Wymiar sprawiedliwości a władza sądownicza

Krajowy Sądowy Rada

Pierwszy Prezydent kieruje pracami całego organu, reprezentuje go i wykonuje inne określone przez prawo zadania, w tym informowanie Prezydenta, ________, Sejmu i Senatu o działaniach podlegających mu sędziów)

District Courts

they hear in the first instance most cases going to the common courts

District Courts

consider appeals against decisions made by district courts

Courts of Appeal

they hear appeals against decisions of the district courts made in the 1st instance

Provincial Administrative Courts

they hear in the 1st instance most cases belonging to competence of administrative courts

Nowy Administrative Court

deals with complaints n decisions of provincial administrative courts/ Resolves competence disputes between bodies of local government units and between them units and bodies of government administration

The independence of judges

in the exercise of their office they are subject only to the constitution and laws

Bi-instance of the judiciary

judicial proceedings in the Republic of Poland are at least bi-instance

Uniformity of courts

each court issues judgments on behalf of the Republic of Poland

At the department of citizens in the consideration and resolution of cases

this is carried out by the fact that a juror (a reliable member of the adjudicating composition elected as a result of the vote participates in the consideration of cases

Questions can go to him

the lower level courts, the Ombudsman and the Attorney General

The President also elects 5 Presidents of the SN

at the request of the First President, of whom they are alternates

Sądy powszechne

podzielone na wydziały, zajmującymi się konkretnym rodzajem spraw (karny, cywilny etc.). Sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla innych organów władzy sądowniczej

Sądy rejonowe

rozpatrują w I instancji większość spraw trafiających do sądów powszechnych. Obejmują swoją władzą kilka gmin. W uzasadnionych przypadkach na terenie jednej gminy może działać więcej sądów tego typu.

Sądy okręgowe

rozpatrują odwołania od orzeczeń wydawanych przez sądy rejonowe. Pełnią również funkcję sądów I instancji w sprawach poważniejszych i bardziej złożonych (np. zabójstwa, rozwody). Podlega im obszar, na którym funkcjonują co najmniej 2 sądy rejonowe

Sądy apelacyjne

rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów okręgowych wydanych w I instancji. Podlega im obszar z co najmniej 2 sądami okręgowymi

wojewódzkie sądy administracyjne

rozpatrują w I instancji większość spraw należących do kompetencji sądów administracyjnych. Orzekają na obszarze obejmującym 1 lub więcej województw

Naczelny Sąd Administracyjny

rozpatruje skargi n orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych. Rozstrzyga spory kompetencyjne między organami jednostek samorządy terytorialnego oraz między tymi jednostkami a organami administracji rządowej

Sądy administracyjne

Kontrolują funkcjonowanie administracji publicznej pod kątem zgodności z prawem. Zajmują się m.in. rozpatrywaniem skarg obywateli na decyzje wydane przez organy administracyjne.

Sądy administracyjne w Polsce

Naczelny Sąd Administracyjny

wojewódzkie sądy administracyjne

Niezależność władzy sądowniczej -

władza sądownicza (sądy i trybunały) powinna być niezależna organizacyjnie od pozostałych dwóch władz – władzy wykonawczej (Prezydenta RP, Rady Ministrów) oraz władzy ustawodawczej (sejmu i senatu).

Konstytucyjne zasady działania sądów:

Niezależność władzy sądowniczej -
Niezawisłość sędziów -
Dwuinstancyjność sądownictwa -
Jednolitość sądów -
Udział obywateli w rozpatrywaniu i rozstrzyganiu spraw -

Niezawisłość sędziów -

w sprawowaniu swojego urzędu podlegają oni tylko konstytucji oraz ustawom. Oznacza to, że sędziowie rozsądzają sprawy wyłącznie na podstawie obowiązującego prawa, a nie na przykład własnego sumienia czy pod wpływem jakichkolwiek innych czynników. Konstytucja wprowadza szereg ograniczeń, dzięki którym sędziowie są wolni od takich wpływów. Są to tzw. gwarancje niezawisłości sędziowskiej.

Dwuinstancyjność sądownictwa -

postępowanie sądowe w Rzeczypospolitej Polskiej jest co najmniej dwuinstancyjne. Oznacza to, że zawsze istnieje przynajmniej jednokrotna możliwość odwołania się od rozstrzygnięcia sądu do innego sądu (wyższej instancji).

Jednolitość sądów -

każdy sąd wydaje wyroki w imieniu RP. Struktura sądów na terenie całego kraju jest jednolita.

Udział obywateli w rozpatrywaniu i rozstrzyganiu spraw -

realizowane jest to poprzez fakt, że w rozpatrywaniu spraw uczestniczy ławnik

Sąd Najwyższy

Sprawuje nadzór nad pracą sądów powszechnych i wojskowych, wykonuje zadania określane przez prawo. Główną formą kontroli nad sądami sprawowaną przez ten organ jest rozpatrywanie kasacji (w sprawach karnych) i skarg kasacyjnych (w sprawach cywilnych). SN podejmuje ustawy rozstrzygające problemy prawne np. zawierające obowiązujące interpretację przepisów, budzące wątpliwości. Sędziowie SN mogą analizować wybrane zagadnienia prawne z własnej inicjatywy. SN ma wiele innych uprawnień wynikających z Konstytucji i Ustawy o Sądzie Najwyższym.

kasacje

wnioski o unieważnienie prawomocnych orzeczeń sądowych

Kto kieruje pytania do SN

sądy niższego szczebla, Rzecznik Praw Obywatelskich i Prokurator Generalny.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

(wybrany przez Prezydenta RP na sześcioletnią kadencję z kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego. Pierwszy Prezes kieruje pracami całego organu SN, reprezentuje go i wykonuje inne zadania określone przez prawo, m.in. informowanie Prezydenta, Krajowej Rady Sądownictwa, Sejmu i Senatu o działalności podlegających mu sędziów).

5 prezesów SN -

Wybiera ich Prezydent na wniosek Pierwszego Prezesa, którego są oni zastępcami. Każdy z nich kieruje jedną z izb SN.

ławnicy

orzekają W wielu sprawach rozpatrywanych przez Izbę Dyscyplinarną, Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznej (zazwyczaj skład orzekający tworzy 2 sędziów zawodowych i 1 ławnik). Wybiera ich Senat na 4-letnią kadencję.

ławnik

niezawodowy członek składu orzekającego wybrany w wyniku głosowania. Biorą oni udział m.in. w rozstrzygani niektórych spraw przez sądy rejonowe i kręgowe w I instancji. W zakresie orzekania mają niemal takie same uprawnienia jak zawodowi sędziowie. Są niezawiśli

Izby Sądu Najwyższego:

Izba Cywilna

Izba Karna

Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Izba Dyscyplinarna

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych