Fil 12

Mga Kawikaan 15:1-4

1. Ang malumanay na sagot, nakapapawi ng galit, ngunit sa tugong marahas, poot ay hindi mawawaglit.

2. Ang dila ng may unawa ay nagbubunga ng kaalaman, ngunit ang bibig ng mangmang ay bukal ng kahangalan.

3. Ang paningin ni Yahweh ay nakatuon sa lahat ng lugar, ang masama at mabuti ay pawang minamasdan.

4. Ang magiliw na salita ay nagpapasigla sa buhay, ngunit ang matalas na pangungusap ay masakit sa kalooban.

Virgilio G. Enriquez

“Ama ng Sikolohiyang Pilipino”

Mga Kawikaan 15:1-4

1. Ang malumanay na sagot, nakapapawi ng galit, ngunit sa tugong marahas, poot ay hindi mawawaglit.

2. Ang dila ng may unawa ay nagbubunga ng kaalaman, ngunit ang bibig ng mangmang ay bukal ng kahangalan.

3. Ang paningin ni Yahweh ay nakatuon sa lahat ng lugar, ang masama at mabuti ay pawang minamasdan.

4. Ang magiliw na salita ay nagpapasigla sa buhay, ngunit ang matalas na pangungusap ay masakit sa kalooban.

Virgilio G. Enriquez

“Ama ng Sikolohiyang Pilipino”

Virgilio G. Enriquez (2)

ay nagsaad na ang sikolohiya ay tungkol sa kamalayan, ulirat, isip, diwa, kalooban at kaluluwa

Sikolohiya

ay tungkol sa kamalayan, ulirat, isip, diwa, kalooban at kaluluwa

Dr. Virgilio Gaspar Enriquez

kilala sa tawag na “Doc E,”

Santol, Bigaa, Bulacan

si Doc E ipinanganak sa

Nobyembre 24, 1942

si doc e ay ipinanganak noong

noong Agosto 31, 1994 sa California, USA

si doc e ay yumao noong

Pambansang Samahan sa Sikolohiyang Pilipino (PSSP)

itinatag ni Doc E ang __

Sikolohiyang Pilipino (1)

ay bunga ng karanasan, mga ideya at oryentasyon ng mga Pilipino

Sikolohiyang Pilipino (2)

sa pamamagitan ng pag-aaral nito ay higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang sarili nang sa ganoon ay higit niya itong mapapaunlad

konsepto ng KAPWA

Sinabi ni Doc E na ang pinapahalagahan sa SP o core value ay ang

“sarili” at “iba”

“KAPWA,” Tagalog na salita na sumasaklaw sa konsepto kapwa ng

damdamin at kaalaman

Palaging nagsasalungatan ang

agham

Walang pagdududa na ang sikolohiya ay nangangailangan ng pag-aaral dahil ito'y isang

pag-iisip at pag-iimbestiga

Kailangan ng matamang __ upang maging patas ang pagbibitiw ng anumang reaksyong nakikita, narararamdaman at nasasaksihan

damdamin

ay tumutukoy sa KAMALAYAN at KALOOBAN. Kasama sa kamalayan ay ang kaalamang nararanasan ng isang tao

ULIRAT

Ibig sabihin ang pakikiramdam sa paligid ang tumutukoy sa

ISIP

Bilang sikolohiya, ang kaalaman at pag-unawa natin ay tumutukoy sa

Diwa

Mahirap ipaliwanag kung anong pag-uugali mayroon siya kasama ang kanyang asal. Ang kilos, ugali o asal ay tumutukoy sa

Kaluluwa

Maging kung pag-aaralan ng sikolohiya ang budhi ng isang tao ay tinutukoy nating

Lardizabal

Sa aklat ni __ Ang Sikolohiya ay isang agham ng pag-aaral sa kaugalian at karanasan ng mga organismong buhay

Sikolohiya (2)

isang agham ng pag-aaral sa kaugalian at karanasan ng mga organismong buhay

Sikolohiya (3)

- ito’y agham ng kaugalian kasama ang lahat ng uri ng mga pagtugon (responses) at pagpipigil (inhibitions) ng organismo sa nagaganap na kalagayan

1. Deskrisyon

2. Prediksyon

3. Pagkontrol

Layunin ng sikolohiya

1. Dalisay

2. Aplikasyon

Uri ng SIKOLOHIYA

Dalisay

may kinalaman sa pag-unlad at pagtuklas ng mga simulaing pangkalahatan at mga batas ng kaugalian. Higit itong interesado sa katotohanan kaysa sa aplikasyon nito

1. Sikolohiyang pangkalahatan

2. Sikolohiyang pambata

3. Sikolohiyang pang-adolescent

4. Sikolohiya ng pagkakaedad

Uri ng SIKOLOHIYA na Dalisay

Sikolohiyang pangkalahatan

na tumutukoy sa pangkalahatang pangkaugalian

Sikolohiyang pambata

na pinag-aaralan ang mga kaugalian ng mga bata

Sikolohiyang pang-adolescent

na may kinalaman sa pag-aaral ng mga adolescent

Sikolohiya ng pagkakaedad

kung saan may mga kagulangang namana dito ang pinag -aaralan

Aplikasyon

na ginagamit sa mga praktikal na sitwasyon ng buhay. Ang pananaliksik ng siyentipiko ay siyang inaasahan para makabatid at makaunawa

1. Sikolohiyang pang-edukasyon

2. Sikolohiyang pangnegosyo

3. Sikolohiyang pang-industriya

4. Sikolohiya ng pang-aangkop

Mga Halimbawa ng Sikolohiya na aplikasyon

Sikolohiyang pang-edukasyon

ang anumang natuklasan dito ay inilalapat sa edukasyon

Sikolohiyang pangnegosyo

sa negosyo inilalapat ang natuklasan

Sikolohiyang pang-industriya

inilalapat sa industriya ang mga natuklasan

Sikolohiya ng pang-aangkop

na naglalapat ng mga natuklasan ng sikolohiya sa pagtulong sa pag-aangkop ng sarili ng isang tao

1. Introspeksyon

2. Pagmamasid na palayon

3. pakikipamuhay

4. Sarbey

5. eksperimental

Pamamaraang ginagamit sa pag-aaral ng Sikolohiya

Introspeksyon

ay ang pagmamasid sa sariling kalagayan at mga proseso gaya ng pag-iisip at pagdama (soul searching)

Pagmamasid na palayon

kung saan ang tinitingnan ay ang kaugalian ng iba

pakikipamuhay

sa mga pag-aaralan katulad ng mga antropologist na nakikipamuhay sa mga tribu

Sarbey

pagkuha ng kuro- kuro sa pamamagitan ng tanong-sagot

eksperimental

- tulad ng eksperimento sa biyolohiya at pisika, kasaysayan ng buhay. Pinag-aaralan dito ang tao para matunton ang pagkalinang na partikular na anyo

Sikolohiya ng Wikang Filipino

Ito ay ang pag-aaral sa sikolohiya ng mga Pilipinong bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyong Pilipino na masasalamin sa biyolohikal, kognitibo, debelopmental, sosyal at kros-kultural na pagsusuri sa naging pag-unlad at tunguhin ng mga wikang kasangkot dito

suliranin

Ang pagbibigay ng wasto at malinaw na kasagutan sa “bakit” ay isang

makaagham na paliwanag

Ang tanging kasagutang makalulutas sa suliraning ito’y walang iba kundi isang

Pagkatao

personhood

Katauhan

humanhood, humanity

Kaalamang Bayang Dalumat ng Pagkataong Pilipino

ni Prop. Prospero Covar , isang antropologo, naglahad ng kanyang iskema ng "Istruktura ng Pagkataong Pilipino.“

Prop. Prospero Covar

"Kaalamang Bayang Dalumat ng Pagkataong Pilipino" ni

sasakyan

tinitingnan ng mga Pilipino ang katawan bilang

pag-iral ng kaluluwa at naniniwala na mayroon siya nito at naniniwala rin na pwede siyang ma-possess ng spirits

• Ang lahat ng totoong Pilipino sa nakaraan, kasalukuyan at hinaharap ay naniniwala sa __

• Hindi totoong Pilipino ang sinumang Pilipino na magsabi na hindi siya naniniwala sa __

Labas, Loob, Lalim

Pagkataong Pilipino

• mukha

• dibdib

• tiyan

• sikmura

Labas

• Isipan

• puso

• bituka

• atay

Loob

• Kaluluwa (labas)

• Budhi (loob)

Lalim

mukha

Sa __ nasasalamin ang samu’t saring karanasan. Salamin ang _ ng damdami’t kalooban ng pagkataong nililok ng kulturang karanasan

isipan

Katambal ng mukha ang

utak

ay nakaugnay sa isipan at ang isip ay ang pinagmumulan ng diwa, kamalayan, ulirat, talino, at bait

Pag-iisang dibdib

ang tawag sa pag-aasawa ng mga Pilipino

dibdib

ay ang pandama ng damdamin

puso

ang kaugnay ng buhay

pagtibok ng puso

ay tanda ng buhay

buhay

ay kaugnay sa pagsanib ng kaluluwa at pagkalagot ng hininga

bitukang sala-salabid

ay nangangahulugan ng buhay na punong-puno ng balakid. Naglalarawan ito ng kalagayan ng pagkatao

sikmura

Bahagi ng katawan ang __ na ginagamit na pantantiya ng damdamin, pagiisip, kilos, at gawa ng ibang tao

atay

ay ginagamit na panawas sa mambubunong upang makamit ang magiging kapalaran ng isang desisyon katulad ng kung itutuloy ang pagdaraos ng pishit o pangangaso.

madilaw ang atay

ay magtatagumpay ang isasagawang balak

maitim ang atay

sakuna ang susuungin

duwa

Sa pag-aaral ni Manuel, ang salitang kaluluwa, ikararuwa o kararua (Ilocano) at inikaduwa ay buhat sa salitang __dahilan sa dalawa ang kalagayan nito

19Hindi ba ninyo alam na ang inyong katawan ay banal na dako ng Banal na Espiritu na nasa inyo? Ang inyong katawan ay mula sa Diyos at kayo ay hindi sa inyong sarili. 20 Ito ay sapagkat binili kayo sa halaga. Luwalhatiin nga ninyo ang Diyos sa inyong katawan at espiritu. Ang inyong katawan at espiritu ay sa Diyos

1 Corinto 6:19-20 Ang Salita ng Diyos

wika ng katawan

ay isang uri ng pagpapahayag o komunikasyong hindi ginagamitan ng mga salitang binibigkas o isinusulat, Ito ay binubuo ng manerismo o kilos ng katawan, tindig o tikas, at anyo o hitsura ng mukha

komunikasyong kinesiko

ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng galaw o kilos at ekspresyon ng katawan

1. likas na pagkatao (human nature)

2. pagkataong may sapi

ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng galaw o kilos at ekspresyon ng katawan

1. Dimensyong heyograpikal

2. Dimensyong sosyo-ekonomiko

3. Dimensyong kontekstuwal

3 Dimensyon ng Pagkakaiba-iba ng Wika sa Pilipinas

Dimensyong heyograpikal

katangiang pisikal ng isang lugar na kinatitigilan ng isang pangkat ng mga tao

1. kinaroroonan -

2. lawak

3. hugis

4. topograpiya

5. klima

5 importanteng bagay tungkol sa dimensyong heyograpikal

1. sosyo-heograpiko

2. Rehiyunal na dayalek

3. Dayalek

Pagkabuo ng mga Dayalek

sosyo-heograpiko

dahilan ng pagkakaroon ng mga subgrupo ng isang wika

Rehiyunal na dayalek

ang tawag sa pag-uuring batay sa wikang sinasalita ng isang grupo ng tao sa isang lipunan

Dayalek

ang pagkakaiba-iba sa loob ng isang wika sa punto ng aksent, leksikograpiya, punto, pagbigkas, pagbibigay-kahulugan sa ilang salita

Bernakular

tumutukoy sa unang wika o mother tonque, ginagamit sa pang-araw na pakikisalamuha

Dimensyong Sosyo-Ekonomiko

Dulot ng pagkakaiba-iba ng kalagayan at katayuan ng isang tao sa lipunan

Sosyolek

barayti ng wika, bunga ng dimensyong sosyo-ekonomiko

Dimensyong kontekstuwal

• baryasyong nagaganap sa loob ng isang indibidwal

• nagkakaroon ng pagkakaiba sa pananalita ng tao batay sa sitwasyon o kontekstong kinasasangkutan niya

Tenor of discourse

tumutukoy ito sa relasyon ng mga taong nag-uusap sa isang sitwasyon. Ang relasyon ng mga taong nag-uusap ay nakakaimpluwensiya ng malaki sa paggamit ng pormalidad ng wika.

Mode of discourse

tumutukoy ito sa paraan o kung paano nag-uusap ang mga tagapagsalita -pasulat o pasalita. Sa pasulat madalas ay pormal ang mga salitang ginagamit kung ihahambing sa pasalita.

barayti ng wika

ay tumutukoy sa anumang kapansin-pansin na anyo ng wika o uri ng pananalita ng isang tao o grupo ng taong gumagamit nito. Kadalasan ay nakikita ito sa pagbigkas, intonasyon, estilo, pagbuo ng mga pangungusap, at bokabularyo.

1. idyolek

2. dayalekto

3. sosyolek

4. ekolek

5. pidgin

6. etnolek

7. creole

8. register

Barayti at Baryasyon ng Wika

Idyolek

• ang uring ito ay tangi sa isa o pangkat ng mga tao na may komon na wika.

• isang finger print ng isang tao dahil tanging kanya lamang. Dito makikita ang istilo ng isang indibidwal sa pagsasalita.

Dayalekto (2)

ang barayting ito ay inuuri ayon sa lugar, panahon at katayuan sa buhay ng mga taong nagsasalita at kabilang sa isang heyograpikal na komunidad

panrehiyunal o wikain

ang dayalekto ay tinatawag ding

Sosyolek (2)

• wika ng mga beki o gay lingo

• cono o conotic o conyospeak

Ekolek

tumutukoy ito sa mga salita na kadalasang nagmumula o sinasalita sa loob ng bahay

Pidgin

tumutukoy sa wikang walang pormal na estruktura. Nadedebelop dahil sa pangangailangan na makabuo ng isang pahayag.

Pidgin (2)

• napaghahalu-halo ng nagsasalita ang kanyang unang wika sa wikang sinasalita ng isang komunidad ng bagong kinabibilangan niya

• ang tawag sa proseso ng pagbuo ng paulit-ulit at panggagaya ng kahit mali mali, hanggang magkaintindihan ito.

Etnolek

barayti ng wika na nadedebelop mula sa mga salita ng mga etnolinggwistikong grupo

Creole

• ito ay produkto ng pidgin na wika, kung saan, nadedebelop naman ang pormal na estruktura ng wika sa puntong ito.

• ang tawag sa wikang nadedebelop sa isang pidjin at naging unang wika ng isang lugar

Rejister

• ito ay tumutukoy sa mga salita na espesyalisadong nagagamit sa isang partikular na domeyn

• Ito ay nakabatay sa uri at paksa ng talakayan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa okasyon at iba pang salik