Belangrijke begrippen CA1

Cultureel relativisme

Het idee (van Franz Boas) dat elke cultuur op haar eigen termen moet worden begrepen

Etnocentrisme

De neiging om de eigen cultuur als superieur te zien en andere culturen te beoordelen aan de hand van eigen normen en waarden.

Structure – agency

Sociale structuren beperken én maken menselijk handelen mogelijk. Mensen vormen structuren, maar worden er ook door gevormd (Giddens: duality of structure)

Verstehen (Weber)

‘Begrijpend begrijpen’: sociale verschijnselen verklaren door de betekenis die mensen aan hun handelen geven.

Participerende observatie

Kernmethode in antropologie waarbij de onderzoeker deelneemt aan het dagelijks leven van een gemeenschap om cultuur van binnenuit te begrijpen.

Unilinear evolutionisme

19-eeuwse theorie die zegt dat alle culturen zich op dezelfde manier ontwikkelen, van ‘primitief’ naar ‘beschaafd’. Westerse samenlevingen werden gezien als het eindpunt van die ontwikkeling. Franz Boas wees dit af omdat het bevooroordeeld en etnocentrisch is

Acculturatie

Het proces waarbij culturen elkaar beïnvloeden door langdurig contact

Etniciteit

Culturele identiteit gebaseerd op gedeelde oorsprong, taal, geschiedenis of tradities

Identiteit – identificatie

Identiteit is wie je bent; identificatie is het proces waarmee je je verbindt met bepaalde groepen of kenmerken.

Nationalisme

Ideologie die nadruk legt op de verbondenheid met de natie

Rite of passage

Ritueel dat een overgang markeert tussen levensfasenzoals geboorte, huwelijk of dood.

Sociale differentiatie

Verdeling van mensen in verschillende rollen of posities in de samenleving, bijvoorbeeld beroepen of klassen.

Genderstratificatie

Ongelijke verdeling van macht, status en middelen tussen mannen, vrouwen en andere genders.

Modernisering

Sociaal Proces waarbij samenlevingen veranderen door technologie, wetenschap en economie → industriele samenleving

Kolonialisme

Politieke en economische overheersing van een gebied door een ander land.

Imperialisme

Uitbreiding van macht en invloed van een land over andere gebieden

Time–space compression

Versnelling van transport- en communicatietechnologieën waardoor afstanden ‘krimpen’ (mondialisering).

Mondialisering (globalisering)

Wereldwijde verwevenheid van economieën, culturen en politiek.

Neoliberalisme

Economisch beleid gericht op vrije markt, privatisering en minimale overheidsinterventie.

Disembedding – reembedding

Sociale relaties worden losgemaakt van lokale context (disembedding) en daarna opnieuw ingebed in nieuwe contexten (reembedding).

Glocalisering

Het samengaan van globale en lokale invloeden; globale ideeën krijgen lokale betekenis.

State/spaces of exception

Gebieden of situaties waar normale wetten tijdelijk niet gelden (vb: koloniale gebieden)

Bare life (Agamben)

Vorm van leven dat gereduceerd is tot zijn biologische bestaan, ontdaan van politieke rechten.

Necroviolence (De León)

Geweld dat lichamen degradeert of symbolisch gebruikt wordt om angst of macht te communiceren.

Status en rol

Status is de sociale positie; rol is het gedrag dat bij die positie hoort.

Identity politics

Politieke bewegingen gebaseerd op gedeelde identiteit, zoals gender, ras of seksualiteit. (vb: Black Lives Matter-beweging)

Emic – etic

Emic is het perspectief van binnenuit (de leden van de cultuur). Etic is het perspectief van buitenaf (de onderzoeker).

Problem of translation

De moeilijkheid om concepten uit één cultuur correct te vertalen naar een andere zonder betekenisverlies.

Enculturatie

Proces waarbij mensen de waarden en normen van hun eigen cultuur leren, en wordt doorgegeven door generaties.

Ras

Sociaal geconstrueerde categorie gebaseerd op vermeende biologische verschillen; geen wetenschappelijke basis.

Intersectionaliteit

Analyse van hoe verschillende vormen van ongelijkheid, zoals gender, klasse en etniciteit, samen invloed hebben op iemands positie.

Duality of structure

Idee van Giddens dat sociale structuren en patroon is dat mensen zowel beperken als mogelijk maken.

World-system theory

Wallersteins theorie van een wereldsysteem met kern-, semi-perifere en perifere landen; ongelijkheid ontstaat door economische afhankelijkheid.

Time–space distanciation

Sociale relaties worden over grote afstanden mogelijk door moderne technologie (Giddens).

Global flows

Stromen van mensen, goederen, geld, media en ideeën die de wereld verbinden.

Hybrid collectif

een netwerk van menselijke én niet-menselijke actoren die samen handelen en effecten veroorzaken.

Ambiguous loss

Verlies dat onduidelijk is of niet volledig kan worden afgesloten (bijv. migranten die verdwijnen).