Geschiedenis feniks hfst 7 en 8 4 havo

Verlichting

Een intellectuele beweging in de 18e eeuw die uitging van rationalisme en optimisme, met de overtuiging dat het menselijk verstand alle problemen kon oplossen.

Rationalisme

De overtuiging dat kennis voornamelijk afkomstig is van verstand en logische redenering.

Optimisme

Het geloof in de mogelijkheid om de wereld te verbeteren door middel van kennis en verstand.

Godsdienst

Verlichte denkers vonden dat alle religies gelijke rechten moesten hebben; sommigen waren atheïst of deïst.

Sociale Verhoudingen

In de 18e eeuw waren samenlevingen vol ongelijkheid, waarbij de adel en geestelijken voorrechten hadden.

Politiek

Denkbeelden van John Locke en Rousseau over volkssoevereiniteit en de scheiding van machten beïnvloedden de politieke ontwikkelingen.

John Locke

Een filosoof die stelde dat regeringen macht ontlenen aan de burgers en mensenrechten moeten beschermen.

Jean Jacques Rousseau

Een filosoof die pleitte voor gelijkheid en volkssoevereiniteit.

Montesquieu

Een Franse filosoof die de scheiding der machten (trias politica) bedacht.

Trias Politica

Het principe van scheiding der machten in wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

Ancien Régime

De oude maatschappelijke en politieke orde vóór de Franse Revolutie.

Verlicht Absolutisme

Een vorm van absolutisme waarbij vorsten verlichte hervormingen doorvoerden zonder hun absolute macht op te geven.

Bourgeoisie

De rijke burgerij die welvaart had door handel, maar weinig politieke macht.

Democratische Revoluties

Revoluties die leidden tot democratische grondwetten en politieke rechten voor burgers.

Amerikaanse Revolutie

De opstand van de Amerikaanse koloniën tegen het Britse Rijk, leidend tot de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten.

Bataafse Revolutie

De revolutie in Nederland die leidde tot de oprichting van de Bataafse Republiek.

Franse Revolutie

Een periode van sociale en politieke veranderingen in Frankrijk, die begon in 1789 en de monarchie omverwierp.

Van monarchie naar keizerrijk

De overgang van Frankrijk naar een republiek en uiteindelijk naar het keizerrijk onder Napoleon.

Kolonialisme

De overheersing en exploitatie van overzeese gebieden door Europese landen.

Slavernij

Het bezit en de handel in mensen, vooral in verband met de trans-Atlantische slavenhandel.

Afschaffing

De beweging voor de afschaffing van slavernij, geïnspireerd door verlichting en christelijke waarden.

Industriële Revolutie

De overgang van handmatige productie naar machinale productie in fabrieken.

Industrie en samenleving

De invloed van de industriële revolutie op de samenleving, met de groei van steden en een nieuwe sociale klasse van arbeiders.

Oorzaken van de industriële revolutie

De rol van ondernemers, uitvindingen, en de Britse koloniale overheersing in de start van de industriële revolutie.

Tweede Industriële Revolutie

Een periode van technologische vooruitgang na 1890, met nieuwe industrieën en energiebronnen.

Politiek-maatschappelijke stromingen

Stromingen zoals liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme die ontstonden in de 19e eeuw.

Liberalisme

Een stroming die vrijheid van het individu benadrukt, met beperkte overheidsmacht en vrije markteconomie.

Nationalisme

De ideologie die pleit voor een eigen natiestaat voor ieder volk.

Socialisme

Een beweging die gelijkheid en solidariteit benadrukt, vaak in oppositie tegen het kapitalisme.

Confessionalisme

Politieke stromingen gebaseerd op religieuze overtuigingen.

Feminisme

De beweging die streeft naar gelijke rechten voor vrouwen.

Nieuwe natiestaten

De vorming van nieuwe onafhankelijke staten door nationalistische bewegingen.

Agressief Nationalisme

Nationalisme dat leidt tot expansie en de overheersing van andere landen.

Reformisme

Een gematigde socialistische stroming die verandering nastreeft via parlementaire weg.

Communisme

Een ideologie die streeft naar een klasseloze samenleving met gemeenschappelijke eigendom van productiemiddelen.

Emancipatiebewegingen

Bewegingen die streven naar gelijke rechten voor achtergestelde groepen.

De sociale kwestie

Discussies over de slechte leef- en werkomstandigheden van arbeiders tijdens de industriële revolutie.

Het begin van de verzorgingsstaat

Overheidsmaatregelen om zwakke groepen in de samenleving te beschermen.

Moderne Imperialisme

De Europese expansie in de 19e eeuw, gedreven door economische en nationale belangen.

Verklaring voor het imperialisme

De industriële revolutie en agressief nationalisme als oorzaken voor de Europese expansie.