de rurale samenleving in hde vroege middeleeuwen (begrippen)

van pagina 49 tot en met 75

regionalisme / lokalisme

heel lokaal-/regio-gebonden samenlevingen

was een kenmerk van de europese samenlevingen in de vroege middeleeuwen

dendrochronologie

door boomcirkelstudies kijken wat de klimatologische evolutie was

roman warl period

eindigde rond 300

een periode met gemiddeld warmere temperaturen

de dark cold ages period

verliep van 300 tot 700

temperatuur daalde met 1.5 graden celcius

gekenmerkt met warmere winters en regeneratie van wouden

mediavel warm period

vanaf 700 terug een periode van gunstiger klimaat en continentaal klimaat,  gekenmerkt door droge warme zomers en koude strenge winters

klimatologische optium

in de 12e : het was 2 graden warmer dan in noord europa rond 500

drieslagstelsel

gewas rotatie tussen 3 akkers

herstgraan - lentegraan en braak afgewisseld over 3 velden over 3 jaar

leverde gunstigere oogsten op en risicospreiding

first plague pandemic/ justinianus plague

de builenpest in de 6e en 7e E in europa, vanuit constantinopel naar het westen verspreid

malthusiaanse spanning

treedt op wanneer landbouwopbrengsten minder snel stijgen dan de volking, men moet meer monden met minder gevoed worden

lordship

=heerlijkheid

een machtspositie die gestoeld is op ‘t sociale aspect eerder dan wettelijke of institutionele basis

waren zeer gedifferentieerd, veelal informeel, dynamisch en precair

macht hing sterk af van de capaciteit om ze te doen gelden, dat kon door dwang en straffen en vergelding maar ook door gunsten, ordehandhaving of bescherming

Cliëntelisme

in de middeleeuwen was gebaseerd op een hiërarchische relatie tussen een patroon (beschermheer) en een cliënt (beschermeling), waarbij de patroon diensten en bescherming bood in ruil voor trouw en gehoorzaamheid. Deze informele en vaak informele verhoudingen waren cruciaal

liber

vrije man

was juridisch gezien onschendbaar lijf en leden en bezat volledige zelfbeschikking

mogen zich verplaatsen, wapensdragen huwen, erven etc

waarschijnlijk wel ondergeschikt aan een dominantie van een heer aan wie zij afdrachten betaalden of diensten leverden

(nooit een 100% autonoom bestaan in de ME)

onvrije

fysiek welzijn en bestaan volledig in handen van een ander lag

in bronnen aangeduid et term servi in de middeleeuwen betekende dat lijfeigene/horige. ze waren onvrij en hadden minimale rechten

meestal gebonden aan een stuk grond en hun nakomelingen automatisch ook

coloni

waren officieel pachters die hun akkers huurden van een heer in ruil voor een deel van de landbouwopbrengst of diensten

vilae

adellijke residenties

allodia

zelfstandige landbouwbedrijven/ uitgestrekte landbouwcomplexen

bipartite systeem/ hofstelsel/ dominiaal stelsel

een manier om een landbouwcomplex te runnen, deze explitatiewijze vertrok van een tweedeling in de gronden binnen 1 landbouwcomplex

1. hoeves/ mansus

2. demesne / terra indominicata / saalland/ domein/ vroonhof

1. hoeves/ mansus

bewerkt door half/onvrije boeren voor hun eigen levensonderhoud

daarvoor betaalden ze wel huur of pacht aan hun heer, in cash of in natura (deel van de agrarische productie) en of in diensten

varieerden van grootte en bevatten naast akkers soms ook weiden of zelf een stuk bosland

doorgaans groot genoeg om een boer en zijn gezin te voeden

1. demesne / terra indominicata / saalland/ domein/ vroonhof

werd door de zelfde horigen, pachters of lijfeigenen bewerkt als de mansi, maar de opbrengst ging rechtstreeks naar hun heer

hoe groter de lasten op het vroonhof hoe groter de lasten op de boeren wogen vaak moesten de boeren ook betalen aan hun heer voor hun gebruik van de domeinen

bevonden zich allerlei faciliteiten, van smid tot molens

net als mansi bestond dit onderdeel uit gecultiveerde en ongecultiveerde landen

polyptieken

documenten neegeschreven vooral uit de 9e E die een overzicht bieden van inkomsten, dienden wellicht het beheer te optimaliseren

opsomming van vrije en onvrije mensen die verbonden waren aan een domein in bezit van een grootgrondbezitter