Sociologie H1 - H5 (andere)

conflictsociologie

studie vn sociale ongelijkheid, groepen die in duurzame relatie vn onder- en bovenschikking staan en daarom uiteenlopende belangen hebben, wat conflicten veroorzaakt

legaal gezag

berust op formeel vastgelegde regels & procedures

traditioneel gezag

toekennen vn legitieme macht aan individuen dr een onaantastbaar geachte traditie

charismatisch gezag

macht als gevolg vn individuele uitstraling

manifeste (dis)functie

gewild en bekend gevolg

latente (dis)functie

onbedoeld gevolg

functionele equivalentie

er zijn alternatieve structuren nodig om functies te vervullen die dr het nt meer bestaande verband werden vervuld i/h verleden

zelfbewustzijn

men interpreteert voortdurend eigen handelen, wie hij is en hoe hij overkomt

symbolische interactie

deelnemers beschouwen eigen gedragingen en die vn anderen als betekenisgeladen/zinvol

samenhandelen

proces dat vertrekt vn globale situatiedefinitie en vervolgens voortdurend verandert omdat zich steeds nieuwe situaties aandienen waarbinnen actoren hun handelen op elkaar moeten afstemmen

structure

rollen en verwachtingen bepaalt samenhandelen vn individuen

agency

samenhandelen in functie vn persoon zelf die onrechtstreeks wel product zijn vn socialisatie

geordende sociale verhouding

soc verhouding met zekere mate vn voorspelbaarheid in handelen vn betrokken actoren

sociale structuur

selectieve inperking vn handelingsmogelijkheden vn soc actoren, globale richtingaanwijzer vr samenhandelen

positiebekleder

individu dat soc positie bezet

sociale rol

geheel vn verw8tingen over handelen v/e positiebekleder

sociale ongelijkheid

bestaan vn asymmetrie/hiërarchie tss individuele/collectieve actoren, oneven verdeling vn soc privileges

objectieve dimensie

draait om schaarse, hooggewaardeerde zaken & materiële rijkdom

sociale mobiliteit

bewegen vn individuen op soc ladder

intragenerationeel

slaat terug op individu zelf binnen 1 generatie

intergenerationeel

slaat terug op nakomelingen vn individu

subjectieve dimensie

draait om soc aanzien, prestige, status

statusincongruëntie / statusinconsistentie

positie op soc en statusladder komen nt overeen

statusonzekerheid

onzekerheid over soc appreciatie en behandeling

sociaal stratum

groep vn posities binnen zelfde objectieve dimensie vn sociale ongelijkheid die ongeveer op zelfde hoogte zitten

sociale stratificatie

opdeling v/d maatschappij in lagen met in iedere laag vergelijkbare posities vn objectieve soc ongelijkheid

klasse

soc stratum vn onderling vergelijkbare beroepsposities

klassepositie

beroepspositie binnen bepaalde klasse

marktsituatie

situatie met focus op inkomensbron

werksituatie

situatie met focus op macht

methodologisch nationalisme

nadruk op natie, verschillen binnen natie of tss verschillende naties worden opgemeten

methodologisch kosmopolitisme

vergelijking op mondiaal vlak

etnie

soc verband waarbinnen wij-gevoel heerst vanwege gemeensch cultureel erfgoed en fysiologische gelijkenissen

automatische zelfdwang zonder zelfbesef

gaat automatisch, persoonlijkheid heeft zich sterk afgesteld op afhankelijkheden vn anderen, men houdt spontaan rekening zonder erbij na te denken

reflexieve zelfdwang

nadenkend en bewust bezig zijn met soc verwachtingen en normen

controlled decontrolling

in vrijetijdssfeer zijn we geremd ongeremd, zelfcontrole wordt op gecontroleerde manier versoepelt

internalisering / verinnerlijking

externe dwang tot zelfdwang wordt automatische innerlijke zelfcontrole

socialisatie

samenhandelen waarbij 1/meerdere belerende individuen een lerend individu sociaal maken & vermogen bijbrengen tot samenhandelen

socialisatieverhouding

belerend en lerend individu

anticiperende socialisatie

voorbereiden vn opgenomen worden in bepaalde soc verband

interne collectieve identiteit

'wij zijn wij', sterk wij-beeld

externe collectieve identiteit

'wie zijn zij', zij-beeld vn soc verband bestaande uit nt-leden/buitenstaanders

identificatie

internalisering vn collectieve identiteit, zodat die deel vn persoonlijke identiteit wordt

hybride persoonlijke identiteit

mix vn onderdelen v/e collectieve identiteit

sociale constructies

selectieve uitvergrotingen vn bepaalde groepskenmerken

homogenisering

soc en persoonlijke verschillen worden geminimaliseerd, gemeensch kenmerken uitvergroot

ideaalbeelden

geflatteerde collectieve zelfportretten

negatieve zelfdefiniëring

soc verband identificeert zz op positieve manier dr aan ander collectief de tegenovergestelde negatieve eigenschap toe te schrijven

desidentificatie

sterk gekleurde afwijzingen vn andere collectieven

essentialisering

collectieve identiteit wordt voorgesteld als primordiaal vr alle leden, soort voorbestemd lot

identiteitspolitiek

collectieve identiteiten gebruikt in politiek

structuurkenmerk

essentiële en duurzame eigenschap vn soc verband die licht werpt op haar globaal functioneren en haar geordend karakter

taakdifferentiatie

binnen bepaald soc verband worden enorm veel versch taken uitgeoefend

sociale differentiatie

bestaan vn verschillen tss soc eenheden, gedefinieerd adhv eenduidig principe

verticale sociale differentiatie

opdeling samenleving in ongelijk gerangschikte lagen

horizontale sociale differentiatie

opdeling vn maatschappij in gelijke soc eenheden

maatschappelijke functies

algemene opgaven waarvoor iedere samenleving zich gesteld ziet

functionele differentiatie

uiteenvallen v/d samenleving in zelfstandige soc eenheden

structurele maatschappelijke verandering

duurzame ontwikkeling die gevolgen heeft vr globaal functioneren vn algemene ordening binnen soc verband als maatschappij

Gemeinschaft / gemeenschap

soc verband waarbinnen grote onderlinge saamhorigheid/solidariteit bestaat op grond vn sterke wederzijdse affectieve betrokkenheid

Gesellschaft / maatschappij

soc verband met berekend individualisme waarbij mensen uit eigenbelang ruilverhoudingen met anderen aangaan

doelrationalisatie

handelen binnen de verschillende maatschappelijke deeldomeinen dat almaar doelrationeler wordt

doelrationeel handelen

doordachte & planmatige omgang met middelen en hun gekende neveneffecten met het oog op het bereiken v/e doel

modernisering

modern worden v/e voormoderne/traditionele samenleving

moderniteit

geheel vn structuurkenmerken dat een moderne samenleving en cultuur karakteriseert

ruimte van plaatsen

geheel vn geografische gescheiden plaatsen waarbinnen mensen met elkaar omgaan obv fysieke aanwezigheid

ruimte van stromen

materiële organisatie vn gelijktijdige soc praktijken die opereren via stromen

culturele homogenisering

uitvlakken vn cultuurverschillen dr globale distributie en receptie vn specifieke cultuurelementen

conservatieven

proces vn culturele homogenisering => verlies vn culturele identiteit

progressieven

culturele homogenisering => cultureel imperialisme vanuit Westen

glocalisatie

wisselwerking tss mondiale en lokale cultuurstroom

culturele hybridisering

vermengen vn globale formats met lokale vormen vn culturele expressie

risicomaatschappij

samenleving met hoog risicobewustzijn inzake grootschalige gebruik vn wetenschap en technologie

maatschappelijke dedifferentiatie

voorheen bestaande harde grenzen tss functiesystemen vervagen en hun functioneren raakt met elkaar verstrengeld

mediëring

instrumentele inzet vn sociaalnetwerkmedia binnen maatschappelijke praktijken als onderwijs of politiek

mediatisering

rechtstreekse verandering vn manier waarop functiesysteem specifieke maatsch taak vervult, onder invloed vn massamedia

antropologisch materialisme

basisgedachte dat materiële werkelijkheid zowel bron als resultaat vn menselijke arbeid is

klassenstrijd

directe confrontatie tss bezittende en nt-bezittende klasse obv tegengestelde belangen

kapitaalformule

gld leidt tot waren die opnieuw geld opleveren

commodificatie

vervaging vn autonoom gemaakte dingen of zelf uitgeoefende activiteiten dr koopwaren

koopwaar

iets wat er eerst al was, wordt getransformeerd i/e op de markt aan te schaffen goed

reïficerende denktrant

soc fenomenen zijn nr zijn opvatting ook daadwerkelijk dingen die ons handelen vn buitenaf vormgeven

sociologisme

neiging om alle persoonlijk handelen weg te verklaren vanuit het sociale

sociocentrisme

maatschappij centraal, invloed op individu

sociale solidariteit

wij-gevoelens, gevoelens vn onderlinge verbondenheid

sociale cohesie

sociale samenhang

sociale integratie

het integreren vn verschillende afzonderlijke eenheden tot een hogere soc eenheid

begrijpende sociologie

gericht op zinvol sociaal handelen vn individuele actoren en daaruit voortvloeiende soc betrekkingen

actueel begrijpen

algemene betekenis vn feitelijk geobserveerde handeling

verklarend begrijpen

formuleren vn beweegredenen en intensies die het geobserveerde handelen verklaren

methodologisch individualisme

bij bestuderen vn soc moeten verklaringen gezocht worden op niveau vn individuele, betekenisvolle handelingen

nominalisme

zinvolle individuele handelingen vormen basiseenheden v/h sociale

actorcentrisme

mensen beschikken over zelfbewustzijn en vrije wil, handelen vanuit zelfgekozen intenties

dimensie van begrijpen

achterliggende intentie moet zin- of betekenisadequaat gevat worden

dimensie van verklaren

hypothese vn achterliggende intenties moet hard gemaakt worden dr blootleggen vn causaal verband

ideaaltype construeren

selectief postuleren vn eenduidige betekenisgeving en haar uitvergroting tot basismotief v/e handeling

interactionisme

soc bindingen bestaan uit op anderen betrokken individuele handelingen, verweven met elkaar dr actie-reactieprincipe

doelrationeel handelen

zo efficiënt mog doel bereiken dr goed overwegingen te maken, rekening houden met neveneffecten

waarderationeel handelen

consequent nastreven vn 'hoger' doel, zonder rekening houden met neveneffecten

affectief handelen

handelen onder invloed vn momentane impulsen en gemoedstoestanden