekenbare wanprestatie van de schuldenaar, op eigen initiatief en risico, de overeenkomst ontbindt, zonder hiervoor een beroep te doen op de rechter, maar waarbij er eventueel nadien wel een rechterlijke controle kan gevraagd worden door de schuldenaar en dit op risico van de schuldenaar.

Uitdrukkelijk ontbindend beding

Deze clausule verleent de schuldeiser het recht om het contract te ontbinden zonder voorafgaande tussenkomst van de rechter wanneer de schuldeiser een van zijn verbintenis niet nakomt.

Exoneratiebeding

Clausule / beding in een overeenkomst waarbij een partij zijn aansprakelijk beperkt of uitsluit

Bevrijdingsbeding

Clausule / beding in een overeenkomst waarbij een partij zijn aansprakelijk beperkt of uitsluit

Schadebeding

Contractuele clausule waarin de partijen afspreken dat in geval van toerekenbare niet-nakoming, de schuldenaar gehouden is tot de betaling van een forfaitair bedrag of tot het leveren van een bepaalde prestatie als vergoeding voor de wanprestatie

Strafbeding

Contractuele clausule waarin de partijen afspreken dat in geval van toerekenbare niet-nakoming, de schuldenaar gehouden is tot de betaling van een forfaitair bedrag of tot het leveren van een bepaalde prestatie als vergoeding voor de wanprestatie

Boetebeding

Contractuele clausule waarin de partijen afspreken dat in geval van toerekenbare niet-nakoming, de schuldenaar gehouden is tot de betaling van een forfaitair bedrag of tot het leveren van een bepaalde prestatie als vergoeding voor de wanprestatie

Opzegbeding

Een contractuele clausule waarin de partijen afspreken om hun overeenkomst vroegtijdig te beëindigen los van enige wanprestatie. In het opzegbeding kan de opzegtermijn en de opzeggingsvergoeding staan.

Verbrekingsbeding

Een contractuele clausule waarin de partijen afspreken om hun overeenkomst vroegtijdig te beëindigen los van enige wanprestatie. In het opzegbeding kan de opzegtermijn en de opzeggingsvergoeding staan.

Intrestbeding

In deze contractuele clausule kunnen de contractspartijen een intrestvoet overeenkomen of het tijdstip vanaf wanneer de intresten verschuldigd zijn

Nietigverklaring

Een wijze van tenietgaan van een overeenkomst waarbij een overeenkomst vernietigd worden wegens de schending van geldigheidsvereisten (toestemming, bekwaamheid, voorwerp en oorzaak). Het gevolg van de nietigheid is dat de overeenkomst wordt uitgewist alsof het nooit heeft bestaan.

Verbreking

Meerzijdige rechtshandeling waarbij alle contractspartijen gezamenlijk beslissen een einde te stellen aan de overeenkomst dat hen bindt of de eenzijdige rechtshandeling waarbij een contractspartij beslist een einde te stellen aan een overeenkomst dat haar bindt.

Eenzijdige verbreking

De eenzijdige rechtshandeling waarbij een contractspartij beslist een einde te stellen aan een overeenkomst dat haar bindt.

Gezamenlijke verbreking

Meerzijdige rechtshandeling waarbij alle contractspartijen gezamenlijk beslissen een einde te stellen aan de overeenkomst dat hen bindt.

Beëindiging in onderling akkoord

Partijen beslissen gezamenlijk om de overeenkomst waarbij ze partij is zijn, gezamenlijk te verbreken.

Opzegging

idem als verbreking