Greek - The murder of Eratosthenes

Aristoteles

Schreef Retorica: of retorica wel/niet nuttig is hangt af van de gebruikswijze

Eratosthenes

Jonge man die vreemdgaat met de vrouw van Euphiletos

Euphiletos

Aangeklaagde, heeft Eratosthenes vermoord nadat hij hem betrapt had op overspel met zijn vrouw. Indien schuldig: doodstraf en verbeurdverklaring van zijn eigendommen

Gorgias

Sofist, grondlegger retorica

Kritiek (vaak filosofisch): geneigd te veel nadruk leggen op overtuigen, niet op objectieve waarheid

Herodotus

Vader geschiedschrijving, Historiae: laat hoofdpersonen zorgvuldig uitgebouwde speeches geven, welsprekendheid belangrijk

Homerus

Dichter, na zijn werken veel aandacht gesproken woord

Kefalos

Vader Lysias, wapenfabrikant in Syracuse (Sicilië), op uitnodiging Pericles naar Athene gekomen

Lysias

Geboren rond 445 vChr. in Athene, maar geen Atheens burgerrecht (vader uit Syracuse), familie status van metoiken. Logograaf

Op jonge leeftijd naar Thurii om retorica en filosofie te studeren, vanwege Atheense invloeden later terug naar Athene om vaders wapenfabriek voort te zetten.

Na ombrengen broer door de Dertig gevlucht naar Megara om prodemocratische Atheense ballingen te steunen.

Dankzij Thrasyboulos Atheens burgerrecht gekregen, maar snel ongeldig verklaart wegens procedurefout.

Odysseus

Koning Ithaka, belangrijk in Ilias, hoofdpersoon in Odyssee

Toonbeeld goede spreker, overtuigend, goede vechter

Pericles

Groot staatsman, succes in Atheense politiek dankzij welsprekendheid

Polemarchos

Broer Lysias, samen met Lysias naar Thurii en terug naar Athene om wapenfabriek voort te zetten

Door de Dertig als vijand gezien dus vermoord

Plato

Filosoof, Leerling Socrates, Leraar Aristoteles

Kritiek op sofisten

Solon

Bekende wetgever van Athene, gezien als 1 van de Zeven Wijzen uit de Oudheid

Themistocles

Groot staatsman, succes in Atheense politiek dankzij welsprekendheid

Thrasyboulos

Leider prodemocratische Atheense ballingen, bevrijdt Athene van de Dertig. Dient verzoek in bij de volksvergadering om Lysias Atheens burgerrecht te geven

Athene

Polis in oude Griekenland

Magna Graecia

Door Grieken gekoloniseerde deel van Zuid-Italië

Megara

Stad in de buurt van Athene, waar Lysias heen vlucht

Sparta

Stadstaat oude Griekenland, stelt oligarchisch bewind aan in Athene

Syracuse

Stadstaat Griekenland, Kefalos kwam hier vandaan

Thurii

In Magna Graecia, broers hierheen om te studeren

Argumentatio (ο αγων/η πιστις)

Redevoering: Bewijzen van schuld/onschuld mbv bewijsstukken en getuigenverklaringen (indien beschikbaar)

atopon

ongerijmd, absurd

Bewijstechniek

Attische redenaars

Kunst van welsprekendheid perfectioneren: ontwikkelen effectieve spreektechniek, juiste woordkeus en zinsbouw, stilistische middelen

Traden op in volksvergadering en als logograaf (dus ook Lysias)

Captatio benevolentiae

Hoofdzin exordium, gunstig stemmen juryleden

cociliare / ethos

Sympathie en geloofwaardigheid opwekken, overkomen als betrouwbaar en integer spreker met ertegenover de karaktermoord van tegenstander

Delphinion

Tempel van Apollo met gerechtshof, Raad van Aeropagos, zaak van Euphiletos hier voorgeleid

Democratie

Volksheerschappij

de Dertig

Na Peloponnesische Oorlog stelden Spartanen oligarchisch bewind aan in Athene. Schrikbewind: vijandig naar rijke burgers en metoiken

Docere / logos

Redenering op basis van feiten of wat daarvoor moet doorgaan, inspelen op beoordelingsvermogen

eikos

Waarschijnlijk, aannemelijk

Bewijstechniek

Exordium / to prooimion

Redevoering: inleiding, captatio benevolentiae (ethos)

Genus deliberativum / genos sumbouleutikon

politieke redevoering

Genus demonstrativum / genos epideiktikon

Gelegenheidsrede (persoonlijk, feestelijke gebeurtenissen)

Genus iudiciale / genos dikanikon

Gerechtsrede (rechtbank, zoals boekje)

Ilias

Werk van Homerus, retorica (welsprekenheid) speelt grote rol: Homerische held moet goed kunnen vechten, welbespraakt zijn en overtuigend kunnen spreken in krijsberaad

Kleroterion

Lotingsmachine: selectie juryleden bij proces

Logograaf

Schrijft redevoeringen in opdracht

Metoiken

Status in Athene: gevestigde, residerende vreemdelingen zonder burgerrecht

Movere / pathos

Oproepen medelijden, verontwaardiging (emotie in algemeen), inspelen op gemoedstoestand

Narratio / he diegesis

Redevoering: gebeurtenissen die tot rechtszaak hebben geleid, ‘feiten’ (logos)

Odyssee

Werk van Homerus, thuisreis Odysseus na Trojaanse Oorlog, retorica belangrijk

Oligarchie

Macht in handen van kleine groep mannen

Peloponnesische Oorlog

431-404, Athene vs Sparta

Peroratio / ho epilogos

Redevoering: slotwoord tot jury, samenvatting belangrijkste punten, pathos

Proscriptie

Officiële identificatie en veroordeling van vijanden van de staat

retorike techne

Het vak welsprekendheid

Sofisten

Voorzagen in behoefte aan onderwijs in welsprekenheid

Kritiek: neigen te veel nadruk leggen op overtuigen ipv objectieve waarheid