Gifstoffen - Huid en Mucosae

Nitreuze gassen

* NO
* NO2
* N2O3
* N2O4

Kenmerken nitreuze gassen (3)

* Kleur → zichtbaar als bruinoranje wolk (na contact met lucht)
* Zwaarder dan lucht → blijven eerder laag bij de grond hangen
* Bevatten stikstof

Bronnen van nitreuze gassen (5)

* Industrie → reactie van HNO3 met organisch materiaal
* Verbranding in motoren
* Lekken van HNO3 uit luchtwassers varkenshouderij
* Onvolledige reductie van nitraten, vooral in silo's → kuil wordt onvoldoende afgedekt waardoor gas pockets ontstaan
* Pens → onvoldoende reductie nitraten van plantenmateriaal

Reductie van nitraten bij inkuilen

NO3- → nitreuze gassen → NH3 → fermentatiebacterien → melkzuur → vluchtige vetzuren → pH kuil verlaagt → goede, stabiele kuil

Pathogenese nitreuze gassen (3)

* Nitreuze gassen + H2O → HNO3 of HNO2
* vocht thv mucosae reageert
* Dit gaat etsing van de ADH wegen veroorzaken
* Verbinding met alkaliën → nitrietvorming
* hoge conc: shock door ernstige vasodilatatie
* lage conc: methemoglobine vorming

Salpeterzuur vs salpeterig-zuur

HNO3 = salpeterzuur

HNO2 = salpeterig-zuur

→ veroorzaken etsing van vnl AH-wegen → kan ook neerslaan op gras en etsend zijn bij opname

Symptomen nitreuze gassen (3)

* Irritatie slijmvliezen → tranenvloei, hoesten, conjunctivits, …
* Methemoglobinemie, cyanose, verstikking
* Mensen met astma nog gevoeliger voor de effecten

Behandeling nitreuze gassen (4)

* Geen antidotum
* Uit omgeving geraken, verse lucht voorzien
* Indien longletsels zijn opgetreden, is therapie niet meer zinvol
* Symptomatisch behandelen

Symptomatische behandeling nitreuze gassen (3)

* Diuretica → wegkrijgen longoedeem
* Cardiotonica → ondersteunen hartfunctie
* Preventief antibiotica → voorkomen pneumonie

Etiologie chloor en chloorverbindingen (2)

* Desinfectantia → hypochloriet (NaOCl) → zwembaden, koeltanks, reinigen melkmachines
* Chloorgas (Cl2) → industrie (bij productieprocessen)

Pathogenese chloor en chloorverbindingen (3)

* **Lokaal** etsend → __oxidatieve werking__ → H-radicalen worden gebruikt voor de vorming van HCl → etsend zuur → ADH problemen
* **Systemisch:** Resorptie van Cl uit de long → __thioloprieve werking__ → inhibitie van de SH-groepen (bv. in cysteine) → afname cellulair metabolisme
* **GI reactie** → ontstaat door neerslag van chloorgas op voeder → oxidatie doordat het vochtig is → vorming van HCl → aantasting maagdarm-mucosa

Fosgeen (4)

* Zeer lipofiele bron van **chloor**
* Kleine molecule die splitst in CO2 en HCl
* Etsend zuur → longirritatie
* beschadiging alveolair epitheel en capillairen → bronchopneumonie
* Zeer snel effect (10-15 mins)

Yperiet / Lewesiet (2)

* Mosterdgas = dichloordiethylsulfide


* Werkt in op longslijmvliezen en de huid (kan doorheen kledij dringen)

Symptomen Yperiet / Lewesiet (4)

* blaasvorming van de huid en mucosae
* etsing AH-stelsel
* beenmergdepressie (→ nu gebruikt voor leukemie)
* beschadiging lymfewegen na resorptie

Bronnen van koper (4)

* Cu-bevattende geneesmiddelen (groeipromoter varkenshouderij)
* **CuSO4 = fungicide** = ‘Bordelese pap’
* Kopernaftenaat
* Metalisch koper → niet giftig → enkel in ionaire vorm

Metalisch koper (3)

- Pas problemen als dit een lading krijgt
- Kan aanwezig zijn in drinkwaterleidingen, vooral bij bedrijven met zacht water
- Hard water geeft een kalklaagje met hierdoor bescherming tegen de vrijstelling van koperionen

Pathogenese **acute** kopervergiftiging (4)

LOKAAL

* Irritatie GI mucosa → verhoogde motiliteit
* Prikkeling n. vagus → verhoogde motiliteit
* Prikkeling n. vagus → reflectorisch → bradycardie → sterfte

\

RESORPTIE

* Vaatverlamming → shock, sterfte

Letsels acute koperintoxicatie (3)

* Donkergroen gekleurde faeces en urine
* Gestold bloed
* Stuwing GI-kanaal

Diagnose acute koperintoxicatie

Aantonen koper in faeces en/of urine

(intoxicatie zo acuut dat er maar 30% geresorbeerd kan worden itt chronisch)

Behandeling acute koperintoxicatie (3)

* Kaliumferrocyanide → koper wordt gefixeerd als koperferrocyanide met afsplitsing van K+
* niet commercieel bereikbaar
* Thiosulfaat → IV toedienen
* Symptomatisch behandelen → purgeermiddelen (laxativa), emetica en cardiotonica (atropine)
* no.1 option

2 groepen toxines in foto-sensibiliserende planten

* Primair → direct schade door de plant → Boekwijt en Sint-janskruid
* Secundair → na leverbeschadiging → Brassica en Senecio

Wat gebeurt er bij intoxicatie door foto-sensibiliserende planten?

* Er ontstaat een overdreven gevoeligheid van de huid door aanwezigheid van een toxische stof
* Inwerking van licht → terugval uit een hogere energietoestand → ROS → schade celmembranen, erytheem, oedeem en uiteindelijk schade necrose en vervelling

Primaire fotosensibilisatie

* Directe actie
* Rechtstreeks → fluorescerend pigment → bloedbaan → huidcapillairen → UV activatie → vorming ROS → fotodermitis

Boekweit (5)

* Fagopyrum esculentum
* Fagopyrine = fotodynamische stof = fluorescerend pigment
* Toxines in zowel verse als gedroogde planten
* Plant wordt geteeld voor het zaad → goed voor mensen met glutenintolerantie
* Gebruikt als groenbemester → gewoon inrijden

Boekweit

Sint-Janskruid

* Hypericum perforatum = Hypericine
* Werkelijk een onkruid → ongeveer 1m hoog


* Vooral witte, niet gepigmenteerde huiddelen worden getroffen

Sint-Janskruid

→ 5 gele kroonbladeren + trosjes meeldraden die in de hoogte gericht zijn

→ perforatum = aspect van kleine gaatjes in de bladeren

Symptomen Sint-Janskruid intox.

* roodheid necrose → witte delen huid
* verlies van soepelheid → perkemenachtig
* pijn

Behandeling Sint-Janskruid intox.

* analgetica tegen pijn
* olie op de huid om deze te versoepelen
* anti-histaminica tegen jeuk (om schuren en 2º trauma’s te verhinderen)
* AB-spray en/of systemisch AB
* corticosteroiden om de ontsteking te remmen

Secundaire fotosensibilisatie

* Indirecte actie
* Secundair → leverbeschadiging → galgangobstructie → fylloerythrine en metabolisatie producten → huidcapillairen → UV-activatie → fotodermitis
* → icterus galpigmenten zijn werkzaam als chemische toxinen → huidcapillairen → UV-activatie → fotodermitis
* bv. Brassica => kruisbloemigen zoals koolzaad en raapzaad
* bv. Senecio => kruiskruid familie

Brassica

* = kruisbloemigen → bv. raapzaad, koolzaad, mosterdzaad
* nuttige landbouwgewassen
* gekweekt voor de olie voor voeding of biodiesel
* droge rest wordt geperst tot koeken
* 4 bloemblaadjes in een kruis
* residu bevat glucosinolaten (wateroplosbare glycosiden)
* + enzymes vanuit plant → hydrolyse tot bv. mosterdolie
* beste biodiesel = meer glucosinolaten (toxisch)

Werking glucosinolaten

* isothiocyanaten (bv. progoitrine) zijn giftig en scherp van smaak
* goitrine remmend voor de schildklierwerking

Kruisbloemigen = Brassica

Senecio

* = kruiskruid = samengesteldebloemigen
* 5 bloemblaadjes rond een centraal hartje
* 2 jarige planten
* 1e jaar enkel rozet van bladeren
* 2e jaar pas bloemen
* kunnen snel en makkelijk verspreiden op kale plakken weide → weidebeheer belangrijk!
* plant is bitter
* bij drogen verliest het de bitterheid
* bestrijding van onkruid kan het initieel iets zoeter maken
* Zebrarups (Jacobsvlinder) is een natuurlijke vijand

Jacobskruiskruid (Senecio)

(Boekenwormkruid)

NIET GIFTIG

(Kleine streepzaad)

NIET GIFTIG

Advies voor paardeneigenaars - Jacobskruiskruid

1. zoek de rozetten in de weide → met vork de plant en wortel eruit halen
2. goede, dichte gras inzaaien
3. onkruidbestrijding
4. bijvoederen van de dieren en/of minder dieren op een weide → less likely to eat if other options

Symptomen Jacobskruiskruid intox.

* ataxie
* zwakte, depressie, vermageren, lethargie
* speekselen, zweten, tremoren
* aggressie, excitatie
* deshydratatie, milde kolieksymptomen

Bloedonderzoek foto-sensibiliserende planten

* Stijging GGT
* Stijging bilirubine en galzouten
* Stijging ammoniak
* Daling ureum
* AP en AST normaal

Behandeling Jacobskruiskruid intox.

Ondersteunend → NSAID en antibiotica

Verder onderzoek foto-sensibiliserende planten

* Leverbiopsie → aantasting hepatocyten → vooral periportaal en centrolobulair → **grote activiteit CYP450**
* zien binucleaire hepatocyten en megalocyten
* Echografie lever → vergroot

Symptomen bij intoxicatie kruisbloemigen (6)

* Lokale inwerking → etsing GI-stelsel
* Leverdegeneratie
* Nefritis → albuminurie en hematurie
* Hemolyse
* Thyroïdremming
* Vorming methemoglobine