CGO & AFPF – Vocabulaire Flashcards

Vocabulaireflashcards ter voorbereiding op het tentamen CGO, AFPF en Psychologie. Elke kaart bevat een kernbegrip uit de samenvatting met een korte definitie in het Nederlands.

Positieve gezondheid

Benadering waarin gezondheid wordt gezien als het vermogen om zich aan te passen en eigen regie te voeren, opgebouwd uit zes pijlers.

Pijler ‘Dagelijks leven’

Aspect van positieve gezondheid dat gaat over zelfzorg, kunnen werken/leren, grenzen kennen, plannen en hulp vragen.

Pijler ‘Mijn lichaam’

Fysieke component van positieve gezondheid: energieniveau, klachten, voeding, slaap, conditie, bewegen en uiterlijk.

Pijler ‘Mijn gevoelens & gedachten’

Psychische component van positieve gezondheid: concentratie, omgaan met emoties, zelfacceptatie, veerkracht en grip.

Pijler ‘Zingeving’

Betekenis­geving binnen positieve gezondheid: levenslust, toekomstvertrouwen, doelen en dankbaarheid.

Pijler ‘Kwaliteit van leven’

Ervaren geluk, balans, veiligheid en woon-/leefomgeving binnen positieve gezondheid.

Pijler ‘Meedoen’

Sociale participatie binnen positieve gezondheid: contacten, erbij horen, steun en begrip.

Medische monocausale visie

Gezondheid = afwezigheid van ziekte; iedere ziekte heeft één aanwijsbare oorzaak.

Biologische visie op gezondheid

Gezondheid als vermogen van het lichaam om interne homeostase te handhaven bij externe prikkels.

Psychologische visie op gezondheid

Gezondheid = persoonlijke doelen behalen en geestelijke behoeften vervullen.

Sociale visie op gezondheid

Gezondheid = sociale rollen kunnen vervullen volgens geldende normen en waarden.

Multicausale (humane) visie

Combineert biologische, psychische en sociale factoren; mens is meer dan zijn lichaam alleen.

Dynamische visie

Gezondheid als balans met zichzelf en omgeving dankzij aanpassingsvermogen en regie.

Beroepscode verpleegkundigen

Document met waarden, normen en professionele standaard dat richting geeft aan verpleegkundig handelen.

Professionele standaard

Geheel van beroepscode, richtlijnen, protocollen en jurisprudentie waarop de verpleegkundige zich baseert.

Waarde ‘Betrouwbaarheid’

Eigenschap uit de beroepscode: nakomen van afspraken en vertrouwelijkheid garanderen.

Waarde ‘Respect’

Erkenning van waardigheid en autonomie van de zorgvrager volgens de beroepscode.

Milieu intérieur

Het interne milieu rondom de cellen, bestaande uit extracellulaire vloeistof met constante samenstelling.

Homeostase

Streven naar intern evenwicht waarbij het milieu intérieur stabiel blijft.

Negatieve feedback

Regelmechanisme dat een afwijking corrigeert door een tegengestelde reactie op te wekken.

Positieve feedback

Regelmechanisme dat een afwijking versterkt om een snel proces te voltooien (bv. bevalling, stolling).

Diffusie

Passief transport: verplaatsing van deeltjes van hoge naar lage concentratie door een permeabel membraan.

Osmose

Diffusie van water door een semipermeabel membraan naar de kant met hogere concentratie opgeloste stoffen.

Intracellulaire vloeistof

Vloeistof binnen de cel, rijk aan kalium en fosfaat; grootste deel van het cytoplasma.

Extracellulaire vloeistof

Vloeistof buiten de cellen (bloedplasma, lymfe), rijk aan natrium en chloride.

Plasmamembraan

Dubbele fosfolipidenlaag met eiwitten die transport, receptoren en immunologische identiteit verzorgt.

Celkern

Organel dat DNA bevat en de genetische informatie bewaart.

Mitochondrion

‘Energiefabriek’ van de cel, maakt ATP via aerobe dissimilatie.

Ribosoom

Celstructuur die eiwitsynthese uitvoert op basis van mRNA.

Glad endoplasmatisch reticulum

Produceert lipiden en steroïden, detoxificatie en calciumopslag.

Ruw endoplasmatisch reticulum

Bevat ribosomen; maakt eiwitten bestemd voor export of membraan.

Golgiapparaat

Verpakt en modificeert eiwitten in secretoire blaasjes; vormt lysosomen.

Lysosoom

Blaasje met verterende enzymen dat grote moleculen afbreekt.

Cytoskelet

Netwerk van filamenten dat vorm, beweging en intracellulair transport regelt.

Celcyclus

Tijd tussen twee celdelingen, bestaande uit interfase en mitose.

Interfase

Voorbereidingsfase met G1, (G0), S en G2; groei en DNA-verdubbeling.

G1-fase

Celgroeifase; organellen dupliceren, checkpoint aan het eind.

S-fase

Synthesefase waarin DNA volledig wordt gekopieerd.

G2-fase

Laatste voorbereidingen; eiwitten en celonderdelen verdubbelen.

G0-fase

Rustfase buiten de cyclus; cellen delen niet (bv. neuronen).

Mitose

M-fase: kerndeling in profase, metafase, anafase, telofase, gevolgd door cytokinese.

Actief transport

Energie-kostend transport tegen de concentratiegradiënt in.

Passief transport

Transport met de concentratiegradiënt mee, zonder energie (diffusie, osmose).

Bulktransport

Verplaatsing van grote deeltjes via endocytose of exocytose.

Epitheelweefsel

Een- of meerlagige cellagen die lichaam en holten bekleden; functies: bescherming, absorptie, secretie.

Bindweefsel

Meest voorkomende weefsel, met cellen, vezels en matrix; geeft steun, opslag en afweer.

Skeletspierweefsel

Dwarsgestreept, versmolten vezels, willekeurig aanstuurbaar; zorgt voor lichaamsbeweging.

Glad spierweefsel

Niet-gestreept, onwillekeurig; in wanden van organen en bloedvaten.

Hartspierweefsel

Dwarsgestreept maar onwillekeurig; bevat intercalaire schijven voor gecoördineerde contractie.

Epitheliaal membraan

Combinatie van epitheel & bindweefsel; vormt slijm- of sereuze vliezen.

Synoviale membraan

Bindweefsellaag in gewrichten die synovia produceert.

Exocriene klier

Klier die zijn product via een buisje naar buiten of in een holte afscheidt (bv. zweetklier).

Endocriene klier

Klier die hormonen direct aan bloed of lymfe afgeeft (bv. schildklier).

Anatomische term ‘sinister’

Links gelegen t.o.v. de middenlijn.

Anatomische term ‘dexter’

Rechts gelegen t.o.v. de middenlijn.

Anatomische term ‘mediaal’

Naar de lichaamsmiddellijn toe.

Anatomische term ‘lateraal’

Van de middellijn af, naar de zijkant.

Anatomische term ‘proximaal’

Dichter bij het aanhechtingspunt van een extremiteit.

Anatomische term ‘distaal’

Verder weg van het aanhechtingspunt.

Anatomische term ‘ventraal/anterior’

Aan de voorkant van het lichaam gelegen.

Anatomische term ‘dorsaal/posterior’

Aan de achterkant van het lichaam gelegen.

Anatomische term ‘craniaal/superior’

Richting het hoofd gelegen.

Anatomische term ‘caudaal/inferior’

Richting de voeten gelegen.

Schedelholte

Lichaamsholte waarin de hersenen liggen.

Borstholte

Lichaamsholte met longen, hart, trachea, oesofagus en grote vaten.

Buikholte

Holte met maag, lever, darmen, milt, galblaas en andere organen.

Bekkenholte

Onderste deel van de romp met blaas, voortplantingsorganen en rectum.

Pathologie

Wetenschap die zich bezighoudt met ziekteleer, oorzaken en veranderingen in weefsels.

Etiologische factor

Oorzakelijke factor die een ziekte uitlokt (bv. genetica, infectie, chemisch).

Risicofactor

Predisponerende omstandigheid die kans op ziekte vergroot.

Pathogenese

Proces van ontstaan en ontwikkeling van een ziekte.

Idiopathisch

Ziekte waarvan de oorzaak onbekend is.

Psychologie

Wetenschap van gedrag en geestelijke processen.

Experimenteel psycholoog

Onderzoeker naar elementaire psychologische processen.

Toegepast psycholoog

Past psychologische kennis toe om praktische problemen op te lossen.

Biologisch perspectief (psychologie)

Zoekt oorzaken van gedrag in genen, hersenen en hormonen.

Cognitief perspectief

Richt zich op mentale processen zoals denken, geheugen en perceptie.

Behavioristisch perspectief

Verklaart gedrag uit stimuli uit de omgeving, niet uit innerlijke processen.

Perspectief van de gehele persoon

Overkoepelt psychodynamische, humanistische en trait-benaderingen voor persoonlijkheid.

Psychodynamische psychologie

Benadrukt onbewuste motieven en conflicten als verklaring voor gedrag.

Humanistisch perspectief

Legt focus op groei, vrije wil en menselijk potentieel.

Perspectief van karaktertrekken & temperament

Bestudeert stabiele persoonskenmerken en individuele verschillen.

Ontwikkelingsperspectief

Bestudeert erfelijkheid, omgeving en voorspelbare veranderingen door de levensloop.

Sociocultureel

Legt nadruk op het belang van sociale interactie, sociaal leren en een cultureel perspectief