Nederlands Hst 6.1 en 6.3 begrippen

Abstract motief

een motief wat niet letterlijk in het verhaal voor komt. Voorbeelden - angst, eenzaamheid of dood. Kunnen afgeleid worden van concrete motieven.

Analyse

Systematisch onderzoek van verhaalelementen

Beeldspraak

Figuurlijk taalgebruik, waar een beeld wordt gebruikt om iets duidelijk te maken.

Belevend ik

Ik-persoon die verteld over de gebeurtenissen, terwijl hij die meemaakt

Bijfiguur

Personage dat in een verhaal een rol vervult die onder de hoofdpersonage staat.

Chronologie

tijdvolgorde

concreet motief

een motief wat letterlijk in het verhaal voor komt. Bijvoorbeeld een voorwerp.

conflict

er gebeurt iets wat het evenwicht verstoort

conflict model

Model waarmee de ontwikkeling van een personage in vier fasen beschreven kan worden: Evenwicht, conflict of motorisch moment, ontwikkeling, oplossing.

Diepere laag

de betekenislaag van een verhaal

evenwicht

alles is normaal

fabel

Het verhaal is geschreven in de chronologische volgorden waarin de gebeurtenissen hebben plaatsgevonden.

Fictie

Verzamelnaam voor alle verzonnen teksten. proza (verhalen), poëzie (gedichten) en drama (toneel).

flashback

tijdsprong achteruit. uitgebreide beschrijving van een gebeurtenis die eerder heeft plaatsgevonden.

flashfoward

tijdsprong vooruit. uitgebreide beschrijving van een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden.

hoofdpersonage

belangrijkste personage in een verhaal, maakt een ontwikkeling door.

Interpretatie

Antwoord op de vraag waar de tekst nog meer over gaat.

Karikatuur

een type van wie bepaalde kenmerken sterk overdreven worden.

Lectuur

ander woord voor Genreliteratuur

Literaliteit

De mate waarin een verhaal literair is, originaliteit, onvoorspelbaar, stijl, diepere laag, etc.

literatuur

Verzamelnaam voor alle soorten fictionele teksten die een diepere laag hebben. (proza, poëzie, drama).

Motief

een verhaalelement dat de lezer op het spoor zet van de diepere betekenis van het verhaal

motorisch moment

ander woord voor conflict

Novelle

Een relatief kort maar boek vullend verhaal.

Onderwerp

gebeurtenissen die worden beschreven in het verhaal. (waar gaat dit verhaal over?)

Ontwikkeling

Hoofdpersonage moet problemen oplossen en tegenslagen doorkomen, waardoor hij zich dus ontwikkeld.

oplossing

Nieuw evenwicht

Personage

alle personages die in een verhaal voorkomen.

Perspectief

gezichtspunt. het punt waaruit je naar iets kijkt.

Auctoriaal perspectief

alwetende verteller

Hij/zij perspectief

ander woord voor personaal perspectief

Ik perspectief

verteld vanuit een ik-vorm

onbetrouwbaar perspectief

de dingen die in het verhaal worden verteld zijn vertekend of onjuist

Personaal perspectief

Perspectief ligt bij 1 persoon, verteld in de hij/zij vorm.

Wisselend perspectief

verschillende ik- personages die het verhaal vertellen

Plot

gemanipuleerde tijdvolgorde.

Proloog

Korte tekst voorafgaand van een verhaal, vaak inclusief een flashfoward.

Proza

verzamelnaam van alle teksten die bestaan uit gewone, doorlopende zinnen. (verhalen, novellen en romans)

Roman

lang, boek vullend verhaal.

stijl

de manier waarop het verhaal is verwoord, de taal die de schrijven gebruikt.

stijlfiguur

een middel om dat wat je wilt zeggen, treffender of mooier uit te drukken.

Sujet

ander woord voor plot.

symbool

voorwerp, kleur, getal of dier met een min of meer vaststaande betekenis.

tegenspeler

bijfiguur die tegenover de hoofdpersonage staat.

terugwijzing

tijdsprong achteruit, een korte verwijzing naar een gebeurtenis die eerder heeft plaatsgevonden.

thema

betekenis van de beschreven gebeurtenissen. (waar gaat dit verhaal nog meer over)

Historische tijd

het tijdstip of der periode waarin een verhaal zich afspeeld.

vertelde tijd

de duur van de periode die in een verhaal wordt beschreven.

tijdsprong

een sprong vooruit of achteruit in de tijd, gezien vanuit het vertelheden.

titelverklaring

uitleg van de betekenis van de titel in samenhang met het verhaal

triviaalliteratuur

ander woord voor genreliteratuur

type

bijfiguur die nauwelijks word uitgewerkt. Zijn rol in het verhaal is belangrijker dan zijn persoonlijkheid.

vertelheden

het ‘nu’ in een verhaal.

vooruitwijzing

tijdsprong vooruit, een korte verwijzing naar een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden.

Adel

de edelen, ook ridders

arturroman

Romans die over de ridders van koning Arthur gaan

berouw

spijt

boete doen

straf ondergaan

christendom

mensen die geloven in dat het leven op aarde een voorbereiding is op het leven na de dood.

deugd

goede eigenschap die blijkt uit je gedrag.

duivel

de christenen geloven dat de duivel er is om ze te verleiden om zonden te begaan.

Eercultuur

collectieve moraal, gedeelde opvattingen over wat goed en slecht is

exempel

kortere verhalen over goed en kwaad

geestelijke literatuur

verzamelnaam voor de middeleeuwse genres waarin het christelijke geloof een belangrijke rol speelde.

geestelijkheid

verzamelnaam voor mensen die werkte voor de kerk

gepaard rijm

rijmvorm waarbij twee opeenvolgende regels op elkaar rijmen.

gewetenscultuur

Cultuur waarin de individuele opvattingen over wat goed en slecht is belangrijker zijn dan de opvattingen van de groep

heiligenleven

verhalen waarin het leven van heiligen werd beschreven.

hoofsheid

hoffelijk, beleefd

karelroman

ridderromans die gaan over karel de grote

leenheer

Van adel, macht gebaseerd op grondbezit.

Leenman

ridders die leenmannen waren hadden een stuk grond in leen.

Marialegende

een soort exempelen, maar dan staat maria centraal

Collectieve Moralen

Gedeelde opvatting van over wat goed of slecht is. In een groep

Moraal

Opvatting over wat goed of slecht is

Queestestuctuur

Letterlijk, zoektocht. Een roman die gaat over een (zoek)tocht

Ridder

Paard berijder en zijn in krijgsdients

Ridderroman

literaire genre uit de middeleeuwen

schande

tegenovergestelde van eer

standenmaatschappij

samenleven die hiërarchisch (in verschillende rangen) is geordend.

vazal

ander woord voor ridder

Zonde

Het overtreden van een regel van de kerk.