00 Wat zijn de middeleeuwen?

Wat was de visie op de middeleeuwen tijdens de Renaissance en Humanisme?

Vanaf c 1350, Italië: ‘wedergeboorte v/d klassieke beschaving'

Beeldende kunsten -> ‘gotiek’, kunst v Goten

Bewondering klassieke oudheid

Middeleeuwen: tussenperiode v verval

• ‘Lange nacht v onwetendheid’

• ‘Saecula tenebrae’ (eeuwen v duisternis) ‘media tempestas’ (middentijd)

Humanisten: herstel klassieke beschaving (geleerdheid + literatuur)

• ‘Tij keren’ via onderwijs: Latijnse school + unief

Wat was de visie op de middeleeuwen tijdens de Verlichting en de Franse Revolutie?

Nieuwe idealen: vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid

ME: bron v kwaad in Ancien Régime

• Willekeur vorsten + adel tov onderdanen

• Overwicht Kerk op Staat

• Overwicht religie op kritisch redeneren, bijgeloof

Franse revolutie: maakt komaf m

• Vorstenhuis, aristocratie, rel instellingen

• Radicale breuk tov verleden

Wat was de visie op de middeleeuwen tijdens de 19e eeuw?

Reactie op rationalisme + invloed romantiek

Verheerlijking ME in diverse culturele manifestaties:

• Architectuur: ‘gothic revival’/neogotiek - restauraties

  • Eugène Viollet-le-Duc

• Literatuur: historische roman

  • Sir Walter Scott, Victor Hugo, Hendrik Consience

• Schilderkunst: ‘pre-rafaëllieten’

  • F. Dicksee, E. Blair-Leighton

Wat was de visie op de middeleeuwen bij de Humanisten en Romantici?

Projecteren gevoelens uit eigen tijd -> verleden (ic ME)

Humanisten: zelfverheerlijking -> ‘duistere’ voorafgaande eeuwen

Romantici: zoeken nr elementen uit ME die idealen uit eigen tijd onderstrepen

• Ontstaan nieuwe nationale staten - wortels in ME

• Burgerlijke vrijheden - steden, burgerij in ME

• Ultramontanisme - diep christelijk geloof tijdens ME

Wat was de visie op de middeleeuwen in de moderne geschiedwetenschap?

Vanaf 19e eeuw: academische discipline m eigen methodes

• Historische kritiek

20e eeuw: invloed v culturele + sociale antropologie

• Erkenning eigenheid, andersheid ME

Middeleeuwen: Afbakening

Symbolisch eindpunt?

1453: val Constantinopel, einde 100-jarige Oorlog

1492: Columbus, exploratie Nieuwe Wereld, einde reconquista

1517: 95 stellingen Luther, REformatie, einde duurzame christelijke wereld

Symbolische startpunt?

313: christendom toegestaan in Rom Rijk

410: plundering Rome dr Goten

476: afzetting laatste West-Romeinse keizer

Hoe zijn de middeleeuwen ‘anders’?

• Grenzen huidige wereld X gekend

• Huidige landen + natie bestaan nog X

• Overkoepelende organisaties in volle ontwikkeling (kerk, koningschap, staat)

• Horizon meeste mensen lokaal/regionaal

• Standenmaatschappij:

  • 1e stand: geestelijkheid

  • 2e stand: adel

= gepriviligieerd

• X scheiding der machten

• Vrijheid / onvrijheid

• + belang vr rituelen

• Magisch wereldbeeld

Hoe vormden de middeleeuwen de grondslag van de huidige Westerse maatschappij?

• Verspreiding christendom, ontstaan + verspreiding islam

• Vorming taalgebieden, vorming territoriale staten

• Urbanisatie bep regio's (Vlaanderen, Brabant)

• Vormen v pol medezeggenschap (participatie middengroepen)

• Ontstaan bankwezen + handelskapitalisme

• Oprichting universiteit, verspreiding boek

! ++ regionale + chronologische diversiteit