Studied by 10 people
Filozofia prostego rachunku
Istotą tej filozofii jest proste, matematyczne założenie-lepiej poświęcić(zabić) jedną osobę, żeby uratować sto istnień ludzkich
Filozofia raskolnikowa
Dzieli ludzi na dwie grupy
„wszy ludzkie" (95% społeczeństwa), które sprawiają, że świat trwa ale nie popychają go do przodu. Dla nich zostały utworzone reguły, nakazy i zakazy społeczne, których musieli przestrzegać, bo inaczej spotykały ich konsekwencje.
„elita", „wybrani" to właśnie oni świat popychają do przodu i są ponad zasady, nakazy i reguły społeczne jeśli jest to jest potrzebne do osiągnięcia ich celu.
Filozofia indywidualistycznego anarachaizmu Maksa Stinera
Myśl według niemieckiego filozofa z początku XIX wieku mówiąca że nie ma czegoś takiego jak dobro i zło. Jeśli jednostka jest na tyle silna, że może coś zrobić, ma racje, a jeśli natomiast nie ma dość siły, oznacza to, że nie miała prawa tego zrobić.
Miłość eros
Miłość erotyczna i romantyczna
Miłość Caritas
Miłosierdzie, jednej upadłej duszy nad drugą
Kontekst spowiedzi
Spowiedź Ks. Robaka po byciu postrzelonym przez Moskali. Spowiada się on Gerwazemu (klucznikoqi) wymawiając że tak naprawdę nazywa się Jacek Soplica i że był (fałszywym)najlepszym przyjacielem Stolnika, którego zabił po jego odmowie oddania mu ręki swojej córki(dostał od stolnika czarną polewkę). Opowiada także o tym jak doprowadził później swoją żonę do śmierci swoim alkoholizmem i niekochaniem jej. Po wieści, że Ewa wyszła za mąż udał się do Horeszków chcąc przeszkodzić w ślubie ale jednak niczego nie zrobił. Kiedy miał już odjechać wydawało mu się że Stolnik podnosi pięść na niego jakby w geście ostrzeżenia. Jacek Soplica łapie za broń i zestrzeliwuje dawnego przyjaciela. Później ucieka z kraju zostawiajac syna za sobą. Grzechy są mu wybaczone kiedy przychodzi pleban, oraz dowiaduje się że Stolnik Horeszka przed śmiercią mu wybaczył. Spowiedź Marmieładowa do Rodiona w której przyznaje się do moralnej klęski wynikającej z jego pijaństwa. W jego życiu niewiele jest okresów trzeźwości ale i alkohol nie przynosi mu zapomnienia. Jest pijakiem świadomym swojego uzależnienia i krzywd względem swoich bliźnich i rodziny spowodowanych uzależnieniem. Alkoholem próbuje się ukarać za owe krzywdy przez co wpada w błędne koło.
Kontekst kobiety upadłej
Postać kobieca, która pomimo swojego zajęcia(prostytucja) pozostaje czysta i niewinna i pomaga głównemu bohaterowi (np Sonia ze „Zbrodni i kary")
Przypowieść o Łazarzu
Chrystus wskrzesza go z martwych udowadniając, że dla Boga nie ma rzeczy niemożliwych.
Sarmatyzm
Kluczowa ideologia szlachty polskiej, która rozwinęła się w okresie baroku i charakteryzowała się zachowaniem(sarmaci byli agresywni, bardzo łatwo było ich rozdrażnić, byli porywczy i mieli o sobie bardzo wysokie mniemanie, byli ksenofobami). W literaturze („Pan Tadeusz", „Potop", „Kordian") są przedstawiani jako główny powód upadku Rzeczypospolitej
Prywata
Przekładanie interesu własnego nad ten narodowy)
prometeizm
postawa poświęcenia się albo przeciwstawienia się bogu(siłom wyższym)jednostki dla ludzkości, wyższej idei lub sprawy narodowej 1)działania Kordiana, tytułowy bohater utworu Juliusza Słowackiego jest gotowy poświęcić własne szczęście i życie dla dobra kraju. Nie odnajdując sposobu na uwolnienie narodu, decyduje się na zamordowanie cara. W samotności wyrusza do komnat władcy, jednak przed ostateczną zemstą opada z sił, traci zmysły i omdlewa. Bunt Kordiana przejawia się przede wszystkim w działaniu. Zdesperowany mężczyzna widzi, iż jego rodacy nie chcą wystąpić przeciwko carowi, dlatego decyduje się w pojedynkę zakończyć dramat narodu. 2)bunt Konrada w Wielkiej Improwizacji. Konrada cechuje chęć poniesienia najwyższej ofiary dla dobra narodu. Jest on gotów zbuntować się przeciwko Bogu, którego wzywa i do którego się porównuje. Wyraża wolę podzielenia się ze Stwórcą jego potęgą, chce sprawować władze na „rządem dusz" i wyzwolić swój kraj. 3)prometeusz który dał ludziom ogień i przez to spotkała go kara ze strony zeusa w postraci przywiązania do skaly i codziennej męki(ptak wyjadał mu wątrobę każdego ranka)
Topos
Motywy utrwalone w późniejszej kulturze
Archetypy
WzOry ludzkich postaw i zachowań
Dytyramby
Pieśń pochwalna śpiewana przez chór
Fatum
Zły los/przeznaczenie
Konflikt tragiczny
Wybór między równorzędnymi racjami
Tragizm
Jednostka jest skazana na klęskę w obliczu konfliktu
Ironia tragiczna
Postępowanie bohatera tylko przybliża klęskę, której starał się uniknąć bohater
Podstawowa zasada
Decydować miała o losach całego świata
Materializm
Jedynym rzeczywistym bytem jest materia
Idealizm
Rzeczywistość jest niedoskonałym odwzorowaniem świata idei
Cnota
Coś zgodnego z naturą i rozumems
stoicki spokój
Dystans wobec losu (zła i dobra, które bohatera spotyka)
Klasycyzm
Nurt nawiązujący do wzorców antycznych
Heros
Antyczny wzór postaci
Ktoś nieustraszony, honorowy, bezkompromisowy i biegły w rzemiośle żołnierskim posiadający posłuch wśród poddanych
Buntownik
Antyczny wzór postaci
Łamie boskie zasady, odważny i gotowy do poświęcenie w imię idei
Tułacz/ podróżnik
Antyczny wzór postaci
Uparty w szukaniu drogi powrotnej do domu, radzi sobie z trudnościami i podlega głównie sobie b
bohater tragiczny
Mierzy się z konfliktem tragicznym i ironią tragiczną, jego losem kieruje fatum
teocentryzm
Skupienie wszystkiego na Bogu i zbawieniu u
Uniwersalizm
Dążenie do zjednoczenia z jednym językiem, wiarą i ustrojem
Hierarchiczność
Przekonanie że wszystko ma swoje odpowiednie miejsce na ziemi
Augustynizm
Pojmowanie człowieka jako coś pomiędzy aniołami a zwierzętami, co powoduje konflikt między duchowością a cielesnością.
tomizm
Rozważał istnienie człowieka na drabinie Bytów
Sztuka pięknego umierania (ars Bene moriendi)
Przepisy w utworach średniowiecznych jak dobrze umrzeć aby zostać zbawionym
Danse macabre
Przedstawienie śmierci w korowodzie tańczących ludzi z różnych klas społecznych. Symbolizuje równość wszystkich do śmierci
Bogurodzica
Teologiczne przedstawienie maryi jako królowej niebios
Madonna
Przedstawienie Maryi z Jezusem niemowlakiem
Mater dolorosa
Przedstawienie Maryi jako starej kobiety płaczącej pod krzyżem nie będąc w stanie mu pomóc ani nawet obetrzeć twarzy
Pieta
Obraz Maryi rozpaczającej z ciałem Jezusa na kolanach
Motyw Vanitas
Przemijanie
Ascetyzm
Surowy model religijności, który zakłada życie w ubóstwie oraz wyrzeczenie się rodziny o potrzeb cielesnych i kierowanie się ewangelią
Fugamundi
Motyw ucieczki od świata
Groteska
Coś wyolbrzymianego do stopnia wywołującego niepokój i rozbawienie
Memento mori
„pamiętaj o śmierci”→ masz dobrze żyć bo kiedyś i po ciebie przyjdzie
Egalitaryzm
Coś jest dla wszystkich tak samo
Racjonalizm
Najważniejszym narzędziem poznania człowieka jest rozum
Sensualizm
Najważniejszym narzędziem poznania człowieka są zmysły
Empiryzm
Najważniejszym narzędziem poznania dla człowieka są doświadczenia
Utilytaryzm
Wszystko co powstaje ma być pożyteczne
Deizm
Wiara że bóg stworzył świat ale w niego nie ingeruje (metafora zegarmistrza)
Liberalizm woltera
Prawo naturalne podstawą moralności
Sentymentalizm
Nurt w Oświeceniu, który zaprezentował koncepcję człowieka czułego. Gatunek ten był prekursorem romantyzmu i był przeciwstawny wobec racjonalizmu
Opera
Sceniczne dzieło muzyczne wokalno-instrumentalne, w którym muzyka współdziała z akcją dramatyczną. Rozwija się w Baroku.
Poezja panegiryczna
Poezja sławiąca kogoś
Marinizm
Styl poezji barokowej, dużo środków stylistycznych u wyszukany język
Zakład pascala
Człowiek wierzący jest w korzystniejszej sytuacji niż ten, który tego nie robi
Kontrreformacja
Działania kościoła mające na celu zwalczanie reformacji
Antropocentryzm
Filozofia charakterystyczna dla renesansu według której w centrum zainteresowania jest człowiek i jego potrzeby duchowe i materialne
Indywidualizm
Poczucie odrębności osobistej
Irenizm
Filozofia renesansu, która głosiła tolerancje religijną
Egalitaryzm
Filozofia renesansu głosząca równość ekonomiczną, społeczną i polityczną
Poeta ductus
Człowiek uczony w renesansie, który poświęcał życie na naukę i swoje zainteresowania
Literatura refleksyjna
Literatura o biegu życia i cierpieniu
Rekwizyty sentymentalne
Koszyk, maliny, drzewa, ptaki, kwiatki
Człowiek czuły
Koncepcja przedstawiona w sielankach w Oświeceniu przedstawiająca człowieka kierującego się swoimi uczuciami, podatnego na wzruszenia i zagłębiającego się w swoje życie
Paralelizm kompozycyjny
Zestawienie dwóch kontrastujących ze sobą obrazów w utworze
Sielanka
Gatunek literacki wywodzący się ze starożytnej Grecji. Przedstawia miłosne perypetie prostych ludzi( pasterzy) i ich codzienne życie na łonie natury
Satyra
Gatunek literacki mający uczyć przez zabawę. Satyry wypełnione były groteską i karykaturą. Ukazywały wady zbiorowości w prześmiewczy sposób.
Kosmopolityzm
Ktoś kto bardziej ceni wzorce zachodnie niż polskie
Bajka
Krótkie, wierszowane, moralizujące utwory mające uczyć poprzez zabawę. Są formami paraboli i zawierają ukryty morał. Często występują personifikacje zwierząt/przedmiotów
Tyrteizm
Postawa patriotyczna polegająca na gotowości oddania życia za ojczyznę
