Thema 12 Voeding en vertering

Conserveermiddel

Stof die een voedingsmiddel langer houdbaar maakt

Conserveren

Voedsel langer houdbaar maken

Enzym

Eiwit dat reacties versnelt zonder zelf te worden verbruikt

Enzymactiviteit

Snelheid waarmee een enzym een reactie versnelt

Optimumkromme

Diagram van de enzymactiviteit met een minimum, een optimum en een maximum

Optimumtemperatuur

Temperatuur waarbij de enzymactiviteit optimaal (het snelst) is

Pasteuriseren

Een product gedurende korte tijd verhitten tot 72C

pH

Zuurgraad; een lage pH betekent een hoge zuurgraad

Steriliseren

Een product verhitten tot 130-140 graden

Voedselinfectie

Besmetting door ziekmakende bacteriën of schimmels in het voedsel

Voedselvergiftiging

Vergiftiging door giftige stoffen in het voedsel, die vrijkomen bij de afbraak door bacteriën en schimmels

Zuurgraad

Geeft aan of een stofzuur (pH <7). Neutraal (pH = 7) of basisch (pH > 7) is

Beschermende stof

Stof die helpt om ziekten te voorkomen (mineralen en vitaminen)

Bouwstof

Stof die wordt gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels (voor opbouw en herstel)

Brandstof

Stof die wordt gebruikt bij de verbranding (vooral glucose)

Eiwitten

Voedingsstoffen die vooral worden gebruikt als bouwstof, soms als brandstof

Koolhydraten

Voedingsstoffen die worden gebruikt als brandstof, bouwstof en reservestof(glucose, zetmeel, cellulose)

Mineralen

Voedingsstoffen die worden gebruikt als bouwstof en beschermende stof(zouten en ijzer)

Onverzadigd vet

Zit vooral in plantaardige producten(noten, avocado) en vis; verkleint het risico op hart- en vaatziekten; dient vooral als bouwstof

Reservestof

Stof die wordt opgeslagen voor later

Verzadigd vet

Zit vooral in dierlijke producten en snacks. Verhoogd het risico op hart- en vaatziekten; dient vooral als brandstof

Vetten

Voedingsstoffen die vooral worden gebruikt als brandstof, die kan worden opgeslagen als reservestof

Vitaminen

Voedingsstoffen die dienen als beschermende stof; worden aangeduid met een letter en soms een nummer

Voedingsmiddel

Product dat je eet en/of drinkt

Voedingsstof

Bruikbaar bestanddeel van voedingsmiddelen (eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitaminen)

Voedingsvezel

Plantaardige stof die mensen niet kunnen verteren; bevorderd de darmbewegingen en de stoelgang

Water

Voedingsstof die wordt gebruikt als bouwstof

Energieverbruik

Hoeveelheid energie die wordt verbruikt voor stofwisseling en lichamelijke activiteit samen

Grondstofwisseling

Energie die nodig is voor de stofwisseling van een lichaam in rust

Ondergewicht

Wanneer een persoon minder weegt dan gezond is

Ondervoeding

Tekort aan bepaalde voedingsstoffen

Overgewicht

Wanneer een persoon meer weegt dan gezond is

Overvoeding

Meer eten dan het lichaam nodig heeft aan energie

Schijf van Vijf

Hulpmiddel om alle voedingsstoffen via voeding binnen te krijgen die per dag nodig zijn

Vermageren

Wanneer een persoon lichaamsgewicht

Darmperistaltiek

Het afwisselend samentrekken van kring- en lengtespieren

Vertering

Het afbreken van voedingsstoffen die niet door de darmwand heen kunnen in verteringsproducten die wel door de darmwand heen kunnen en in het bloed kunnen worden opgenomen

Verteringsklieren

Maken verteringssappen die vaak enzymen bevatten (speekselklieren, maagsapklieren, lever, alvleesklier en darmsapklieren)

Verteringssap

Kan voedingsstoffen verteren(speeksel en maagsap)

Alvleesklier

Produceert alvleessap

Alvleessap

Verteringssap dat bestaat ui verschillende enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten verteren

Anus

Kringspier die de uitgang van de endeldarm

Darmsap

Verteringssap dat bestaat uit verschillende enzymen die de vertering van eiwitten en koolhydraten afmaken

Dikke darm

Hier wordt een groot deel van het water aan de voedselbrij onttrokken; hierin leven ceel bacteriën die helpen bij de vertering

Dunne darm

Hier wordt darmsap afgegeven aan de voedselbrij en wordt water met opgeloste voedingsstoffen en verteringsproducten opgenomen

Emulgeren

Grote vetdruppels verdelen in kleine vetdruppeltjes

Endeldarm

Slaat ontlasting op totdat je aandrang krijgt om te poepen

Gal

Vloeistof die vetten emulgeert

Kiezen

Vermalen het voedsel in de mondholte

Lever

Produceert gal

Maag

Hier wordt voedsel gekneed en vermengd met maagsap

Maagportier

Kringspier die de uitgang van de maag afsluit

Maagsap

Verteringssap dat onder andere bestaat uit water, zoutzuur en een enzym dat eiwitten verteert

Maagsapklieren

Produceren maagsap

Maagzuur

Verteringssap dat zorgt voor een lage pH in de maag; doodt bacteriën

Mondholte

Hier wordt voedsel gekauwd en vermengd met speeksel

Slokdarm

Hier wordt voedsel voortgeduwd naar de maag

Speeksel

Slijmerig verteringssap dat o.a. bestaat uit water en een enzym dat zetmeel verteerd; doodt bacteriën

Speekselklieren

Produceren speeksel

Tanden

Delen het voedsel in kleine stukjes

Tong

Duwt gekauwd voedsel naar de keelholte

Twaalfvingerige darm

Hier worden gal en alvleessap afgegeven aan de voedselbrij

Verteringsenzymen

Breken voedingsstoffen af tot verteringsproducten die kunnen worden opgenomen in het bloed

Alleseter

Organisme dat zowel plantaardig als dierlijk voedsel eet

Cement

Dun laagje dat het tandbeen van de wortel bedekt

Fluoride

Een behandeling met fluoride zorgt ervoor dat het glazuur sterker wordt, waardoor de tanden beter beschermd zijn tegen zuur

Glazuur

Harde stof die het tandbeen van de kroon bedekt

Knipkiezen

Scherpe kiezen; knippen voedsel in stukkken

Knobbelkiezen

Kiezen met een knobbelig oppervlak; malen voedsel fijn

Planteneter

Organisme dat plantaardig voedsel eet

Plooikiezen

Kiezen met harde richels van glazuur; malen voedsel fijn

Tandbederf

Aantasting van het gebit door tandplak

Tandbeen

Heet grootste deel waaruit tanden en kiezen bestaan; is bedekt met glazuur

Tanderosie

Aantasting van het gebit door zure voedingsstoffen

Tandplak

Dun laagje aanslag op tanden en kiezen; kan verkalken tot tandsteen

Vleeseter

Organisme dat dierlijk voedsel eet

Wortel

Hiermee zit de tand of kies bevestigd in de kaak