wiek wojen

5.0(1)
learnLearn
examPractice Test
spaced repetitionSpaced Repetition
heart puzzleMatch
flashcardsFlashcards
Card Sorting

1/155

flashcard set

Earn XP

Description and Tags

dkjfghg

156 Terms

1
New cards
Maksymilian Habsburg
kandydat do polskiego tronu w 1586r, popierany przez przeciwników Batorego i Zamoyskiego
2
New cards
car Fiodor
kandydat do polskiego tronu w 1586r., syn Iwana IV Groźnego, popierany przez większość szlachty polskiej i litewskiej. Utracił poparcie, gdy zaczął głosić, że podporządkuje Rzeczopospolitą Moskwie
3
New cards
Zygmunt Waza
kandydat do tronu w 1586r., królewicz szwedzki, popierany przez królową Anną Jagiellonkę. Zyskał poparcie szlachty, gdy poseł szwedzki przedstawił korzyści płynące z połączenia obydwu krajów.
4
New cards
sierpień 1587
podwójna elekcja (Zygmunt Waza vs Maksymilian Habsburg)
5
New cards
1588r.
bitwa pod Byczyną, Jan Zamojski vs Maksymilian Habsburg
6
New cards
popularyści
stronnictwo przeciwników Zygmunta III, założone przez Zamojskiego. Członkami była szlachta, oficerowie, jak i zwolennicy ruchu egzekucyjnego
7
New cards
1592r.
zebranie sejmu inkwizycyjnego, na którym miał być sądzony król za sekretne rokowania z Habsburgami + śmierć króla Szwecji Jana III, co skutkowało przejęciem tronu przez Zygmunta III Wazę i połączeniem Polski i Szwecji unią personalną
8
New cards
1594r.
koronacja Zygmunta III na króla Szwecji + zatwierdzenie przez Zigiego III wszystkich praw przysługującym szlachcie szwedzkiej
9
New cards
książe Karol Sudermański
brat Jana III, stał na czele opozycji przeciwko niemu
10
New cards
1598r.
bitwa pod Linköping, zwycięstwo wojsk Karola Sudermańskiego
11
New cards
1600r.
ogłoszenie Karola IX Sudermańskiego władcą Szwecji
12
New cards
Jan Karol Chodkiewicz
hetman litewski, przejął dowodzenie w Inflantach w 1602r.
13
New cards
1604r.
bitwa pod Białym Kamieniem, pokonanie armii szwedzkiej przez Jana Karola Chodkiewicza + pierwsza dymitriada
14
New cards
27.09.1605r.
bitwa pod Kircholmem, zwycięstwo wojsk polsko-litewskich
15
New cards
husaria
ciężka polska jazda
16
New cards
regaliści
wspierający Zygmunta III i jego reformy wzmacniające jego władzę
17
New cards
monarchia mieszana
ustrój, w którym oboj władcy decyzje podejmuje parlament złożony z senatu i izby poselskiej
18
New cards
Mikołaj Zebrzydowski
wojewoda krakowski, przywódca szlachty małopolskiej, sprzeciwiał się królowi
19
New cards
rokosz
protest opozycjonistów Zygmunta III
20
New cards
1607r.
bitwa pod Guzowem, wojska królewskie pokonały pospolite ruszenie
21
New cards
Gustaw II Adolf
syn Karola IX, rozpoczął w Szwecji gwałtowne reformy
22
New cards
1626r.
bitwa pod Gniewem😡, porażka sił polskich
23
New cards
1627r.
bitwa pod Hammersztynem/Czarnem + Oliwą, zwycięstwo wojsk polskich
24
New cards
1629r.
bitwa pod Trzcianą, porażka wojsk szwedzkich
25
New cards
26.09.1629r.
rozejm w Starym Targu (Altmarku)
26
New cards
12.09.1635r.
rozejm w Sztumskiej Wsi
27
New cards
Borys Godunow
dawny opricznik i doradca Iwana Groźnego, najbardziej wpływowa osoba w państwie moskiewskim u boku nowego cara
28
New cards
Wielka Smuta☹️
czas anarchii, buntów, walki o władzę, władzy Borysa Godunowa
29
New cards
Dymitr I Samozwaniec (1605-6)
car moskiewski, określany w Moskwie Łżedymitrem
30
New cards
Samozwaniec
zbiegły z Moskwy prawosławny mnich Grigorij Otriepiew, który podawał się za cudownie ocalałego Dymitra, prawowitego następcego tronu moskiewskiego
31
New cards
dymitriady
interwencje zbrojne polskich i litewskich magnatów w państwie moskiewskim
32
New cards
Wasyl Szujski
bojar moskiewski, car rosyjski w latach 1606-1610
33
New cards
powstanie Bołotnikowa
bunt chłopów moskiewskich
34
New cards
Stanisław Żółkiewski
wódz polski, hetman, dowódca wojsk polsko-litewskich, zwycięzca wielu kampanii wojennych przeciwko Szwedom, Turkom, Tatarom i Moskwie
35
New cards
04.07.1610r.
bitwa pod Kłuszynem, zwycięstwo wojsk polsko-litewskich
36
New cards
Michał Romanow
bojar moskiewski, car Rosji w latach 1613-1645
37
New cards
1617r.
moskiewsko-szwedzki traktat pokojowy w Stołbowie + traktat w Buszy
38
New cards
1619r.
rozejm w Dywilinie
39
New cards
Obszar państwa polsko-litewskiego po przyłączeniu nowych obszarów (ziemi smoleńskiej, czernihowskiej, siewierskiej)
1 mln km^2
40
New cards
Władysław IV Waza (1632-1648)
syn Zygmunta III, król Polski
41
New cards
1634r.
pokój w Polanowie
42
New cards
Michał Waleczny
hospodar wołoski, pierwszy władca, któremu udało się zjednoczyć trzy historyczne ziemie dzisiejszej Rumunii
43
New cards
Jeremi Mohyła
hospodar mołdawski przychylny Polsce
44
New cards
kondominium
terytorium zarządzane wspólnie przez dwa lub więcej państw
45
New cards
Dzikie Pola/Zaporoże
bezludne stepy na południu Ukrainy
46
New cards
Sicza
założony przez Kozaków warowny obóz na wyspie na Dnieprze
47
New cards
hetman
wybrany demokratycznie przywódca Kozaków, który zyskiwał władzę absolutną, lecz tracił ją po zakończeniu walk
48
New cards
atamani
dowódcy poszczególnych jednostek kozackich
49
New cards
starszyzna
elita wśród Kozaków
50
New cards
Tabor
przewoźne obozowisko, przemieszczające się wraz z armią
51
New cards
chadzki
morskie wyprawy podejmowane przez Kozaków na terytoria nad Morzem Czarnym
52
New cards
rejestr
wprowadzony przez Zygmunta Augusta spis Kozaków, których Rzeczpospolita wykorzystywała jako żołnierzy zaciężnych w służbie wojskowej
53
New cards
Kozacy rejestrowi
Kozacy zarejestrowani w rejestrze kozackim
54
New cards
1591-3r.
pierwsze powstanie kozackie, na czele którego stanął polski szlachcic, hetman kozacki Krzysztof Kosiński
55
New cards
heroiczna doba Kozaczyzny
okres największych sukcesów Kozaków, rozpoczęty wraz z walkami ze Szwecją oraz wyprawami magnatów kresowych do Mołdawii na początku XVIIw.
56
New cards
Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny
hetman podczas heroicznej doby Kozaczyzny, który opowiadał się za współpracą z Rzeczpospolitą
57
New cards
1620r.
polskie oddziały, dowodzone przez Stanisława Żółkiewskiego, wkroczyły do Mołdawii, bitwa pod Cecorą
58
New cards
1621r.
(pierwsza) bitwa pod Chocimiem, zwycięstwo Polaków
59
New cards
ustalenia pokoju hetmańskiego z 1621r.
zgodnie z nim granice państw pozostały bez zmian, a hospodarów w księstwach naddunajskich mieli powoływać Turcy pod warunkiem, że będą chrześcijanami przyjaźnie nastawionymi do obu stron
60
New cards
Hetman Stanisław Koniecpolski
magnat i hetman polski, dogonił wycofujących się Tatarów z Polski i pobił ją pod Sasowym Rogiem w Mołdawii
61
New cards
ugoda kurukowska
porozumienie nad jeziorem Kurukowo, w którym ustalono rejestr kozacki na 6 tys. ludzi
62
New cards
Kudak
potężna twierdza tuż przed skalnymi progami na Dnieprze, o której budowie postanowiono w 1635r. Jej budowa wywołała bunt Kozaków
63
New cards
Iwan Sulim
wódz Kozaków, którzy zniszczyli twierdzę Kudak
64
New cards
Paweł Pawluk
samozwańczy hetman, pokonał Kozaków w 1637r.
65
New cards
złoty pokój
pokój na Ukrainie w latach 1638-48
66
New cards
Bohdan Chmielnicki
pisarz wojska zaporoskiego, który doznał osobistej krzywdy z rąk polskiego szlachcica, co przerodziło się w jedną z przyczyn największego powstania kozackiego
67
New cards
Tuhaj-bej
przywódca Tatarów krymskich
68
New cards
obóz nad Żółtymi Wodami
miejsce otoczenia sił Stefana Potockiego przez armię kozacko-tatarską
69
New cards
1648r.
bitwa pod Korsuniem + Piławicami
70
New cards
Jeremi Wiśniowiecki
wojewoda ruski, chciał krwawego stłumienia buntu
71
New cards
Jan Kazimierz Waza (1648-1668)
brat zmarłego Władysława IV, król Polski, opowiadał się za pokojowym rozwiązaniem konfliktu na Ukrainie
72
New cards
zamek w Zbarażu
miejsce oblężenia wojsk koronnych przez armię kozacko-tatarską (poł. 1649r.)
73
New cards
ugoda zborowska
przywracała kozackie przywileje, zwiększała rejestr Kozaków do 40 tys. oraz uznawała Chmielnickiego za hetmana wojsk zaporowskich
74
New cards
1651r.
bitwa pod Beresteczkiem, zwycięstwo wojsk koronnych + bitwa pod Białą Cerkwią, zwycięstwo wojsk koronnych
75
New cards
1652r.
bitwa pod Batohem, całkowita klęska Polaków + przerwanie obrad sejmu przez Władysława Sicińskiego "liberum veto"
76
New cards
1653r.
bitwa pod Żwańcem, rozejm
77
New cards
1654r.
ugoda w Perejasławiu
78
New cards
1655r.
bitwa pod Ochmatowem, wygrana wojsk polsko-tatarskich
79
New cards
Iwan Wyhowski
szlachcic, hetman kozacki, przejął władzę w 1657r., zwolennik rozmów z Rzeczypospolitą
80
New cards
1658r.
unia w Hadziaczu
81
New cards
1660r.
bitwa pod Połonką + Cudnowem, zwycięstwa wojsk polskich + pokój w Oliwie
82
New cards
1667r.
Rozejm w Andruszowie na 13 lat
83
New cards
Karol X Gustaw
nowy król szwedzki, zamierzał uderzyć na Polskę lub Moskwę
84
New cards
Hieronim Radziejowski
magnat polski, zdrajca, informant Szwedów
85
New cards
Janusz Radziwiłł
hetman wielki litewski, możliwy sojusznik Szwedów
86
New cards
protektorat
forma zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego
87
New cards
1655-60
potop szwedzki
88
New cards
niepokonany Gdańsk
Szwedom nie udało się zdobyć Gdańska, będącego kluczem do całych Prus Książęcych, nie udała się blokada morska
89
New cards
Fryderyk Wilhelm
książę pruski i elektor brandenburski
90
New cards
11-12.1655r.
próba zajęcia Jasnej Góry przez Szwedów
91
New cards
12.1655r.
konfederacja w Tyszowcach
92
New cards
regimentarz Stefan Czarniecki
hetman polny koronny, wybitny polski dowódca. W latach 1656-7 dowodził głównymi operacjami wojsk polskich.
93
New cards
02.1656r.
bitwa pod Gołębiem, przegrana wojsk koronnych
94
New cards
wojna podjazdowa
unikanie przez słabszą stronę generalnych bitew i zwalczanie przeciwnika niespodziewanymi napadami niewielkich oddziałów wojska
95
New cards
01.04.1656r.
złożenie ślubów w katedrze lwowskiej przez Jana Kazimierza
96
New cards
07.1656r.
bitwa pod Warszawą, klęska wojsk polskich
97
New cards
12.1656r.
traktat rozbiorowy w Radnot
98
New cards
Jerzy II Rakoczy
książę siedmiogrodzki, który miał zostać królem państwa polskiego pozostałego po rozbiorze
99
New cards
układy welawsko-bydgoskie
układy gwarantujące Hohenzollernom pełną suwerenność w Prusach Książęcych
100
New cards
klientela magnacka
średnia szlachta, która była przekupywana przez magnatów, by wspierali ich postulaty na sejmikach