College 5 - Cultuurconcepten en identiteit

- 95 dia's aan wat doe ik met mijn leven

wat deed Kossina?

• zocht naar de oorsprong van de germanen

• materiele cultuur als proxy voor sociale cultuur

wat deed Childe?

• was het eens met kossina

• hoofdrolspeler van het cultuur-historisch paradigma

wat deed van Giffen?

• sprak van germaanse stammen en volkeren

wat was er speciaal aan uitgeverij hamer?

• stelletje nazi’s

• propegandistische exposities

• misbruikte archeologie voor politieke doeleinden

2 kenmerken van cultuurhistorische archeologie zijn:

1. directe link tussen materiele cultuur en identiteit

2. afbakening van materiele cultuur = cultuurgroep gevestigd

processuele archeologie kenmerken

• weinig aandacht voor etniciteit en identiteit

• samenleving als set van systemen

• methodologie

post-processuele archeologie kenmerken

• identiteit en etniciteit zijn afhankelijk van situatie en subjectief

• het identificeren van een individu aan zijn bredere groep

wat is etniciteit?

het hebben van gedeelde afkomst, identiteit, tradities en rituelen van een grotere groep om zich hiermee te onderscheiden van anderen

wat zijn 4 kenmerken van etniciteit?

1. het is een gearticuleerde groepsidentiteit

2. het bevindt zich in een specifieke context

3. het is vatbaar voor politieke doeleinden

4. het is historisch en landschappelijk verankerd

op welke manier is identiteit relationeel?

doordat het gebaseerd is op dat je je kan onderscheiden van een andere identiteit (belg, hollander, fries, oosterharenaar)

op welke manier is identiteit dividueel?

je kan een vrouw zijn, maar ook een moeder, een linkshandige en een archeoloog

op welke manier is identiteit situationeel?

je presenteert verschillende aspecten van jouw identiteit op verschillende momenten; je draagt geen voetbaltenue bij een sollicitatiegesprek, ondanks dat je voetballer bent

wat is een centraal punt van zowel identiteit als etniciteit?

de uiting van aspecten hiervan is bij beiden zowel contextueel als relationeel bepaald

welke middelen worden gebruikt om een cultuurgoep als de kelten te herkennen?

• historische bronnen

• taalkundige bronnen

• archeolgische bronnen

welke historische bronnen kennen wij over de kelten? wat werd er gezegd?

• de hekataios uit griekenland; zowel de naam kelt als hun grondgebied werd hier genoemd

• de werken van aristoteles; zij waren angstloos en pansexueel

• de werken van plato; zij waren oorlogszuchtig en drankzuchtig

waar moet men rekening mee houden betreffene historische bronnen over de kelten?

• ze zijn ver van het daadwerkelijke grondgebied van de kelten geschreven

• kelten was meer een verzamelnaam (etic)

• de term kelt is niet eenduidig in klassieke bronnen

• naar mate tijd verstrijkt werd de geografische en culturele precisie hoger

wat weten we taalkundig over de kelten?

• keltisch was te onderscheiden van het germaans

• geen harde p, geen chs, andere klemtoon

• eigen schrift

• toponiemen als magus (markt) en dunum (fort) die zijn opgenomen in andere talen

wat weten we archeologisch over de kelten?

• la tene stijl

• spiegels, zwaarden, torques, fibulae etc

wat zijn kenmerken van de vroege la tene stijl?

• wordt door motiefkeuze vegetale stijl genoemd

• mooi gedecoreerd

• goudwerk

wat zijn kenmerken van de la tene B stijl?

• wordt ook wel de waldagesheim-stijl genoemd

• diermotieven

wat zijn kenmerken van de la tene C stijl?

• wordt ook wel de plastische stijl genoemd

• organische motieven

• asymmetrisch

welke historische bronnen kennen wij over de friezen? wat werd er gezegd?

• tacitus; grote en kleine frisii, grondgebied van noord-holland tot friesland

wat weten we archeologisch over de friezen?

• eigen aardewerk met speciale oren voeten en randen

welk inzicht gaf het friese vaatwerk over hun geografische verspreiding?

zij werden ingehuurd door de romeinen en overzees gestationeerd zoals bij de muur van hadrianus

wat werd er naast vaatwerk als bewijs voor friezen nog meer bij de muur van hadrianus aangetroffen?

• stele met een inscriptie over gestationeerde friese troepen

• typische friese huisplattegronden

• vrouwen- en kinderschoenen

wanneer was de overgang van de oude friezen naar de nieuwe friezen?

vanaf de 5e eeuw na christus

welke verschuiving in materiele cultuur kunnen wij zien als bewijs voor nieuwe friezen?

• aardewerk

• grafritueel

• aanwezigheid van zodenhuizen

• mantelspelden

• schoenen

hoe denkt Boeles over de nieuwe friezen?

• de nieuwe materiele cultuur komt uit angelsaksisch gebied

• oorspronkelijke friezen van de kaart geveegd door angelsaksen

• nieuwe friezen zijn angelsaksen en overgebleven friezen

• nieuwe friezen zijn eigenlijk nieuwe anglofriezen

wat is een emotioneel kritiekpunt op het nieuwe-oude friezenmodel?

de friezen stammen af van de heroische friezen van de romeinse tijd

wat zijn 2 rationele kritiekpunten op het nieuwe-oude friezenmodel?

1. pots aren’t people

2. beinvloeding door dominante saksische cultuur is een betere verklaring

welke ontdekkingen betreffende de nieuwe friezen zijn er gedaan in de jaren ‘90?

• oude friezen vertrokken in de 3e eeuw

• noord-nederland was ongeveer leeg in de 4e eeuw

• angelsaksen verhuizen naar dit lege gebied en worden de nieuwe friezen

wat was bekend van de nieuwe friezen op politiek niveau?

er was veel sprake van koningen en vorsten; friesland was een monarchie

wat zijn kenmerken van de friese beweging van de 19e eeuw?

• friezen zetten zich af tegen holland

• de friese identiteit wordt verder ontwikkeld

hoe kunnen wij etniciteit beter noemen? waarom?

• groepsidentiteit

• omdat etniciteit volledig context- en cultureel afhankelijk is