centraal examen gl4 2024 personen/namen

H1 Nederland (1848-1914) H2 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918) H3 Het interbellum (1918-1939) H4 De Tweede Wereldoorlog (1939-1945) pss H5 Europa en de wereld (1945-1989) H7 De nieuwe wereldorde (vanaf 1990)

Wilhelmina Drucker

Was een radicaal feministe, oprichtster van de Vrije Vrouwenvereeniging (vanaf 1889) en was ook actief in de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht.

Aletta Jacobs

Was huisarts, feministe en oprichtster van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht (vanaf 1894).

Rudolf Thorbecke

Was een professor, een liberaal politicus en Tweede Kamerlid. Hij schreef de Grondwet van 1848 en was na 1849 driemaal premier.

Pieter Jelles Troelstra

Was advocaat, journalist en Tweede Kamerlid. Hij was een van de oprichters van de SDAP. In 1918 deed hij een oproep tot een socialistische revolutie, die niet slaagde.

Abraham Kuyper

Was een protestantse dominee, politicus en Tweede Kamerlid. Hij was oprichter van protestantse organisaties zoals de ARP en was premier van 1901 tot 1905.

Koning Willem II

Was koning der Nederlanden van 1840 tot 1849. Hij gaf Thorbecke de opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

Herman Schaepman

Was een katholieke priester, politicus en Tweede Kamerlid. Hij schreef een partijprogramma voor de voorloper van de RKSP.

Koning Willem III

Was koning der Nederlanden van 1849 tot 1890. Zijn beslissing om Luxemburg te verkopen leidde tot de Luxemburgse kwestie.

Frans Ferdinand

Was troonopvolger van OostenrijkHongarije. Hij werd in 1914 in Sarajevo vermoord door Gravilo Princip. Dit was de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog.

Tsaar Nicolaas Romanov

Trad in maart 1917 af en werd onder huisarrest geplaatst. Tijdens de Oktoberrevolutie werden hij en zijn gezin door de communisten vermoord.

Pieter Jelles Troelstra

Was een Nederlandse advocaat en socialist. Hij was vanaf 1894 de eerste leider van de SDAP. Riep in 1917 zonder succes op tot een socialistische revolutie.

Koningin Wilhelmina

Koningin Wilhelmina was de in 1880 geboren dochter van koning Willem III. Ze was van 1890 tot 1948 koningin van Nederland. Van 1890 tot 1898 nam koningin-moeder Emma het koningschap waar als regentes.

Lenin

Was een Russisch communist en leider van de Russische Revolutie (1917). Hij was de eerste regeringsleider van communistisch Rusland (Sovjet-Unie vanaf 1922). Lenin stierf in 1924.

Gravilo Princip

Was een Servische Bosniër en Servische nationalist. Als lid van een terreurgroep die zich tegen Oostenrijk-Hongarije verzette, vermoordde hij in 1914 aartshertog Frans Ferdinand.

Hendrik Colijn

Was minister-president in de jaren 1930. Hij probeerde de economische crisis te bestrijden met aanpassingspolitiek en werkverschaffingsprojecten. Hij probeerde ook om Nederland neutraal te houden als er oorlog zou uitbreken.

Benito Mussolini

Was de leider van Italië tussen 1922 en 1943. Onder zijn leiding werd in Italië een fascistische dictatuur gevestigd. Het fascisme werd in de jaren 1930 erg populair, bij mensen die de democratie wantrouwden en hoopten op een sterke leider.

Adolf Hitler

Was een politicus en de leider van de NSDAP. In 1933 nam hij de macht over in Duitsland. Onder Hitlers leiding werden Joden en andere minderheden vervolgd. Hitler en de nazi’s waren verantwoordelijk voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, waarin miljoenen mensen zouden omkomen.

Lenin

Was een politicus uit Rusland. Onder zijn leiding grepen de communisten de macht in 1917. Lenin en zijn aanhangers probeerden met veel geweld een communistisch land van Rusland te maken. In 1922 stichtten ze de Sovjet-Unie.

Anton Mussert

Was oprichter en leider van de NSB. Deze partij wilde de democratie afschaffen en het land door één leider en één partij laten besturen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij samen met de nazi’s.

Jozef Stalin

Was vanaf 1924 de leider van de Sovjet- Unie. Onder zijn leiding industrialiseerde het land en werd er een totalitaire dictatuur gevestigd, waarin Stalin zelf werd verheerlijkt als grote leider. Onder zijn bewind stierven er miljoenen mensen in strafkampen, door geweld en door honger.

Winston Churchill

Was minister-president van Groot-Brittannië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen hij aan de macht kwam (mei 1940) zei hij tot het Engelse volk: ‘Ik heb u niets anders te bieden dan bloed, zwoegen, tranen en zweet.’ Deze uitspraak gaf zijn vastberadenheid in de strijd tegen Duitsland duidelijk aan.

Henri Winkelman

Was opperbevelhebber van het Nederlandse leger. Hij was na de vlucht van de koningin en de regering de hoogste overheidsvertegenwoordiger. Op 15 mei tekende hij namens Nederland de capitulatie. Vanwege zijn openlijke steun aan het koningshuis zat hij bijna de hele oorlog gevangen.

Anne Frank

Was een in 1929 geboren Duits-Joods meisje dat sinds 1933 in Amsterdam woonde en daar in 1942 onderdook met haar ouders en anderen. Na hun arrestatie stierf ze in 1945 in het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen. Haar dagboek, dat na de oorlog werd uitgegeven onder de naam Het Achterhuis, werd wereldberoemd.

Franklin D. Roosevelt

Was president van de Verenigde Staten (1933-1945) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Verklaarde na Pearl Harbor Japan in 1941 de oorlog, waardoor Amerika mee ging doen aan de Tweede Wereldoorlog. Overleed op 12 april 1945.

Arthur Seyss-Inquart

Was van 29 mei 1940 tot de bevrijding Duits rijkscommissaris van Nederland. In die functie regeerde hij namens Hitler over Nederland. Tijdens het Proces van Neurenberg (1946) werd hij ter dood veroordeeld.

Willem Drees

Was een Nederlandse PvdA-politicus. Als premier (1948-1958) gaf hij leiding aan de dekolonisatie van Indonesië en stond hij aan het begin van de opbouw van de verzorgingsstaat.

Marga Klompé

Werd in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland. Onder haar leiding werd de zorg voor bejaarden verbeterd en de Algemene bijstandswet ingevoerd. In 1967 had ze de kans om de eerste vrouwelijke premier te worden, maar ze dacht dat Nederland daar ‘nog niet rijp’ voor was.

Soekarno

Was een Indonesische nationalist die voor de Tweede Wereldoorlog door Nederlanders werd gevangengezet. Hij werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog samen met de Japanners, riep de Indonesische onafhankelijkheid uit (17 augustus 1945) en werd de eerste president van de Republiek Indonesië.

Willem Alexander

Is Koning der Nederlanden. Volgde in 2013 zijn moeder op als staatshoofd.

Pim Fortuyn

Was schrijver, populistisch politicus en gemeenteraadslid in Rotterdam. Hij had veel kritiek op de islam. Hij werd in 2002 vermoord door een dierenactivist.

Boris Jeltsin

Werd in 1991 gekozen tot president van de deelrepubliek Rusland. Verrees als sterke man bij een staatsgreep tegen Gorbatsjov. Werd hierna de leider van de Sovjet-Unie en hief de Unie op. Hij bleef tot 1999 president van Rusland.

Vladimir Poetin

Is de opvolger van Jeltsin als president van Rusland. Met een kleine onderbreking van vier jaar is hij sinds 2000 de machtigste man in Rusland. Onder zijn regering werd de vrijheid beperkt en trok hij veel macht naar zich toe.